Dòng chảy sống nơi đất thiêng

- Công viên địa chất (CVĐC) Lạng Sơn chính thức được UNESCO công nhận là CVĐC toàn cầu vào ngày 17/4/2025. Với chủ đề "Dòng chảy sự sống nơi miền đất thiêng", CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn hội tụ các giá trị nổi bật về địa chất và tiến hóa sự sống trong hơn 500 triệu năm, với nhiều hệ tầng và phức hệ địa chất phong phú, cùng các hệ thống di chỉ hóa thạch mang tầm quan trọng quốc tế. 

CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn bao gồm toàn bộ địa giới hành chính các huyện Bắc Sơn, Chi Lăng, Hữu Lũng, Văn Quan, Lộc Bình và thành phố Lạng Sơn, cùng một phần huyện Bình Gia và Cao Lộc, với tổng diện tích 4.842,58 km2 và dân số khoảng 627.500 người, chiếm khoảng 58% diện tích và 78% dân số toàn tỉnh.

Những nét riêng có

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tân Văn, Nguyên Viện trưởng Viện Địa chất khoa học và khoáng sản cho rằng: Sự đặc biệt của Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn còn ở hình thái các cánh đồng Karst riêng biệt, khác hẳn với những tháp, chỏm Karst già được định vị tại Cao Bằng hay Hà Giang trước đây. Đặc biệt, CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn có số lượng di sản địa chất lớn nhất (trên 180 di sản) so với các CVĐC toàn cầu UNESCO khác đã được công nhận ở Việt Nam.

Bên cạnh đó, CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn còn có nhiều di chỉ khảo cổ có giá trị tiềm năng mang tầm quốc tế như: đá trầm tích biển từ 250 triệu năm trước cùng với các hóa thạch (cá, lươn, động vật có xương sống) là cơ sở của nhiều công bố khoa học quốc tế; Trũng Na Dương, huyện Lộc Bình (một địa điểm độc đáo tương ứng với môi trường nước hồ 30-20 triệu năm trước, hệ động vật khổng lồ (cá sấu, rùa, kỳ đà), nơi được mô tả trên nhiều ấn phẩm quốc tế)... Thêm vào đó, tài nguyên di sản văn hóa phi vật thể lâu đời của 7 dân tộc chính:  Nùng, Tày, Kinh, Dao, Hoa, Sán Chay, H’Mông. Nổi bật là tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ và thực hành Then đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Ngoài ra, cùng với hơn 200 lễ hội truyền thống, trong đó có Lễ hội Đền Kỳ Cùng - Tả Phủ và Lễ hội Ná Nhèm được công nhận di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Bà Phạm Thị Hương, Phó Trưởng Phòng Quản lý CVĐC Lạng Sơn, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch (XTĐT, TM&DL) tỉnh cho biết: CVĐC là một mô hình kinh tế mở, vừa bảo tồn vừa phát huy các giá trị di sản, nâng cao nhận thức, giúp cho cộng đồng tự hào hơn về môi trường sống của mình. Với những giá trị độc đáo về mặt lịch sử, văn hóa, di sản văn hóa phi vật thể ở vùng, CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn có đủ điều kiện để phát triển, trở thành các sản phẩm du lịch tạo ra sự kết nối giữa các vùng, miền.

Những năm qua, các cấp, ngành trên địa bàn tỉnh đã triển khai các giải pháp xây dựng CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Theo đó, cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật dịch vụ du lịch bước đầu được quan tâm đầu tư; sản phẩm du lịch ngày càng phát triển đa dạng với 4 tuyến du lịch, 38 điểm tham quan, chất lượng và giá trị dịch vụ du lịch ngày càng được nâng cao. 

Hiện nay, CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn đã và đang tiến tới xây dựng hệ sinh thái du lịch đa tầng: từ du lịch trải nghiệm, nghỉ dưỡng, đến sản phẩm chuyên biệt như du lịch thám hiểm địa chất, du lịch chăm sóc sức khỏe, nghỉ dưỡng núi cao... Các tuyến du lịch liên kết vùng cũng sẽ được đẩy mạnh, đặc biệt là kết nối với Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, những địa phương cùng sở hữu CVĐC toàn cầu, tạo thành “hành lang di sản địa chất” độc đáo tại miền Bắc.

Ông Phạm Văn Mạnh, Giám đốc Công ty Cổ phần Việt Nam Expeditions cho biết: Lạng Sơn sở hữu hệ thống hang động kỳ vĩ, đa dạng với các nhũ đá, thác nước, hố sụt và các dòng sông chảy trong hang tạo nên khung cảnh tuyệt vời không hề thua kém hang động ở Quảng Bình. Chúng tôi đã có khoảng 2 năm khảo sát tại vùng CVĐC Lạng Sơn và nhận thấy nơi đây có nhiều tiềm năng phát triển du lịch địa chất tại các hang động.

Bên cạnh đó, các cấp, ngành và các đơn vị liên quan cũng đặc biệt chú trọng đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên, cộng tác viên địa phương, khuyến khích thanh niên tham gia bảo tồn di sản, ứng dụng chuyển đổi số trong xúc tiến du lịch. .

Song song với đó, các hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch vùng CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn cũng được chú trọng. Cụ thể, Trung tâm XTĐT,TM&DL đã chủ động quảng bá hình ảnh CVĐC thông qua các diễn đàn, hội chợ quốc tế, phát triển ứng dụng công nghệ số, bản đồ du lịch thông minh, mô hình 3D cổ vật, hệ thống biển chỉ dẫn và biểu tượng đặc trưng cho từng điểm di sản. Đặc biệt, Trung tâm XTĐT,TM&DL tăng cường hội nhập, hợp tác quốc tế, tham gia các hoạt động của Mạng lưới CVĐC toàn cầu UNESCO, Mạng lưới CVĐC Khu vực Châu Á Thái Bình Dương, Mạng lưới CVĐC Toàn cầu Việt Nam… Qua đó, từng bước lan toả các giá trị địa chất đến với đông đảo du khách trong nước và quốc tế.

Mở ra trang mới

Để tiếp tục phát huy hiệu quả giá trị của CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Nghị quyết số 223-NQ/TU ngày 30/5/2025 về bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn giai đoạn 2025 - 2030, định hướng đến năm 2035. Nghị quyết đặt ra tầm nhìn và các mục tiêu chiến lược cho giai đoạn 2025-2030, định hướng đến năm 2035.

Ông Hoàng Xuân Thuận, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh cho biết: Chúng tôi đang tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 223 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ. Trong đó tập trung phát huy vai trò của các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, cùng sự phối hợp giữa các cấp, các ngành nâng cao nhận thức và trách nhiệm của toàn xã hội, đặc biệt là thế hệ trẻ, về bảo tồn và phát huy giá trị CVĐC; đẩy mạnh liên kết trong phát triển CVĐC toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, đóng góp tích cực cho sự phát triển của Mạng lưới CVĐC toàn cầu UNESCO...

Theo đó, Lạng Sơn hướng đến một mô hình phát triển mở, đáp ứng các yêu cầu bảo tồn di sản văn hóa và thiên nhiên của tỉnh. Công viên địa chất sẽ là trung tâm nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế, góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tỉnh sẽ xây dựng và đưa vào vận hành trung tâm phức hợp cùng các trung tâm thông tin; phát triển nguồn nhân lực và nâng cao nhận thức cộng đồng; thường xuyên tổ chức đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ quản lý công viên địa chất và du lịch. Phấn đấu 100% cán bộ, công chức, viên chức và 80% người dân được tuyên truyền về giá trị Công viên địa chất, đồng thời đảm bảo 80% trường học đưa nội dung này vào chương trình giảng dạy.

Việc CVĐC Lạng Sơn được công nhận là CVĐC toàn cầu UNESCO là một niềm tự hào lớn, khẳng định tiềm năng và vị thế của tỉnh. Đây là cơ hội để Lạng Sơn tiếp tục phát triển nhanh, bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, đồng thời trở thành một điểm đến hấp dẫn, có trách nhiệm trong Mạng lưới CVĐC toàn cầu.