Ngăn chặn các đường dây ma túy xuyên quốc gia

Theo Tổng cục Hải quan, hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy tiếp tục gia tăng trên địa bàn rộng khắp và trên tất cả các tuyến đường bộ, đường biển, đường hàng không và chuyển phát nhanh. Gần đây, xuất hiện nhiều loại ma túy mới chưa có trong danh mục quản lý với các đối tượng chủ mưu, cầm đầu hầu hết ở nước ngoài.

Sử dụng công nghệ hiện đại để giao dịch

Theo đánh giá của lực lượng chức năng, trên đường bộ, tập trung ở các tuyến biên giới Việt Nam-Lào, Việt Nam-Campuchia, Việt Nam-Trung Quốc, tội phạm thường lợi dụng đường biên giới dài, địa hình rừng núi phức tạp, nhiều đường mòn, lối mở và kẽ hở, sự thông thoáng trong cơ chế, chính sách tạo thuận lợi đối với hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh để trà trộn, cất giấu, vận chuyển trái phép ma túy.

Trên tuyến hàng không, chuyển phát nhanh, ma túy được vận chuyển trái phép chủ yếu qua các cảng hàng không sân bay quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng. Cụ thể, các loại ma túy tổng hợp, các loại thuốc tân dược có chứa chất gây nghiện, hướng thần, cần sa thường được trà trộn, cất giấu gửi từ các quốc gia thuộc châu Âu (Đức, Ba Lan, Hà Lan, Séc, Pháp, Bỉ...), châu Á (Hồng Kông và Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản, Hàn Quốc…), châu Phi (Ethiopia, Ghana, Senegal), châu Mỹ và châu Úc… về Việt Nam; tiếp đó tiêu thụ trong nội địa hoặc trung chuyển đi nước thứ ba (Australia, Singapore, Đài Loan (Trung Quốc), Philippines…) hoặc ngược lại.

Tuyến đường biển được đánh giá là tuyến trọng điểm, tiềm ẩn nguy cơ xuất lậu, nhập lậu chất ma túy, các loại tiền chất có chứa chất gây nghiện...

Tuyến đường biển được đánh giá là tuyến trọng điểm, tiềm ẩn nguy cơ xuất lậu, nhập lậu chất ma túy, các loại tiền chất có chứa chất gây nghiện, chất hướng thần không có giấy phép của cơ quan chức năng dưới danh nghĩa hàng kinh doanh; tại tuyến biển miền trung nổi lên hiện tượng ma túy gắn định vị trôi dạt trên biển.

Cùng với đó, hoạt động của các băng nhóm, đường dây tội phạm ma túy xuyên quốc gia lợi dụng chủ trương ưu đãi, thu hút đầu tư, hoạt động thương mại tìm cách thành lập doanh nghiệp ở Việt Nam để vận chuyển phương tiện, thiết bị, nguyên liệu, thuê kho bãi… phục vụ hoạt động sản xuất, vận chuyển trái phép ma túy từ nước ngoài vào Việt Nam và tiếp tục đưa đi nước thứ ba tiêu thụ...

Các đối tượng, tổ chức tội phạm triệt để lợi dụng không gian mạng, các sàn thương mại điện tử; sự thông thoáng trong cơ chế, chính sách tạo thuận lợi thương mại đối với hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh; quy trình thủ tục hải quan và một số nước thay đổi chính sách kiểm soát ma túy theo hướng hợp pháp hóa sử dụng một số chất ma túy... để trà trộn, cất giấu, vận chuyển trái phép chất ma túy qua biên giới.

Từ kết quả một số vụ việc, chuyên án về ma túy do lực lượng hải quan chủ trì, phối hợp với các lực lượng chuyên trách về phòng, chống ma túy cho thấy hoạt động của tội phạm ma túy trong một vụ án có thể đồng thời liên quan đến nhiều tuyến đường; có sự câu kết chặt chẽ của các đối tượng trong và ngoài nước; thành phần liên quan đến hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy gồm cả đối tượng chuyên nghiệp, đối tượng không chuyên nghiệp và người vô ý bị lợi dụng thực hiện hành vi phạm tội; các cá nhân, đối tượng được huy động tham gia theo từng công đoạn, mắt xích, có thể không biết nhau... Đối tượng chủ mưu, cầm đầu hầu hết ở nước ngoài, điều hành đường dây hoạt động xuyên quốc gia thông qua việc ứng dụng công nghệ hiện đại, các tiện ích về thông tin liên lạc và dịch vụ giao dịch.

Tạo thuận lợi cho hoạt động kiểm soát hải quan

Phó Cục trưởng Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) Phan Quốc Đông cho biết, một số vụ án hình sự do ngành hải quan khởi tố, chuyển cơ quan cảnh sát điều tra để điều tra theo thẩm quyền nhưng cơ quan cảnh sát điều tra mới tiếp nhận hồ sơ, chưa tiếp nhận vật chứng của vụ án... dẫn đến cơ quan hải quan vẫn phải tiếp tục lưu giữ, bảo quản vật chứng, phát sinh chi phí thuê kho, bãi để bảo quản số vật chứng đó, trong khi hiện nay ngành hải quan không có kho bảo quản vật chứng của vụ án hình sự.

Trong việc thực hiện xử lý vụ việc theo quy định về giải quyết tin báo, tố giác tội phạm; theo quy định pháp luật thì cơ quan hải quan trong quá trình thực hiện nhiệm vụ trong lĩnh vực quản lý của mình nếu trực tiếp phát hiện vụ việc đã rõ về dấu hiệu của tội phạm, đủ căn cứ để khởi tố vụ án hình sự và thuộc thẩm quyền khởi tố thì thực hiện khởi tố vụ án mà không phải thực hiện theo thủ tục giải quyết tin báo, tố giác tội phạm. Tuy nhiên, Kết luận số 46/KL-VKSTC ngày 17/8/2020 của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao kiến nghị đối với các vụ việc được phát hiện thông qua công tác nghiệp vụ, sau khi tiến hành kiểm tra, xác minh thấy có dấu hiệu tội phạm, cần chuyển sang thụ lý tin báo, tố giác về tội phạm để giải quyết theo quy định. Điều này gây áp lực về việc thực hiện các quy định thời hạn giải quyết vụ việc theo trình tự giải quyết nguồn tin tội phạm.

Hoạt động trao đổi, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực phòng chống ma túy còn gặp một số khó khăn do sự khác biệt về quy định pháp luật của các nước.

Bên cạnh đó, hoạt động trao đổi, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực phòng chống ma túy còn gặp một số khó khăn do sự khác biệt về quy định pháp luật của các nước. Các nước châu Âu không tương trợ tư pháp với loại tội phạm có án tử hình như ma túy dẫn đến phát sinh nhiều khó khăn trong công tác phối hợp với các nước để thực hiện xác minh, tiến hành điều tra chung hay hỗ trợ truy bắt các đối tượng chủ mưu cầm đầu ở nước ngoài. Ngoài ra, hiện vẫn còn kẽ hở về mặt chính sách (như chính sách, quy định về tạo thuận lợi thương mại, đơn giản hóa thủ tục hải quan, chính sách miễn thị thực đối với cư dân thuộc khối ASEAN…) hay việc xuất hiện một số loại ma túy mới cũng tạo nên những khó khăn, thách thức không nhỏ đối với công tác đấu tranh.