Những người dệt hồn thổ cẩm

- Thời gian qua, Tổ hợp tác Nghề thêu, dệt dân tộc Nùng Phàn Sình Hải Yến (xã Công Sơn) đã và đang viết nên câu chuyện đầy tự hào về việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Họ không chỉ giúp nghề thêu, dệt thổ cẩm tìm lại chỗ đứng trong cuộc sống hiện đại, mà còn góp phần mang lại sinh kế bền vững cho cộng đồng.

Trong khuôn khổ Ngày hội Yoga Lạng Sơn (ngày 30 và 31/5/2025), không gian triển lãm văn hóa Lạng Sơn - Ấn Độ đã trở thành điểm nhấn độc đáo. Tại đây, những sản phẩm thêu dệt truyền thống tinh xảo của các thành viên Tổ hợp tác Nghề thêu, dệt dân tộc Nùng Phàn Sình Hải Yến (xã Công Sơn) như túi xách, ví cầm tay, khăn và các loại trang phục đã thu hút sự quan tâm của nhiều du khách.

Chị Nguyễn Thanh Hoa, du khách đến từ Hà Nội chia sẻ: “Tôi thực sự rất ấn tượng với các sản phẩm thổ cẩm được trưng bày tại đây. Mỗi sản phẩm đều như một tác phẩm nghệ thuật, mang đậm bản sắc văn hóa độc đáo mà tôi chưa từng thấy ở đâu. Vì thế tôi đã mua vài sản phẩm về tặng bạn bè và gia đình”.

Không gian triển lãm văn hóa tại Ngày hội Yoga Lạng Sơn trên đây chỉ là một trong số rất nhiều sự kiện văn hóa du lịch trong và ngoài tỉnh mà tổ hợp tác đã tham gia quảng bá sản phẩm. Chị Lý Thị Hiền, Tổ trưởng tổ hợp tác cho biết: Tổ hợp tác trước đây là Câu lạc bộ Nghề thêu, dệt thổ cẩm dân tộc Nùng Phàn Sình, đến tháng 4/2025, câu lạc bộ chính thức chuyển đổi thành tổ hợp tác với 33 thành viên. Thời gian qua, các thành viên tổ hợp tác thường xuyên trao đổi kinh nghiệm, hỗ trợ nhau nâng cao chất lượng sản phẩm, đưa nghề thêu, dệt truyền thống tìm lại chỗ đứng vững chắc. Hiện tại, chúng tôi đang tích cực hoàn thiện các thủ tục để đưa sản phẩm trở thành sản phẩm OCOP trong năm 2025.

Từ khi còn là CLB đến nay, tổ hợp tác đã tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan để lồng ghép giáo dục văn hóa dân tộc vào hoạt động ngoại khóa, đồng thời tổ chức các buổi tọa đàm, giao lưu văn hóa văn nghệ dân tộc Nùng. Từ năm 2023 đến nay, tổ hợp tác đã tổ chức 3 cuộc trình diễn giới thiệu trang phục dân tộc, phối hợp mở 1 lớp dạy nghề may trang phục truyền thống với 30 người tham gia; vận động các tổ viên mở 8 cửa hàng may mặc ngay tại xã, mang lại thu nhập ổn định hằng tháng khoảng 5 - 6 triệu đồng cho mỗi hộ. Hiện nay, trung bình tổ sản xuất khoảng 100 - 200 sản phẩm mỗi tháng và có thể tăng gấp đôi vào dịp cao điểm như mùa lễ hội. Tổ hợp tác cũng đã vận động xã hội hóa được trên 10 triệu đồng để xây dựng khu trưng bày và sản xuất sản phẩm thêu dệt địa phương, tạo không gian thuận lợi cho việc quảng bá và sản xuất.

Từ những sản phẩm đầu tiên được đưa ra thị trường như: quần áo, mũ, khăn, túi…, các thành viên trong tổ dần dần tìm tòi, học hỏi và thiết kế nhiều mẫu mã hoa văn mới để nâng cao giá trị sản phẩm như: vỏ gối, khăn trải bàn, tranh treo tường… Tổ hợp tác cũng chú trọng sử dụng các nền tảng mạng xã hội để quảng bá sản phẩm, quy trình sản xuất và câu chuyện văn hóa phía sau mỗi sản phẩm, để đưa sản phẩm đến với người tiêu dùng. 

Không dừng lại ở việc nâng cao giá trị sản phẩm, các thành viên tổ hợp tác còn giới thiệu sản phẩm tại các sự kiện văn hoá, thể thao, du lịch trên địa bàn tỉnh. Nhờ đó, sản phẩm ngày càng mở rộng thị trường tiêu thụ. Hiện nay, tổ hợp tác cũng đã phối hợp với Công ty Cổ phần Xây dựng thương mại du lịch Song Châu (Lạng Sơn) để đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế.

Ông La Văn Tùng, Chủ tịch UBND xã Công Sơn cho biết: “Tổ hợp tác Nghề thêu, dệt dân tộc Nùng Phàn Sình Hải Yến là điểm sáng trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc. Không chỉ góp phần gìn giữ nghề truyền thống, mà tổ hợp tác còn tạo ra sinh kế, nâng cao thu nhập cho bà con. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để tổ hợp tác phát triển mạnh mẽ hơn nữa.”

Hoạt động hiệu quả của Tổ hợp tác Nghề thêu, dệt dân tộc Nùng Phàn Sình Hải Yến là minh chứng cho sự sáng tạo và khả năng thích ứng của văn hóa dân tộc trong bối cảnh hội nhập. Với những bước đi vững chắc và định hướng rõ ràng, hy vọng những “người vẽ lối riêng trên nền thổ cẩm” sẽ tiếp tục đưa thương hiệu thổ cẩm của người Nùng Phàn Sình vươn xa.