Trình Quốc hội mô hình Viện kiểm sát nhân dân 3 cấp

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, sáng 8/5, Quốc hội nghe trình bày Tờ trình và báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân.

Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến nhấn mạnh việc sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 nhằm thực hiện việc tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy Viện kiểm sát nhân dân từ mô hình 04 cấp thành 03 cấp theo yêu cầu của Nghị quyết, Kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân các cấp.

Sửa đổi một số nội dung của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Theo đó, bổ sung chức danh Cán bộ điều tra, Giám định viên kỹ thuật hình sự để đồng bộ với Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021), Luật Giám định tư pháp năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2018, 2020).

Đồng thời bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân về xử phạt hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng để bảo đảm đồng bộ, thống nhất dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Sửa đổi, bổ sung quy định về các ngạch Kiểm sát viên, bổ nhiệm Kiểm sát viên, tiêu chuẩn bổ nhiệm Kiểm sát viên, Kiểm sát viên chính, Kiểm sát viên cao cấp, bổ nhiệm Kiểm sát viên trong trường hợp đặc biệt, nhiệm kỳ của Kiểm sát viên, Hội đồng thi tuyển Kiểm sát viên,...để bảo đảm đồng bộ, thống nhất với dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi), Luật Tổ chức Tòa án nhân dân;…bảo đảm đúng tiến độ, lộ trình theo kết luận của Bộ Chính trị và yêu cầu của Quốc hội.

Sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền quyết định tổng biên chế tại Điều 93 để bảo đảm phù hợp với Nghị quyết số 70-QĐ/TW, ngày 18/7/2022 của Bộ Chính trị về quản lý biên chế của hệ thống chính trị; đồng thời, sửa đổi về số lượng Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao tối đa từ 19 người thành 27 người để bảo đảm nguồn nhân lực để thực hiện nhiệm vụ công tố, kiểm sát xét xử đối với hoạt động của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Cần quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Kiểm sát viên

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức VKSND nhằm kịp thời thể chế hóa các nghị quyết, kết luận của Đảng.

Ủy ban tán thành quy định của dự thảo Luật về hệ thống VKSND gồm 3 cấp (VKSNDTC, VKSND cấp tỉnh, VKSND khu vực); kết thúc hoạt động của VKSND cấp cao và VKSND cấp huyện.

Tuy nhiên, theo Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, cùng với việc sửa đổi các quy định liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy của VKSND, sau phiên họp thứ 44 của UBTVQH cho ý kiến đối với dự án Luật, cơ quan chủ trì soạn thảo đã hoàn thiện dự án Luật theo hướng mở rộng phạm vi, sửa đổi thêm một số nội dung lớn liên quan đến chế định Kiểm sát viên nhưng chưa thuyết minh làm rõ cơ sở chính trị, cơ sở thực tiễn của việc đề xuất sửa đổi, chỉ nêu lý do để đồng bộ với Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (TAND), trong khi chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của VKSND và TAND là khác nhau.

Đáng lưu ý, nhiều nghị quyết, kết luận của Đảng thời gian qua liên quan đến việc tuyển chọn, bổ nhiệm, nhiệm kỳ của các chức danh tư pháp nhưng lại chưa được Tờ trình đề cập.

Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bám sát quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về căn cứ xây dựng luật theo trình tự, thủ tục rút gọn; cân nhắc thận trọng việc mở rộng phạm vi sửa đổi trong bối cảnh thời gian xây dựng Luật rất khẩn trương, chưa có điều kiện để lấy ý kiến rộng rãi, đánh giá kỹ lưỡng tác động của những nội dung mới được đề xuất sửa đổi, bổ sung.

Đối với nhiệm vụ, quyền hạn của người được bổ nhiệm làm Kiểm sát viên (khoản 18 Điều 1), dự thảo Luật bổ sung quy định Kiểm sát viên được bổ nhiệm để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác (ngoài nhiệm vụ công tố và kiểm sát hiện nay).

Ủy ban cơ bản tán thành quy định nêu trên và nhận thấy nội dung này đồng bộ với Luật Tổ chức TAND được ban hành năm 2024, cũng đã bổ sung quy định Thẩm phán được bổ nhiệm để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác (bên cạnh nhiệm vụ xét xử).

Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ, minh bạch, tránh việc bổ nhiệm các chức danh tư pháp để thực hiện các nhiệm vụ hành chính, Luật Tổ chức TAND còn quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán TANDTC (tại Điều 91) và nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán TAND (tại Điều 93). Do đó, đề nghị bổ sung và quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Kiểm sát viên VKSNDTC và các ngạch Kiểm sát viên khác tương tự như quy định của Luật Tổ chức TAND năm 2024.

Về bổ sung số lượng Kiểm sát viên VKSNDTC, Ủy ban nhận thấy, đây là vấn đề quan trọng, liên quan đến chủ trương của Đảng, Kiểm sát viên VKSNDTC là cán bộ thuộc diện Ban Bí thư quản lý, vì vậy trước đây khi sửa Luật Tổ chức VKSND vào năm 2014 cũng đã báo cáo xin ý kiến cấp có thẩm quyền về số lượng Kiểm sát viên VKSNDTC. Do đó, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo thực hiện thủ tục xin ý kiến cấp có thẩm quyền theo đúng quy định.