Xử lý tài sản công dôi dư và quan tâm tới công tác cán bộ, nguồn nhân lực

Đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; quy định chặt chẽ và có chế tài xử lý trách nhiệm gây lãng phí...

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, chiều 17/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, ngân sách nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2025; trong đó đặc biệt nhấn mạnh công tác phòng, chống lãng phí, thực hành tiết kiệm, cùng với các vấn đề về công tác cán bộ và nguồn nhân lực trong quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy và sáp nhập đơn vị hành chính.

Cần xử lý hiệu quả các tài sản công dôi dư

Thảo luận về Báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024, đại biểu Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình) cho rằng, những kết quả đạt được cho thấy sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị.

Công tác này được xác định là nhiệm vụ ngang hàng với công tác phòng chống tham nhũng. Nhận thức của cán bộ, công chức và người dân về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã có những thay đổi và chuyển biến tích cực. Các biện pháp tiết kiệm được triển khai ở tất cả các khâu từ lập, chấp hành dự toán đến quyết toán, mua sắm, quản lý tài sản. Đặc biệt, ý thức tiết kiệm trong sản xuất và tiêu dùng của người dân có nhiều chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả quan trọng, đại biểu cho biết việc giám sát tại các địa phương vẫn cho thấy nhiều tồn tại đáng lo ngại. Phổ biến là tình trạng các dự án đầu tư chậm, không thực hiện hoặc dở dang kéo dài, bị bỏ hoang, gây bức xúc trong cử tri và nhân dân. Nhiều tài sản công, trụ sở làm việc dư thừa bị bỏ hoang, thiếu bảo quản dẫn đến hỏng hóc, xuống cấp nghiêm trọng.

Dẫn số liệu của Bộ Tài chính, đại biểu Bích Ngọc cho biết: “Tài sản công, trụ sở làm việc dôi dư bị bỏ hoang, thiếu sự bảo quản của các cơ quan gây hỏng hóc, xuống cấp nghiêm trọng, để không suốt trong một thời gian dài tại tất cả các tỉnh, thành phố mà chưa được xử lý đã tạo những bất bình trong xã hội, đặc biệt là những trụ sở dôi dư ở các trung tâm thành phố lớn. Điều này đã được phản ánh qua các phóng sự, các đợt giám sát, kiểm tra của các cơ quan chức năng từ Trung ương đến địa phương. Song đến nay vẫn chưa có giải pháp xử lý triệt để. Theo số liệu báo cáo của Bộ Tài chính, đến cuối năm 2024 có trên 11.000 cơ sở nhà đất công chưa được khai thác, xử lý hợp lý, tập trung vào các trụ sở cơ quan, trường học và trạm y tế. Chưa kể sắp tới khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, sáp nhập tỉnh thì số lượng tài sản dôi dư lại tiếp tục tăng lên. Theo báo cáo tổng hợp của Bộ Nội vụ sẽ có khoảng 4.226 trụ sở dôi dư sau thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính.”

Đại biểu Đặng Bích Ngọc cũng cho biết tình trạng lãng phí cũng được ghi nhận trong thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, với nhiều khoản chi cho công tác tuyên truyền, tập huấn, tham quan, học tập kinh nghiệm chiếm kinh phí lớn nhưng hiệu quả mang lại không rõ rệt, khó định lượng và kiểm soát.

Trong bối cảnh hiện nay cả hệ thống chính trị đang tập trung tinh gọn bộ máy, từ ngày 1/7/2025 khi chính quyền địa phương 2 cấp chính thức đi vào hoạt động, đại biểu nhấn mạnh việc thực hiện phòng, chống tham nhũng, lãng phí cần phải được quan tâm hơn, thực hiện đầy đủ, toàn diện hơn, phải có những kết quả cụ thể nhằm góp phần tăng thêm nguồn lực để tiếp tục thực hiện đầu tư cho phát triển, gia tăng mạnh mẽ nguồn lực, chăm lo cho nhân dân, làm giàu cho đất nước trong giai đoạn cách mạng mới.

Đại biểu đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; quy định chặt chẽ và có chế tài xử lý trách nhiệm gây lãng phí; Bộ Tài chính tiếp tục tham mưu Chính phủ số hóa tài sản công, hoàn thiện thể chế hướng dẫn phân loại, chuyển đổi, đấu giá, xử lý hiệu quả các tài sản dôi dư...

Cùng quan điểm với đại biểu Đặng Bích Ngọc, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng nêu lên thực trạng còn nhiều trụ sở công bị bỏ hoang sau sáp nhập.

Đại biểu đề nghị: “Chính phủ quan tâm có giải pháp toàn diện, cụ thể trong việc quản lý, sử dụng công sở dôi dư hiện nay. Theo báo cáo, có trên 11.000 trụ sở, kể cả trụ sở sau sắp xếp bộ máy, đây là con số không nhỏ.Thời gian qua đã có nhiều ý kiến về lĩnh vực này nhưng chuyển biến chậm, chưa xử lý hiệu quả cần phải thu hồi. Ưu tiên bố trí cho mục đích an sinh xã hội, phúc lợi công cộng như trường học, y tế, khu vui chơi giải trí; cho doanh nghiệp, hợp tác xã thuê và chuyển nhượng nhằm đảm bảo tất cả các tài sản dôi dư được sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí, bỏ hoang hóa, sử dụng không đúng mục đích, gây dư luận xấu.”

Quan tâm nâng cao chất lượng cán bộ, nguồn nhân lực

Nhấn mạnh Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị và các Nghị quyết có liên quan về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã là chủ trương lớn, đúng đắn, mang tính chiến lược nhằm tổ chức lại hệ thống chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả phục vụ nhân dân ngày một tốt hơn, đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Lạng Sơn) đánh giá cao các bộ, ngành Trung ương đã thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm, chủ động tham mưu, chuẩn bị kỹ lưỡng các nội dung trình Quốc hội, các địa phương cũng đã vào cuộc tích cực, đồng bộ, thể hiện quyết tâm chính trị cao trong triển khai thực hiện.

Tuy nhiên, theo đại biểu, khi các đơn vị hành chính cấp xã mới chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025 thì cũng còn những thách thức đang đặt ra, đòi hỏi cần được quan tâm tháo gỡ kịp thời và toàn diện. Trong đó, đáng chú ý là áp lực đối với đội ngũ cán bộ cấp xã.

“Sau sáp nhập, khối lượng công việc tăng lên nhưng số lượng cán bộ lại giảm. Với chủ trương: một người làm nhiều việc, nên cùng một cán bộ phải kiêm nhiệm nhiều chức danh. Điều này có thể dẫn đến quá tải, ảnh hưởng đến chất lượng thực thi công vụ. Công tác sắp xếp, bố trí công việc sau sáp nhập cũng là một vấn đề mà nhiều người quan tâm. Do vậy, làm thế nào để giữ lại được cán bộ tâm huyết mà không làm giảm động lực cống hiến của họ cũng là một thách thức,” đại biểu đặt vấn đề.

Cũng theo đại biểu, nhiều xã mới sau sáp nhập có quy mô rộng, điều kiện địa lý phức tạp, nhất là ở miền núi, vùng sâu, vùng xa. Khi địa bàn quản lý rộng hơn, việc nắm tình hình nhân dân, họp dân, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội trở nên khó khăn hơn nhiều. Một cán bộ xã không thể tiếp cận kịp thời với từng thôn, bản trong điều kiện giao thông khó khăn, dân cư phân tán. Điều này đòi hỏi phải có cách tiếp cận mới trong tổ chức chức quản lý hành chính cấp xã sau sáp nhập.

Đại biểu đề nghị đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Nội vụ tiếp tục đánh giá tác động toàn diện sau sáp nhập, đồng thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật liên quan để bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động hiệu quả. Hướng dẫn địa phương xây dựng cơ chế hỗ trợ, khuyến khích cán bộ kiêm nhiệm nhiều chức danh, bố trí nguồn lực phù hợp để đảm bảo bộ máy hoạt động hiệu quả, ổn định, lâu dài.

Thể hiện sự đồng tình với chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy và sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đại biểu Rơ Châm H’Phik (Gia Lai) cho rằng, quá trình thực hiện các chủ trương này, Chính phủ, các cơ quan chức năng và địa phương cần quan tâm đến nâng tỷ lệ cán bộ có trình độ công nghệ thông tin trong bộ máy hành chính các cấp để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số hiện này.

Đại biểu nêu thực trạng hiện nay, nhiều địa phương dừng tuyển dụng mới, không tổ chức thi tuyển, không giao bổ sung chỉ tiêu biên chế do sắp xếp bộ máy dẫn đến việc không tuyển dụng được nguồn nhân lực có trình độ độ chuyên môn sâu về khoa học công nghệ, chuyển đổi số vào các cơ quan nhà nước.

“Tinh giản biên chế là chủ trương đúng đắn để tinh gọn tổ chức bộ máy. Tuy nhiên, nếu không linh hoạt, không có cơ chế đặc thù thì chủ trương này có thể trở thành lực cản cho quá trình chuyển đổi số quốc gia. Bởi chúng ta đẩy mạnh chuyển đổi số nhưng lại thiếu người có chuyên môn sâu về khoa học công nghệ. Do đó, các địa phương phải giao cho cán bộ, công chức kiêm nhiệm các nhiệm vụ về công nghệ thông tin trong khi họ không được đào tạo bài bản dẫn đến kết quả triển khai chuyển đổi số chưa cao. Điều này không những tốn kém ngân sách nhà nước mà còn làm giảm tính chủ động, bền vững quá trình chuyển đổi số,” đại biểu nhấn mạnh.

Để khắc phục những tồn tại trên, đại biểu kiến nghị Bộ Nội vụ cần tham mưu cho Chính phủ có cơ chế đặc cách tuyển dụng công chức, viên chức có trình độ chuyên môn sâu về công nghệ thông tin, về chuyển đổi số, đặc biệt ở cấp cơ sở, nơi đang rất thiếu đội ngũ này có thể áp dụng cơ chế hợp đồng theo vị trí việc làm hoặc tuyển chọn qua hình thức thi tuyển riêng cho nhóm ngành công nghệ, không tính vào biên chế chung, tạo cơ chế linh hoạt để các cơ quan nhà nước có thể thu hút người giỏi từ khu vực tư nhân, các viện, trường và làm việc với mức lương ưu đãi tương xứng...

Tăng cường phân cấp, phân quyền và hỗ trợ kinh phí cho địa phương chủ động tuyển dụng, thuê chuyên gia công nghệ số ở cấp cơ sở dưới hình thức linh hoạt như khoán việc, thuê khoán chuyên gia tư vấn công nghệ thông tin./.