Báo chí Cách mạng Việt Nam đồng hành cùng dân tộc

- Trong những ngày đầu tiên của cách mạng giải phóng dân tộc, báo chí Cách mạng Việt Nam đã được Đảng ta xác định là công cụ quan trọng trong việc phổ biến tư tưởng, văn hóa và tri thức. Mỗi trang báo không chỉ đơn thuần là trang thông tin mà còn là ánh sáng của tư tưởng, của đường lối đấu tranh giải phóng dân tộc, soi đường cho Nhân dân tiến bước. Báo chí Cách mạng Việt Nam được xác định là công cụ quan trọng trong “Tìm đường cứu nước”, “Vận động cách mạng”, “Giải phóng dân tộc”, “Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, và ngày nay “Đổi mới và Hội nhập quốc tế”. 

Trong hành trình đi tìm đường cứu nước, cứu dân năm 1917, Nguyễn Ái Quốc bắt đầu sự nghiệp báo chí của mình tại Pháp với động cơ là phát biểu chính kiến của mình trên các phương tiện thông tin đại chúng ngay tại nước chính quốc  để đấu tranh cho độc lập, tự do của dân tộc mình. Ngày 18/6/1919, Nguyễn Ái Quốc gửi tới Hội nghị Véc - xây (Pháp) bản “Yêu sách của nhân dân An Nam”. Đây là một sự kiện quan trọng lịch sử đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam, khi Nguyễn Ái Quốc đã đưa ra những yêu sách về quyền tự do, bình đẳng, và  các quyền cơ bản của Nhân dân An Nam dưới quyền bảo trợ của  thực dân Pháp. Những yêu sách này là một phần quan trọng trong quá trình đấu tranh độc lập và tự do của đất nước. Sau khi viết nhiều tin, bài ngắn đăng trên Báo Đời sống Thợ thuyền (La vie de’ouvriers), Người đã viết bài luận chiến “Tâm địa thực dân” vạch trần những tội ác của bọn thực dân xâm lược. Tháng 7/1921, Người cùng một số nhà cách mạng ở các nước thuộc địa của Pháp lập Hội liên hiệp thuộc địa và xuất bản tờ Le Paria (Người cùng khổ). Nguyên Ái Quốc rất tâm đắc với những quan điểm của Lê-nin “Trong thời đại ngày nay, không có tờ báo chính trị thì không thể có phong trào nào gọi là chính trị”, “Chúng ta cần  trước hết là tờ báo, không có nó thì không thể tiến hành một cách có hệ thống cuộc tuyền truyền, cổ động hết sức có nguyên tắc và toàn diện”, “Báo chí là người tuyên truyền, người cổ động, người tổ chức chung, người lãnh đạo chung”...

 Năm 1924, khi về Quảng Châu (Trung Quốc) Người đã bắt tay ngay vào chuẩn bị xuất bản một tờ báo chính trị, đồng thời mở lớp huấn luyện các thanh niên ưu tú được đưa từ trong nước sang để làm nòng cốt cho cách mạng sau này. Trên một căn gác nhỏ tại khu phố sầm uất nhất ở trung tâm Quảng Châu, người đã thành lập trụ sở Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên và xuất bản Báo Thanh Niên, số đầu tiên ra ngày 21/6/1925, và được tiếp tục xuất bản đều đặn hằng tuần. Với gần 90 số báo Báo Thanh Niên đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử: truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin trong Nhân dân ta, góp phần tích cực chuẩn bị lý luận, chính trị, tư tưởng cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam sau này. Việc báo Thanh Niên xuất bản đã mở ra một  dòng báo chí mới - Báo chí Cách mạng Việt Nam. Ngày 3/2/1930, tại Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Nam, dưới chủ trì của đồng chí Nguyễn Ái Quốc đã thông qua nghị quyết về báo chí. 

Báo chí Cách mạng Việt Nam ra đời trong khói lửa các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, trưởng thành cùng bao thăng trầm của đất nước, lớp lớp những người làm báo đã làm nên truyền thống vẻ vang, rất đáng tự hào của báo chí cách mạng. Điều sâu sắc nhất, thiêng liêng nhất, đó là làm cách mạng, làm báo để phục vụ đất nước, phục vụ Nhân dân, đúng như lời Bác Hồ đã dạy “Cán bộ báo chí cũng là cán bộ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”, “Báo chí phò chính trừ tà”. Ngời  sáng tinh thần chiến đấu, trong những năm kháng chiến chống quân xâm lược, báo chí thực sự là một binh chủng “đặc biệt. Nhiều tác phẩm báo chí đã trở thành tiếng gọi non sông, thúc giục toàn dân đứng lên cứu nước. Phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, hiểm nguy trước cái chết luôn kề cận, những người làm báo đã ra trận với tư thế người chiến sĩ, vừa cầm bút, vừa cầm súng chiến đấu, tạo nên nhiều tác phẩm báo chí giàu sức sống, gắn kết triệu người đi cùng một mục tiêu: giải phóng đất nước. Theo thống kê chưa đầy đủ, đã có 511 nhà báo liệt sĩ, hy sinh với tư thế người chiến sĩ trên mặt trận chiến đấu chống quân xâm lược. 

Báo chí Cách mạng Việt Nam không chỉ là phương tiện thông tin mà còn trở thành cảm hứng và sức mạnh tinh thần vô giá, đồng hành cùng với quá  trình đổi mới và hội nhập quốc tế.  Trong 40 năm đổi mới, báo chí luôn là lực lượng tiên phong, cổ vũ nhân tố mới, nhân rộng các điển hình tiên tiến, tạo nên những phong trào, hành động cách mạng sôi nổi trên mọi lĩnh vực, làm nên những thành tựu to lớn. Báo chí là diễn đàn đáng tin cậy, thể hiện ý chí, tình cảm, nguyên vọng chính đáng  của các tầng lớp Nhân dân, tham gia đóng  góp với Đảng, Nhà nước giải quyết những vấn đề nảy sinh trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Báo chí kịp thời phê phán những quan điểm sai trái, âm mưu hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, tạo sự đồng thuận, góp phần quan trọng củng cố lòng tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và  con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta. Đội ngũ làm báo cách mạng đã và đang tham gia tích cực, có hiệu quả trong việc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí và các tệ nạn xã hội. Nhiều nhà báo và tập thể cơ quan báo chí đã dấn thân, quả cảm, kiên quyết đấu tranh vì công  lý và lẽ phải, theo đuổi đến cùng để xử lý có hiệu quả những việc tham nhũng, tiêu cực.  Báo chí là cầu nối quan trọng để tăng cường tình đoàn kết, góp phần nâng cao vị thế nước ta.

Phát biểu tại buổi lễ trao giải Búa liềm Vàng năm 2024 lần thứ IX, tối 20/1/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá: “Năm 2025, nền báo chí cách mạng Việt Nam tròn 100 tuổi – một cột mốc quan trọng đánh dấu chặng đường lịch sử vẻ vang của nền báo chí Cách mạng Viêt Nam đồng hành cùng sự ra đời, trưởng thành và phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam… Thời gian qua, báo chí đã làm rất tốt công tác tuyên truyền, phổ biến sâu rộng các chủ trương, đường lối của Đảng về “kỷ nguyên mới”, về cách mạng tinh gọn bộ máy chính trị, nỗ lực, giải quyết, xử lý các “điểm nghẽn” đang cản trở sự phát triển đất nước. Qua đó, báo chí Cách mạng Việt Nam đã thực sự hòa mình vào dòng chảy của thực tiễn cuộc sống, thể hiện rõ vai trò dẫn dắt và đồng hành với những bước đi lớn của Đảng, lan tỏa niền tin, trách nhiệm, khát vọng phát triển trong mọi tầng lớp nhân dân. Những đóng góp ấy không chỉ là thành quả lao động sáng tạo mà còn là minh chứng cho bản lĩnh, trí tuệ và trách nhiệm xã hội của đội ngũ báo chí trong việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình”. 

 Bước vào kỷ nguyên mới, sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin đã mở ra cơ hội mới cho báo chí Việt Nam. Việc các cơ quan báo chí áp dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc thu thập thông tin, xử lý và phân phối thông tin đã giúp nâng cao hiệu quả và chất  lượng báo chí. Người làm báo trong thời thời đại mới nhạy bén, trách nhiệm, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp, phấn đấu trở thành những người xây dựng và thể hiện giá trị nhấn văn, văn hóa dân tộc trong từng sản phẩm báo chí.