Sẽ không còn thanh tra chuyên ngành, bỏ thanh tra bộ, sở, huyện

Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) lược bỏ hoàn toàn quy định về thanh tra bộ, sở, huyện; không quy định khái niệm về thanh tra chuyên ngành.

Nội dung trên được Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong đề cập khi trình bày tờ trình dự án Luật Thanh tra (sửa đổi) tại phiên họp thứ 44 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáng 26/4.

Ông Đoàn Hồng Phong cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Luật hiện hành nhằm thể chế hóa nội dung sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra theo hướng tập trung, thống nhất về một đầu mối theo 2 cấp ở Trung ương và địa phương.

"Làm rõ, bổ sung quy định cụ thể về cơ chế kiểm soát quyền lực, mối quan hệ công tác của hệ thống thanh tra các cấp, giữa Thanh tra Chính phủ với các Bộ, ngành, địa phương, giữa Thanh tra tỉnh với các sở, ngành khi thực hiện sắp xếp, tinh gọn hệ thống các cơ quan thanh tra; khắc phục những bất cập, hạn chế, chồng chéo, trùng lắp trong tổ chức, hoạt động của các cơ quan thanh tra nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả", ông Đoàn Hồng Phong nhấn mạnh.

Dự thảo Luật lược bỏ hoàn toàn quy định về Thanh tra Bộ, Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ, cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ, Thanh tra sở, Thanh tra huyện, tổ chức và hoạt động của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành...

Việc này, theo Tổng Thanh tra Chính phủ, nhằm triển khai thực hiện Đề án sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra; kết thúc hoạt động của Thanh tra Bộ, Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ, Thanh tra sở, Thanh tra huyện; không tổ chức thanh tra chuyên ngành ở các Bộ, các sở và các cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành chuyển sang thực hiện kiểm tra chuyên ngành.

Dự thảo Luật cũng lược bỏ nội dung ở Luật hiện hành để phân quyền cho Chính phủ ban hành Nghị định quy định về cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ và các cơ quan thanh tra, việc bổ nhiệm, miễn nhiệm thanh tra viên; trang phục, thẻ thanh tra; xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra; hồ sơ thanh tra; sửa đổi, bổ sung kế hoạch tiến hành thanh tra; xây dựng đề cương yêu cầu đối tượng thanh tra báo cáo...

Ông Đoàn Hồng Phong lý giải, theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, đây là các nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ.

Dự thảo Luật sửa đổi, hoàn thiện quy định về các cơ quan thanh tra, gồm: Thanh tra Chính phủ; Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Cơ quan thanh tra trong Quân đội Nhân dân, Công an Nhân dân, Ngân hàng Nhà nước; Thanh tra Cơ yếu; Cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; quy định cụ thể về Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước.

Dự thảo luật cũng sửa đổi, hoàn thiện khái niệm "thanh tra". Theo đó, "Thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý của cơ quan thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định".

"Dự thảo Luật không quy định các khái niệm về thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành, cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành", Tổng Thanh tra Chính phủ nói.

Cũng theo ông Đoàn Hồng Phong, dự thảo Luật bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn cho Thanh tra Chính phủ, gồm: thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân thuộc quyền quản lý của Bộ đối với Bộ không có Thanh tra Bộ; thanh tra việc chấp hành pháp luật trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ không có Thanh tra Bộ.

Và bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn cho Thanh tra tỉnh, gồm: thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, đơn vị, cá nhân thuộc sở và Ủy ban nhân dân các cấp; thanh tra việc chấp hành pháp luật trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của các sở.

"Lý do: Thanh tra Chính phủ tiếp nhận thêm chức năng, nhiệm vụ của 12 Thanh tra Bộ; Thanh tra tỉnh tiếp nhận thêm chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra cấp huyện, Thanh tra sở", ông Đoàn Hồng Phong nói thêm.

Sau sắp xếp có giữ hoạt động thanh tra chuyên ngành không?

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, một số ý kiến đề nghị làm rõ trong nhiệm vụ của cơ quan thanh tra sau sắp xếp có tiếp tục giữ 2 loại hoạt động thanh tra trên hay không.

"Nếu không còn hoạt động thanh tra chuyên ngành thì có đáp ứng được yêu cầu thực tiễn hay không? Nếu vẫn duy trì hoạt động thanh tra chuyên ngành thì việc tiến hành 2 loại hoạt động thanh tra này theo cùng một trình tự, thủ tục có phù hợp, khả thi không? Thanh tra Chính phủ có thực hiện thanh tra chuyên ngành không?", ông Hoàng Thanh Tùng nói.

Theo ông Tùng, những vấn đề trên cần làm rõ, thống nhất về nhận thức để làm cơ sở cho việc quy định nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của các cơ quan thanh tra cũng như trình tự, thủ tục tiến hành thanh tra.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành giao Chính phủ quy định về xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra giữa các cơ quan thanh tra.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị giữ quy định mang tính nguyên tắc của Luật Thanh tra hiện hành về việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra với hoạt động Kiểm toán Nhà nước vì Kiểm toán nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa các hoạt động thanh tra, kiểm tra chuyên ngành và giám sát để tạo thuận lợi trong tổ chức thực hiện.

Giải trình sau đó, Tổng Thanh tra Chính phủ cho hay, dự thảo Luật quy định thống nhất một hoạt động thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành.

"Với quy định của dự thảo luật thì không còn thanh tra chuyên ngành, mà chỉ có kiểm tra chuyên ngành. Thanh tra chuyên ngành trước đây của bộ ngành, sở ngành. Giờ gộp lại chỉ còn thanh tra chung, nói để khỏi lẫn giữa thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành nhưng thực chất chỉ còn thanh tra hành chính", ông Đoàn Hồng Phong nói và nêu rõ Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh tiến hành thanh tra theo trình tự, thủ tục và phương thức cơ bản giống như hiện nay.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với nội dung chính trong dự thảo Luật.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện hồ sơ dự thảo luật để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9.