Báo chí thu hút độc giả Gen Z bằng nội dung sáng tạo, trải nghiệm đọc mới lạ

Độc giả nói chung và Gen Z nói riêng ngày càng có những yêu cầu khắt khe hơn về chất lượng nội dung, về trải nghiệm đa phương tiện mới mẻ và hấp dẫn.

Mạng xã hội đang chiếm lĩnh phần lớn thời gian của người dùng trẻ tuổi, trong khi các kênh thông tin truyền thống như báo chí và truyền hình ngày càng mất đi sức ảnh hưởng. Vậy, báo chí phải làm gì để thu hút đối tượng độc giả trẻ?

Đó là nội dung tọa đàm “Báo chí thu hút Gen Z bằng nội dung sáng tạo” do Báo Điện tử VietnamPlus tổ chức ngày 17/6 tại Hà Nội.

Thách thức dành cho ‘ban nhạc một người’

Theo Tổng Biên tập Báo Điện tử VietnamPlus Trần Tiến Duẩn, thế hệ Z (Gen Z) là nhóm độc giả am hiểu về công nghệ, sinh ra trong thời đại kỹ thuật số. “Khảo sát từ Statista cho thấy, 50% Gen Z hằng ngày nhận thông tin từ mạng xã hội và chỉ sử dụng điện thoại di động để tiếp nhận thông tin. Họ tạo ra thói quen tiêu dùng kỹ thuật số hằng ngày khi tiếp cận tin tức. Gen Z đang trở thành một trong những nhóm người tiêu dùng truyền thông lớn nhất hiện nay,” nhà báo Trần Tiến Duẩn cho biết.

Để thu hút Gen Z, Báo Điện tử VietnamPlus đã có nhiều hình thức truyền thông phù hợp, đó là các dạng bài chuyên sâu được thiết kế dữ liệu cầu kỳ; các sản phẩm báo chí sáng tạo như: Ảnh, video 360; đồ họa động; Rap News, Chatbot, Short video, Web Story; Podcast; hay hiện tại là các chuyên trang tương tác 3D về các sự kiện lịch sử dân tộc đồng thời lan tỏa thông tin chính thống lên các nền tảng xã hội.

Theo nhà báo Trần Tiến Duẩn, độc giả nói chung và Gen Z nói riêng ngày càng có những yêu cầu khắt khe hơn về chất lượng nội dung, về trải nghiệm đa phương tiện mới mẻ và hấp dẫn.

“Sự phát triển của các nền tảng công nghệ mới và mạng xã hội cũng đang đặt ra những thách thức không nhỏ về mô hình hoạt động, khả năng cạnh tranh và duy trì nguồn thu cho các cơ quan báo chí. Việc chủ động nắm bắt xu hướng, ứng dụng công nghệ tiên tiến, đổi mới sáng tạo trong sản xuất và phân phối nội dung nhằm thu hút đa dạng đối tượng độc giả trở thành yêu cầu mang tính sống còn,” ông Duẩn nói.

Cùng quan điểm đó, nhà báo Trần Ngọc Long, Trưởng Phòng Truyền thông-Đa phương tiện Báo Điện tử VietnamPlus cho rằng Gen Z ưa chuộng các hình thức báo chí trực quan, tương tác và đa nền tảng hơn so với báo chí truyền thống chỉ dựa trên văn bản. Họ yêu cầu nhiều hơn về hình ảnh, sự tương tác và yếu tố gây bất ngờ.

“Báo chí truyền thống chủ yếu tập trung vào báo cáo dựa trên văn bản. Mặc dù mạnh mẽ, hình thức này thường gặp khó khăn trong việc giữ chân sự chú ý của người xem trong thế giới đầy rẫy kích thích thị giác ngày nay,” nhà báo Trần Ngọc Long nói.

Theo ông Long, nhà báo đa phương tiện có thể xem như “ban nhạc một thành viên” bởi họ vừa phải viết, vừa kiêm quay phim, thu thanh, dựng phim, biên tập.

“Việc chuyển đổi sang mô hình tòa soạn đa phương tiện đòi hỏi thay đổi về tư duy, cách tổ chức, kỹ năng, trang thiết bị và cơ chế quản lý. Người quản lý cần thay đổi trước tiên, có tư duy đa phương tiện, cần có cơ chế tài chính-nhuận bút tương xứng cho những sản phẩm đa phương tiện,” nhà báo Trần Ngọc Long nêu vấn đề.

'Gen Z lướt nhanh nhưng không đọc vội'

Năm 2024, với phụ san panorama Chiến dịch Điện Biên Phủ, Báo Nhân Dân đã lập nên “kỳ tích truyền thông” khi thu hút đông đảo độc giả trẻ xếp hàng dài để nhận báo in, sau đó hào hứng chia sẻ nội dung của báo lên mạng xã hội.

Từ thành công đó, nhà báo Thi Uyên, Báo Nhân Dân cho rằng Gen Z “lướt” nhanh nhưng không đọc vội. Họ là thế hệ có trình độ giáo dục và kiến thức rất tốt, thích hàm lượng thông tin sâu sắc, có quan điểm cá nhân mạnh mẽ, có nhu cầu đọc nâng cao. Đó là lý do họ thích báo in.

“Tôi cho rằng Gen Z thích nội dung chất lượng và trải nghiệm đọc khác lạ. Trải nghiệm đọc tốt không nhất thiết phải hiệu ứng ấn tượng, màu sắc xanh đỏ mà đơn giản là báo chí cần phải mang đến cho độc giả trẻ một điều gì đó mới mẻ,” nhà báo Thi Uyên nói.

Đóng góp giải pháp để báo chí thu hút độc giả trẻ, Tiến sỹ Vũ Tuấn Anh, Trưởng Khoa Truyền thông và Văn hóa đối ngoại, Học viện Ngoại giao, cho rằng báo chí cần thay đổi tư duy tiếp cận công chúng: Tái định hình nội dung và hình thức thể hiện.

Cụ thể là gần gũi, đa chiều và nhân bản hơn, chuyển từ “người truyền thông tin" sang “người kiến tạo cộng đồng” để các sản phẩm báo chí gần gũi, thân thiện hơn với Gen Z.

Tiến sỹ Vũ Tuấn Anh cho rằng các cơ sở đào tạo báo chí cần hợp tác với các cơ quan báo chí-truyền thông để tạo cơ hội cho sinh viên thực tập trong môi trường chuyên nghiệp, có thể sản xuất nội dung thực tiễn và sáng tạo ngay từ những năm đầu học tập.

“Chúng tôi hướng tới việc nuôi dưỡng tư duy phản biện, đạo đức số và trách nhiệm công dân toàn cầu, định hướng đa nền tảng,” Tiến sỹ Vũ Tuấn Anh nói.

Về vấn đề này, Thạc sỹ Nguyễn Văn Hào, Viện Báo chí-Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho rằng khác với các thế hệ trước vốn kiên nhẫn đọc bài báo dài trên giấy hay màn hình máy tính, Gen Z thích video ngắn, ảnh động, biểu cảm meme, và những gì “bắt mắt trong 3 giây đầu tiên.” Họ lớn lên trong thế giới của TikTok, YouTube Shorts, Instagram Reels – nơi tin tức không còn là dòng chữ, mà là trải nghiệm đa phương tiện.

Do đó, muốn Gen Z đọc báo thì nhà báo cần phải để họ cảm thấy được nói thay và không ép họ phải đọc nhiều.

“Nhà báo cần hiểu Gen Z nhiều hơn, viết như đang trò chuyện với họ, sáng tạo nội dung mới có chất riêng, đồng hành như một người bạn cùng thế hệ,” Thạc sỹ Nguyễn Văn Hào nói.

Cụ thể, ông Hào cho rằng báo chí có thể dịch ngôn ngữ Gen Z sang ngôn ngữ thân thiện (thay vì phải viết nghiêm túc) để dễ tiếp cận với Gen Z mà không làm mất đi tính chính xác; kể chuyện bằng hình, âm thanh, chuyển động chứ không chỉ mỗi văn bản.

Cung cấp giải pháp công nghệ, ông Bùi Công Duyến, Giám đốc sản phẩm Tòa soạn hội tụ ONECMS, Công ty Cổ phần Công nghệ NEKO, đưa ra 3 nhóm giải pháp.

Thứ nhất, tạo ra giá trị: Cung cấp câu trả lời, hướng dẫn, giải pháp cho các vấn đề của người trẻ; đưa ra phân tích chuyên sâu qua bài viết long-form, phỏng vấn độc quyền về chủ đề Gen Z thực sự quan tâm; trở thành nguồn thông tin đáng tin cậy để kiểm chứng tin giả.

Thứ hai, bắt trend và tạo trend, có tính giải trí cao.

Thứ ba, sử dụng ngôn ngữ gần gũi. Từ bỏ giọng văn "hàn lâm," thay vào đó là sử dụng cách nói chuyện tự nhiên, chân thực.

Ngoài ra, các cơ quan báo chí không nên "copy-paste" nội dung mà cần có cách kể chuyện khác nhau cho những nền tảng khác nhau. Cụ thể, báo điện tử nên có các bài phân tích sâu, long-form, trong khi đó, Facebook/Threads có thể đưa ra các tóm tắt, đặt câu hỏi thảo luận; đăng tải video 60s nêu rõ phần hấp dẫn nhất trên TikTok/Reels; đăng tải các cuộc thảo luận sâu với chuyên gia trên Podcast.../.

Một khảo sát gần đây của Báo Điện tử VietnamPlus với 764 người trẻ cho thấy Gen Z tiếp cận thông tin trên không gian số bằng điện thoại thông minh (83,9%), trong khi đó máy tính (để bàn và xách tay chỉ 12%), số còn lại là qua máy tính bảng.

Các lĩnh vực Gen Z ưa thích trên không gian số là: xã hội 66,8%, văn hoá (66%), đời sống (63,6%), du lịch 40,7%, phát triển bản thân (56,2%), tình yêu, tình cảm gia đình (50%). Riêng nhu cầu về tiếp cận thông tin thì loại hình video chiếm (78,4%), hình ảnh (67,8%), bài viết ngắn (64,7%), Podcast (27,5%), sản phẩm đa phương tiện (28,8%), đồ hoạ (23,8%).