Miễn học phí là "luồng gió mới" động viên gia đình khó khăn yên tâm cho con em đến trường

Sáng 16/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân; Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi.

Chính sách an sinh xã hội đột phá, mang đậm dấu ấn nhân văn

ĐBQH Nguyễn Thị Yến (Bà Rịa - Vũng Tàu) đồng thuận và hoàn toàn thống nhất cao đối với dự thảo Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí cho trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, bởi vì như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói, đất nước phát triển thì người dân phải được thụ hưởng thành quả. Đây chính là một chính sách lớn, chính sách an sinh xã hội có tính chất đột phá, mang đậm dấu ấn nhân văn và thể hiện rõ sự ưu việt của Đảng, Nhà nước ta trong việc bảo đảm quyền học tập cho mỗi công dân, đặc biệt là trẻ em, học sinh - những chủ nhân tương lai của đất nước.

"Tôi xin phép được thay mặt cử tri, những người làm mẹ, những người phụ nữ Việt Nam bày tỏ lòng biết ơn chân thành trước sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước, Quốc hội và của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm. Chính sách hôm nay là sự cụ thể hóa cho khát vọng tương lai về một Việt Nam giàu mạnh, phồn vinh, hùng cường, sánh vai với các cường quốc năm châu" - bà nói, và đề nghị Quốc hội thông qua cả 2 nghị quyết, có hiệu lực ngay và áp dụng từ năm học 2025-2026.

Tán thành với chủ trương trong dự thảo nghị quyết, ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) đánh giá, đây là một chính sách an sinh xã hội có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, nhận được sự quan tâm, mong đợi và ủng hộ của đông đảo cử tri, nhân dân cả nước. Chính sách này thể hiện rõ quan điểm, đường lối nhất quán của Đảng và Nhà nước ta trong việc coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, là nền tảng để xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ công cuộc phát triển đất nước, nhất là trong bối cảnh hiện nay, khi khoa học kỹ thuật, công nghệ phát triển mạnh mẽ, đặt ra yêu cầu rất cao về nguồn nhân lực.

"Việc miễn học phí đối với học sinh mầm non và phổ thông không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình, bảo đảm quyền tiếp cận giáo dục của mọi trẻ em, mà còn tạo thêm động lực cho xã hội cùng chung tay đầu tư cho giáo dục, góp phần xây dựng một xã hội học tập, phát triển bền vững", bà nói.

Tuy nhiên, đại biểu cũng cho rằng, việc ngân sách nhà nước (NSNN) cấp bù cho khoản miễn học phí như thế nào đối với các cơ sở giáo dục phổ thông công lập, để các cơ sở giáo dục công lập tiếp tục hoạt động ổn định, bảo đảm chất lượng giáo dục, không làm ảnh hưởng tới quyền lợi của học sinh cũng như điều kiện làm việc, giảng dạy của đội ngũ nhà giáo ngay từ đầu năm học là việc cần khẩn trương làm ngay. Bà đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương ban hành các phương án, hướng dẫn, cơ chế cấp bù kinh phí cho các cơ sở giáo dục, bảo đảm để khi nghị quyết có hiệu lực thì việc tổ chức thực hiện diễn ra thuận lợi, thông suốt ngay từ đầu năm học mới.

"Đây là chủ trương lớn của Đảng, nhà nước, được cử tri và nhân dân mong chờ, đáp ứng mong mỏi bấy lâu, tạo ra luồng gió mới, là nguồn động viên, khích lệ rất lớn để các gia đình gặp khó khăn yên tâm cho con em đến trường; là chính sách an sinh xã hội thể hiện sự quan tâm lớn của Bộ Chính trị, đặc biệt là đồng chí Tổng Bí thư", ĐBQH Đặng Bích Ngọc (Hoà Bình) bày tỏ.

Bà thống nhất cao với quy định "Ngân sách Trung ương hỗ trợ đối với các địa phương chưa cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách miễn, hỗ trợ học phí theo quy định". Đây cũng là trăn trở, lo lắng đối với các tỉnh thu ngân sách khó khăn, chưa tự cân đối được thu, chi. Vì vậy, quy định này sẽ tạo điều kiện cho các tỉnh chủ động lập dự toán báo cáo Bộ Tài chính bổ sung nguồn kinh phí còn thiếu từ Ngân sách Trung ương, đảm bảo sự công bằng cho các tỉnh trong thực hiện việc miễn, giảm học phí, để cả nước cùng tổ chức thực hiện đồng bộ, thống nhất kịp thời trong năm học 2025-2026.

Quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí

ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) cũng nhất trí và ủng hộ mạnh mẽ với chủ trương miễn học phí cho học sinh mầm non và học sinh phổ thông, khẳng định đây là bước tiến lớn của Việt Nam trong xây dựng nền giáo dục công bằng và bền vững. Tuy nhiên, bà băn khoăn quá trình triển khai thực hiện chủ trương này: "Liệu việc miễn học phí có phần nào đó làm giảm chất lượng đào tạo hay không? Áp lực tài chính đè nặng có làm giảm các khoản chi cho hoạt động chuyên môn, cơ sở vật chất, trang thiết bị, hay thậm chí ảnh hưởng đến chế độ đãi ngộ cho giáo viên hay không? Điều này nếu xảy ra, dù muốn hay không nhưng sẽ trực tiếp tác động đến chất lượng giáo dục, đi ngược lại mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực".

Nữ đại biểu quan ngại việc phát sinh các khoản thu tự nguyện không đúng quy định. Khi có một khoản thu chính thức bị loại bỏ, có thể xuất hiện các "hình thức thu khác để bù đắp thông qua các loại quỹ tự nguyện", hoặc các khoản đóng góp không minh bạch. Điều này không chỉ gây ra những bức xúc cho phụ huynh mà còn làm mất đi ý nghĩa tốt đẹp của chính sách miễn học phí.

Vì vậy, để chủ trương miễn học phí đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả tối đa, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và khắc phục những lo ngại nêu trên, ĐBQH tỉnh Lâm Đồng kiến nghị, cần có chiến lược tài chính tổng thể và dài hạn, không chỉ tập trung vào bù đắp học phí mà còn đảm bảo nguồn lực cho việc đầu tư phát triển hạ tầng giáo dục. Điều này có thể đòi hỏi sự đa dạng các nguồn vốn, khuyến khích xã hội hoá đầu tư giáo dục một cách minh bạch và phân bổ ngân sách một cách linh hoạt, ưu tiên những nơi có nhu cầu cấp thiết nhất, xây dựng lộ trình tăng chi ngân sách cho giáo dục một cách rõ ràng.

Đổi mới cơ chế tài chính giáo dục, phân cấp và tự chủ đi đôi với kiểm soát chặt chẽ. Phân cấp mạnh mẽ hơn cho các địa phương và nhà trường trong quản lý tài chính, cho phép họ sử dụng ngân sách được giao một cách có hiệu quả.

"Xây dựng quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí (nếu có), kiểm soát chặt chẽ các khoản thu tự nguyện, nghiêm cấm mọi hình thức lạm thu dưới danh nghĩa tự nguyện; áp dụng nguyên tắc công khai, minh bạch trong mọi hoạt động thu chi của nhà trường để phụ huynh và xã hội có thể giám sát là điều hết sức cần thiết" - bà nhấn mạnh. Cùng với đó, nâng cao đội ngũ giáo viên và môi trường dạy học; có chính sách ưu tiên, đãi ngộ hợp lý để giáo viên yên tâm công tác, toàn tâm toàn ý với sự nghiệp trồng người...