Triển khai nhiều quyết sách lớn về giáo dục trong năm học mới, Bộ trưởng GD&ĐT quán triệt "làm nhanh, làm tốt"

Ngành Giáo dục đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức khi bước vào năm học mới – thời điểm vận hành chính quyền địa phương hai cấp, triển khai hàng loạt quyết sách lớn và chuẩn bị đánh giá chu trình đầu tiên của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tại Hội nghị Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo toàn quốc năm 2025, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh: “Sứ mệnh của chúng ta rất lớn, mà không phát triển được là có lỗi lớn”.

Những chuyển động từ thực tiễn địa phương

Phát biểu tại hội nghị, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) TP.HCM Nguyễn Văn Hiếu chia sẻ nhiều kinh nghiệm trong tổ chức, quản lý giáo dục sau sáp nhập địa giới hành chính. Với hơn 2,6 triệu học sinh, TP.HCM đã chia thành 16 cụm chuyên môn theo địa bàn phường, xã để thuận lợi trong chỉ đạo. Mục tiêu xây dựng 300 phòng học/10.000 dân số độ tuổi đến trường tiếp tục được đẩy mạnh nhằm giảm sĩ số lớp học. Thành phố cũng tiên phong ứng dụng bản đồ GIS trong công tác tuyển sinh, giúp sắp xếp học sinh đầu cấp theo khoảng cách từ nhà đến trường, góp phần giảm áp lực giao thông đô thị.

Từ một địa phương còn nhiều khó khăn, Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Đắk Lắk Lê Thị Thanh Xuân đề xuất Bộ GD&ĐT tiếp tục chỉ đạo, hỗ trợ các địa phương đánh giá nguồn lực và tổ chức tập huấn đội ngũ, đặc biệt là công chức cấp xã, nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý giáo dục trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Trong khi đó, Hà Nội – địa phương có tốc độ đô thị hóa nhanh, đã xây dựng mới 43 trường học trong năm học 2024–2025, bước đầu đáp ứng tình trạng quá tải. Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương cũng đề xuất sớm có hướng dẫn cụ thể về thực hành sư phạm để làm căn cứ tuyển dụng giáo viên; đồng thời kiến nghị điều chỉnh thang, bậc lương để giáo viên có thể sống được bằng lương – một trong những mục tiêu cốt lõi của Luật Nhà giáo đang được xây dựng.

Về công tác đào tạo giáo viên, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Nguyễn Đức Sơn cho biết: nhà trường đã khảo sát, đánh giá việc triển khai Chương trình GDPT 2018 để có điều chỉnh phù hợp. Đồng thời, tổ chức thường xuyên các khóa bồi dưỡng về nội dung khó, vấn đề mới và đặc biệt là giáo dục STEM – nhằm phát triển đội ngũ sư phạm đáp ứng yêu cầu đổi mới.

Nhiều tồn tại cần tiếp tục tháo gỡ

Theo báo cáo tại hội nghị, cả nước hiện có 618.284 phòng học mầm non và phổ thông công lập, trong đó có 554.142 phòng học kiên cố, đạt tỷ lệ 89,6%. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 35.000 phòng học mầm non và tiểu học thiếu hụt để đáp ứng yêu cầu học 2 buổi/ngày và sĩ số/lớp theo quy định. Đặc biệt, vẫn còn 6.477 phòng học nhờ, mượn – chủ yếu ở các vùng sâu, vùng xa, khu vực kinh tế đặc biệt khó khăn.

Bên cạnh đó, công tác pháp chế và điều hành đang được Bộ GD&ĐT tập trung hoàn thiện. Vụ trưởng Vụ Pháp chế Mai Thị Anh cho biết: Bộ đã ban hành hoặc tham mưu nhiều văn bản tăng cường phân cấp, phân quyền; thành lập đường dây nóng để giải đáp khó khăn, vướng mắc từ cơ sở; ban hành Thông tư quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của sở GD&ĐT và phòng chuyên môn cấp xã, phường.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: "Quản trị sự thay đổi" là yếu tố sống còn

Phát biểu kết luận hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đánh giá: đây là hội nghị của những “tướng lĩnh” ngành Giáo dục, được tổ chức vào thời điểm đặc biệt – vừa kết thúc một năm học, vừa chuẩn bị năm học mới, trong bối cảnh sắp xếp tổ chức bộ máy và vận hành mô hình chính quyền hai cấp.

Theo Bộ trưởng, ngành Giáo dục thời gian qua đã thực hiện nhiều việc lớn, việc khó: tiếp tục triển khai Chương trình GDPT 2018, tổ chức thành công kỳ thi tốt nghiệp THPT trong bối cảnh mới, ban hành Thông tư 29 điều chỉnh việc dạy thêm – học thêm… “Việc này không chỉ điều chỉnh một hoạt động mà còn là thay đổi tư duy, lề lối giáo dục. Phải làm thường xuyên, không được đánh trống bỏ dùi”, ông nhấn mạnh.

Trước thực tế một số sở GD&ĐT có thay đổi nhân sự sau sáp nhập địa giới hành chính, Bộ trưởng đặc biệt lưu ý: phải làm tốt việc “quản trị sự thay đổi”. Nếu không, sẽ ảnh hưởng tới nhiều chương trình quan trọng. “Làm giáo dục là khuôn mẫu cho xã hội. Vì vậy, cần thực lòng, thực tâm chia sẻ, đoàn kết để giữ vững niềm tin và động lực”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng cũng đề nghị các địa phương cần chủ động nắm chắc các nội dung thể chế liên quan đến việc sửa đổi 4 luật lớn sắp tới (Luật Nhà giáo, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp), cũng như các nghị quyết mới về miễn học phí, phổ cập mầm non 3-5 tuổi…

“Triển khai” – từ khóa của năm học mới

Theo Bộ trưởng, năm học 2025–2026 là năm “triển khai” nhiều quyết sách lớn về giáo dục – từ đánh giá chu trình đầu tiên của Chương trình GDPT 2018 đến xây dựng 248 trường cho các xã biên giới. “Đây là nhiệm vụ chính trị cần làm nhanh, làm tốt, làm thiết thực. Trường phải gần gũi với học sinh, đáp ứng điều kiện tối thiểu để đảm bảo chất lượng”, Bộ trưởng yêu cầu.

Về giáo dục STEM, ông lưu ý: cần hiểu đúng bản chất phương pháp – là cách dùng kiến thức để giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống, không đơn thuần là trang bị robot hay vài phòng thí nghiệm. “Phải có tư duy giáo dục như vậy thì mới trao được cơ hội học thật cho học sinh. Nếu không, chỉ tốn tiền mà vô nghĩa”.

Về công bằng giáo dục, Bộ trưởng cho rằng: sự đầu tư không đồng đều trong các trường công lập cũng có thể tạo ra sự bất công trong giáo dục. “Nhân tài cần được đầu tư đặc biệt, nhưng phải đi kèm công bằng”, ông nhấn mạnh.

Hướng tới lễ kỷ niệm 80 năm thành lập Bộ Quốc gia Giáo dục vào tháng 9 tới, Bộ trưởng đề nghị toàn ngành tổ chức các hoạt động tiết kiệm, giản dị nhưng hiệu quả, đồng thời kết hợp với lễ khai giảng năm học mới – một “khai mở” cho giai đoạn phát triển mới của nền giáo dục quốc gia.