Mô hình chính quyền hai cấp thích ứng tại Lạng Sơn

- Chính quyền địa phương hai cấp là mô hình tổ chức hành chính mới, được thực hiện trong cả nước từ ngày 1/7/2025. Sau một thời gian chuẩn bị kỹ lưỡng và vận hành thử nghiệm bài bản cho thấy mô hình thích ứng với một tỉnh miền núi, biên giới còn nhiều khó khăn, thiếu thốn như Lạng Sơn.

Mô hình chính quyền ba cấp (tỉnh, huyện xã) đã gắn bó nhiều năm qua, đóng vai trò rất lớn trong phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh. Bước vào giai đoạn phát triển mới của đất nước, bộ máy quản lý nhà nước cần được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn, hiện đại và hiệu quả. Vì thế, mô hình chính quyền địa phương hai cấp được thay thế để đáp ứng yêu cầu phát triển, yêu cầu gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Chuẩn bị kỹ lưỡng

Lạng Sơn là một tỉnh miền núi, biên giới, còn nhiều khó khăn về hạ tầng, cơ sở, vật chất… Vì thế để vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp thành công, hướng đến mục tiêu xây dựng một bộ máy "Tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả" và tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, nâng cao chất lượng phục vụ người dân, cấp ủy, chính quyền tỉnh xác định sẽ phải có sự nỗ lực cao của các cấp, ngành, cá nhân.

Để chuẩn bị cho sự thay đổi này, Lạng Sơn đã triển khai nhiều hoạt động kỹ lưỡng và bài bản. Tỉnh ủy đã tổ chức vận hành thử nghiệm mô hình tại 65/65 xã, phường mới từ ngày 26 đến trưa 27/6/2025, qua đó đạt kết quả tích cực. Các cuộc họp cấp xã diễn ra đầy đủ, quy trình xử lý văn bản thông suốt, dịch vụ hành chính công được tiếp nhận và giải quyết đúng quy định.

Chị Ngô Ngọc Bích, người dân phường Chi Lăng, thành phố Lạng Sơn chia sẻ: Trong ngày thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tôi đến Trung tâm phục vụ hành chính công phường Lương Văn Tri (mới) để công chứng giấy tờ tùy thân và nhận thấy mọi thủ tục được giải quyết rất nhanh chóng, thuận tiện, tiết kiệm thời gian đáng kể so với trước. Hơn nữa, cán bộ trung tâm không chỉ chuyên nghiệp mà còn hướng dẫn rất nhiệt tình, chu đáo, khiến tôi rất hài lòng".

Không chỉ có thế, tỉnh cũng tập trung vào việc chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị và hạ tầng công nghệ. UBND tỉnh đã chỉ đạo sát sao việc bố trí trụ sở, phương tiện, bàn giao nhiệm vụ, tài sản, hồ sơ tài liệu cho các cơ quan, đơn vị cấp xã. 65 xã, phường đã được lắp đặt đầy đủ trang thiết bị và chuẩn bị hạ tầng công nghệ thông tin, đảm bảo các hệ thống thông tin và dữ liệu được kết nối, liên thông thông suốt. Phòng họp trực tuyến cũng được duy trì tại 100% xã, phường. Đặc biệt, việc tiếp nhận và xử lý văn bản trên Ioffice cùng các dịch vụ hành chính công đã diễn ra đúng yêu cầu.

Một số cơ sở còn có những cách làm sáng tạo để nâng cao hiệu quả và sự thích ứng của mô hình. Điển hình, huyện Bình Gia đã chủ động bố trí trung tâm phục vụ hành chính công tại 8/8 xã (mới) đảm bảo các tiêu chuẩn về vị trí, diện tích và trang thiết bị đáp ứng tốt nhu cầu giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) của người dân. Thành phố Lạng Sơn đã tiến hành giả định các tình huống phát sinh để nâng cao khả năng xử lý của cán bộ “một cửa” giúp rèn luyện kỹ năng và đảm bảo công tác phục vụ người dân luôn thông suốt.

Đồng chí Phùng Quang Hội, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy Lạng Sơn nêu ví dụ: Qua thực hiện giả định, tại phường Tam Thanh (mới), khi trung tâm phục vụ hành chính công gặp sự cố về máy móc trong cùng lúc có 11 người dân đến thực hiện thủ tục, cán bộ "một cửa" đã kịp thời báo cáo lãnh đạo để xử lý, không làm ảnh hưởng đến quá trình giải quyết TTHC. Một tình huống khác là công chức hướng dẫn thực hiện quy trình cấp giấy chứng nhận dịch vụ nông nghiệp cho 1 người dân khi có yêu cầu. Qua thực hiện tình huống giả định cho thấy cán bộ đã được rèn luyện kỹ năng xử lý tình huống, đảm bảo công tác phục vụ người dân.

Khắc phục khó khăn đảm bảo hoạt động hiệu quả

Mặc dù có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, Lạng Sơn vẫn đối mặt với một số khó khăn, chủ yếu liên quan đến hạ tầng, cơ sở vật chất, năng lực cán bộ và điều kiện làm việc.

Cụ thể, 28/65 xã phải sử dụng 2 trụ sở ở 2 địa điểm khác nhau với khoảng cách trên 4 km, gây khó khăn trong chỉ đạo và làm việc. Nhiều trang thiết bị tại các xã đã cũ, hiệu quả sử dụng kém và việc lắp đặt trang thiết bị cho trung tâm phục vụ hành chính công còn chậm. Hầu hết các đơn vị còn lại gặp khó khăn về cơ sở hạ tầng, phòng làm việc chật chội, xuống cấp và thiếu chỗ lưu trữ tài liệu. Đặc biệt, chưa bố trí được phòng ở công vụ cho cán bộ, công chức từ địa phương khác đến công tác.

Ông Phạm Hùng Trường, Bí thư Huyện ủy Đình Lập cho biết: Bốn xã mới của huyện đang đối mặt với nhiều thách thức về cơ sở vật chất, trụ sở Đảng ủy và UBND bị phân tán, xa nhau và chật chội. Ví dụ, xã Kiên Mộc có trụ sở Đảng ủy tại xã Bính Xá cũ và trụ sở UBND tại xã Kiên Mộc cũ. Xã Châu Sơn không những phân tán trụ sở mà còn phải sử dụng phòng họp làm nơi làm việc chung cho 11 cán bộ do thiếu phòng. Tình trạng này gây khó khăn đáng kể cho công tác điều hành và phục vụ người dân.

Về phương tiện đi lại, tỉnh mới bố trí được 54 xe/65 xã, phường, trong đó 11 xã chưa có ô tô. Các trung tâm phục vụ hành chính công còn thiếu diện tích, máy móc,thiết bị hỗ trợ người dân. Điều kiện đi lại và sinh hoạt của cán bộ cũng gặp nhiều trở ngại do đường giao thông xuống cấp và thiếu phòng công vụ.

Về năng lực cán bộ, công chức tại một số xã, phường còn hạn chế, dẫn đến lúng túng trong chỉ đạo, điều hành hoặc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn. Qua vận hành thử nghiệm cho thấy, cán bộ lãnh đạo ở một số xã còn lúng túng trong việc chủ trì các cuộc họp, cán bộ, công chức chưa chủ động, nhịp nhàng trong tham mưu, phối hợp xử lý công việc hoặc xây dựng dự thảo văn bản.

Nhận định rõ những khó khăn này, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đang tập trung chỉ đạo các xã, phường khẩn trương khắc phục. Trong đó, yêu cầu cấp ủy, chính quyền các xã, phường tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt các nội dung về trụ sở, cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện, điều kiện làm việc, hệ thống thông tin và kết nối dữ liệu để đảm bảo hoạt động thống nhất, thông suốt, hiệu quả từ ngày 1/7/2025. UBND tỉnh đã chỉ đạo các xã, phường lập quy hoạch xây dựng trung tâm xã, phường tại cùng một địa điểm, đảm bảo khang trang, hiện đại trong thời gian tới.

Ông Phan Hồng Tiến, Giám đốc Sở Tài chính Lạng Sơn cho biết: Sở đã tham mưu UBND tỉnh trình cấp có thẩm quyền bổ sung dự toán chi ngân sách nhà nước năm 2025 với tổng số tiền 508 tỷ đồng để phục vụ hoạt động của các xã, phường mới. Trong đó, kinh phí đầu tư xây dựng trụ sở, trang thiết bị, tài sản và hạ tầng dữ liệu công nghệ thông tin là 325 tỷ đồng, kinh phí hạ tầng dữ liệu công nghệ thông tin mạng là 118,5 tỷ đồng. Sở cũng đã trình UBND tỉnh ban hành quyết định cấp kinh phí hỗ trợ 500 triệu đồng/xã mới với tổng kinh phí 32,5 tỷ đồng để đảm bảo cơ sở vật chất, chỗ ăn nghỉ cho cán bộ, công chức. Ngân sách trung ương cũng đã hỗ trợ Lạng Sơn 64,5 tỷ đồng cho việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã.

Tỉnh ủy, UBND tỉnh cũng chỉ đạo các xã, phường khẩn trương hoàn thiện Quy chế làm việc, Quyết định phân công cán bộ, Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy và các văn bản khác để ban hành và thực hiện từ khi mô hình chính thức vận hành; cập nhật thông tin công bố TTHC từ các bộ, ngành đề trình Chủ tịch UBND tỉnh công bố danh mục TTHC thực hiện phi địa giới hành chính, tạo thuận lợi cho tổ chức, cá nhân thực hiện. 

Các sở, ngành tỉnh đang nghiên cứu, hoàn thiện các văn bản hướng dẫn các xã, phường ban hành Quy chế làm việc và sẽ tổ chức tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ mới cho các phòng chuyên môn của xã, trung tâm PVHCC cấp xã trước ngày 15/7. Tỉnh cũng nghiên cứu, ban hành chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, điều hành chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ cấp xã…

Dù còn đối mặt với một số khó khăn về điều kiện địa lý, cơ sở vật chất, năng lực cán bộ nhưng các cấp, ngành từ tỉnh đến cơ sở tại Lạng Sơn đang nỗ lực khắc phục để đảm bảo mô hình chính quyền hai cấp phát huy tối đa hiệu quả, đáp ứng tốt nhất yêu cầu của giai đoạn phát triển mới.

Ông Nguyễn Văn Tặng, phố Trần Hưng Đạo, thị trấn Bình Gia, huyện Bình Gia: Chính quyền mới tiếp tục tri ân người có công và gia đình chính sách "Tôi là một thương bệnh binh, một cán bộ quân đội nghỉ chế độ mất sức và cũng là một người dân sinh sống tại thị trấn Bình Gia. Trong suốt những năm qua, tôi đã chứng kiến những nỗ lực không ngừng của chính quyền địa phương ba cấp, từ tỉnh đến huyện đến thị trấn - nơi tôi sinh sống và chứng kiến công cuộc xây dựng và phát triển của quê hương cách mạng Bình Gia. Cụ thể, những năm gần đây, đời sống của người dân đã được cải thiện rõ rệt, hạ tầng được nâng cấp và an ninh trật tự luôn được giữ vững. Điều này thực sự đáng ghi nhận và tự hào. Trước yêu cầu đổi mới, tổ chức bộ máy cần được tinh gọn hơn và tôi hoàn toàn ủng hộ chủ trương của Đảng, Nhà nước về mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh, xã). Tôi tin tưởng và hy vọng bộ máy chính quyền xã Bình Gia sau khi chính thức vận hành sẽ tinh gọn, chuyên nghiệp và hoạt động hiệu quả. Cán bộ, công chức cần giữ vững tinh thần tận tâm, gần dân, hiểu dân, giải quyết các vấn đề nhanh chóng, minh bạch và công bằng. Các tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể của xã vận hành năng động, sáng tạo. Với lợi thế sáp nhập, xã Bình Gia sẽ có nguồn lực và tiềm năng lớn hơn để phát triển kinh tế - xã hội. Chính quyền cần có chiến lược dài hạn, phát huy thế mạnh, thu hút đầu tư, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân. Đồng thời, cần quan tâm an sinh xã hội, đặc biệt sâu sát đến đời sống gia đình chính sách, thương bệnh binh và người có công, đảm bảo họ nhận được sự hỗ trợ và tri ân xứng đáng".

Bà Nông Thi Na, thôn Lạng Giai B, xã Nhân Lý, huyện Chi Lăng: Cán bộ xã có năng lực, tạo thuận lợi khi chính quyền hai cấp vận hành "Hiện tại, gia đình tôi đang trong quá trình hoàn thiện thủ tục cấp quyền sử dụng đất. Đây là một vấn đề tôi đã bận tâm từ lâu, bởi trước đây, dù đã gửi hồ sơ nhưng do nhiều lý do mà thủ tục vẫn chưa được giải quyết triệt để. Chính vì vậy, khi được biết về chủ trương thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp sắp tới, tôi thực sự rất ủng hộ và phấn khởi. Qua những thông tin tìm hiểu, tôi nhận thấy một ưu điểm nổi bật là các khâu tiếp nhận và giải quyết thủ tục sẽ được tinh giản đáng kể. Đặc biệt, việc giao cho cấp xã giải quyết những vấn đề thuộc thẩm quyền của mình sẽ giúp người dân không còn phải đi lại nhiều nơi, tiết kiệm được rất nhiều thời gian và công sức. Tuy nhiên, bên cạnh niềm tin và sự ủng hộ, tôi cũng có một mong muốn đội ngũ cán bộ tại xã mới là những người có năng lực, có đạo đức và tinh thần trách nhiệm cao. Họ cần phải đáp ứng được yêu cầu của công việc mới, không ngừng học hỏi và nâng cao trình độ chuyên môn để giải quyết công việc nhanh chóng, chính xác. Điều quan trọng hơn cả là họ cần phải luôn đặt lợi ích của người dân lên hàng đầu, luôn tạo thuận lợi cho người dân trong quá trình giải quyết các thủ tục hành chính. Tôi tin rằng, với một đội ngũ cán bộ như vậy, mô hình chính quyền hai cấp sẽ phát huy tối đa hiệu quả, thực sự là chính quyền của dân, do dân và vì dân".

Chị Trần Thị Thu, thôn Còn Kéo, xã Bảo Lâm, huyện Cao Lộc: Mong muốn chính quyền mới giảm gánh nặng đi lại và nâng cao đời sống dân sinh "Tôi thường xuyên phải đến UBND xã thực hiện thủ tục hành chính, hiện tại, tôi đang thực hiện thủ tục hành chính để cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, với việc xã Bảo Lâm đã được sáp nhập vào thị trấn Đồng Đăng và trụ sở mới đặt tại xã Đồng Đăng. Trụ sở hành chính giờ đây không còn gần nhà như trước mà đã cách tới hơn 10 km. Điều này có nghĩa là mỗi lần cần làm thủ tục, chúng tôi phải mất rất nhiều thời gian và công sức để đi lại. Hơn nữa, đời sống của người dân ở xã Bảo Lâm chúng tôi vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là về kinh tế. Trước thực tế như vậy, tôi rất mong cán bộ tại bộ phận "một cửa" của xã sẽ có những giải pháp và thái độ làm việc để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân chúng tôi. Cụ thể cán bộ, công chức hướng dẫn tận tình, rõ ràng ngay từ đầu. Xã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và hướng dẫn người dân cách sử dụng các dịch vụ công trực tuyến. Đồng tôi mong muốn các thủ tục hành chính sẽ được giải quyết nhanh chóng, đúng hẹn. Nếu có vướng mắc phát sinh, cần chủ động thông báo sớm và hướng dẫn cụ thể để người dân biết và chuẩn bị. Ngoài ra, tôi cũng rất mong chính quyền sẽ quan tâm hơn nữa đến việc cải thiện đời sống của xã và có những chính sách cụ thể để nâng cao thu nhập và giảm bớt khó khăn cho người dân. Tôi tin rằng, với sự tận tâm của cán bộ và những giải pháp linh hoạt từ chính quyền, người dân chúng tôi sẽ được hỗ trợ tốt hơn".

Chị Đặng Thu Huyền, khối 2, phường Hoàng Văn Thụ, thành phố Lạng Sơn: Chính quyền minh bạch, vì dân "Tôi hoàn toàn ủng hộ việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp vì như vậy chính quyền sẽ gần dân, sát dân hơn. Điều tôi mong mỏi nhất ở mô hình mới này là cấp cơ sở sẽ trực tiếp giải quyết các thủ tục hành chính một cách nhanh gọn. Tôi thật sự hy vọng sẽ không còn tình trạng hồ sơ bị chuyển đi chuyển lại giữa phường và thành phố như trước đây, vừa gây mất thời gian, vừa tốn kém chi phí đi lại cho người dân. Cùng với việc tinh gọn quy trình, chúng tôi rất mong mỏi đội ngũ cán bộ, công chức khi thực thi nhiệm vụ sẽ thực sự làm việc với tinh thần “vì dân phục vụ”. Điều gì người dân chưa hiểu, cán bộ cần kiên nhẫn giải thích rõ ràng; việc gì người dân chưa làm được, cần sẵn lòng giúp đỡ tận tình. Quan trọng nhất là mọi quy trình tiếp nhận và giải quyết hồ sơ, thủ tục phải luôn được công khai, minh bạch. Nếu làm tốt như vậy, chúng tôi sẽ hoàn toàn đồng tình, đồng thuận và tin tưởng vào sự đổi mới của chính quyền".