Khó khăn trong xử lý vi phạm công trình thủy lợi

Qua thống kê, giai đoạn từ năm 2018 đến nay trên địa bàn cả nước đã phát hiện hàng chục nghìn vụ vi phạm công trình thủy lợi như: Xây dựng nhà tạm, kho tàng, lều lán, tường bao, tập kết nguyên vật liệu… Đáng chú ý, một số vụ vi phạm được phát hiện và chuyển cơ quan có thẩm quyền xử lý nhưng chưa dứt điểm dẫn đến hiệu quả chưa cao.

Phó Cục trưởng Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Lương Văn Anh cho biết: “Từ năm 2018 đến nay, cả nước phát hiện hơn 62.000 vụ vi phạm phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi. Các hình thức vi phạm như: Xây dựng nhà kiên cố, nhà tạm, xưởng, kho tàng, lều lán, tường bao, bến, bãi bốc dỡ hàng hóa, chuồng trại chăn thả gia súc, tập kết nguyên liệu, vật liệu… với 3.636 vụ, chiếm hơn 90% số vụ.

Bên cạnh đó là các vi phạm gây cản trở dòng chảy ở công trình thủy lợi như: Ngâm tre, nứa, luồng, gỗ, giăng lưới, thả đăng đó, vó bè đánh bắt thủy sản, neo đậu tàu thuyền ở khu vực cửa cống lấy nước, tiêu nước...

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hưng Yên Nguyễn Văn Kình cho biết: “Nguyên nhân của các vi phạm là do lực lượng cán bộ quản lý, khai thác công trình ở địa phương, đơn vị còn thiếu; một bộ phận người dân, doanh nghiệp chưa nhận thức được hành vi vi phạm gây mất an toàn công trình”.

Theo Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai thành phố Hà Nội, trong năm 2024 trên địa bàn phát sinh 297 vụ vi phạm trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi. Các công ty thủy lợi đã lập biên bản, gửi hồ sơ, văn bản đề nghị chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã, huyện xử lý nhưng kết quả xử lý, giải tỏa vi phạm còn thấp. Thống kê cho thấy, trong năm 2024 toàn thành phố chỉ xử lý, giải tỏa được 93 vụ, còn tồn đọng 204 vụ trong tổng số vụ phát sinh.

Chủ tịch Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải, Trịnh Thế Trường cho biết: “Tình trạng lấn chiếm vi phạm công trình thủy lợi, xả rác, nước thải gây ô nhiễm nước hệ thống kênh xảy ra ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng việc tiêu, thoát nước phục vụ sản xuất nông nghiệp. Qua thống kê, từ ngày 1/7/2018 đến 20/12/2024, trên hệ thống kênh trục Bắc Hưng Hải phát hiện 1.248 vụ vi phạm công trình thủy lợi, trong đó xử lý được 559 vụ vi phạm, chiếm 44,8%.

Các hình thức vi phạm phổ biến gồm: Làm nhà kiên cố, nhà tạm lều quán, xây tường bao, san lấp lấn chiếm, đào ao lập vườn”. Công ty đã tổ chức ký cam kết với các địa phương nhằm ngăn chặn vi phạm, đồng thời yêu cầu hộ dân sinh sống dọc theo các tuyến kênh không vi phạm phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi, không đổ rác, chất thải, xả nước thải vào công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải.

Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi cho rằng, những năm qua sở nông nghiệp và môi trường các địa phương đã chủ động phối hợp các ngành liên quan, ủy ban nhân dân các cấp và công ty thủy lợi trên địa bàn tăng cường thanh tra, kiểm tra, đánh giá và xử lý vi phạm trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi.

Tuy nhiên, một số vụ vi phạm được phát hiện và chuyển cơ quan có thẩm quyền xử lý nhưng chưa dứt điểm dẫn đến hiệu quả chưa cao. Các vi phạm được xử lý chủ yếu là hình thức lập biên bản, nhắc nhở, phạt cảnh cáo, thiếu biện pháp xử lý mạnh và mang tính răn đe các đối tượng vi phạm.

Một số địa phương chưa ngăn chặn, xử phạt hành vi vi phạm từ ban đầu hoặc xử lý còn mang tính hình thức; ra văn bản chỉ đạo nhưng không tổ chức xử lý dứt điểm; có tình trạng né tránh trách nhiệm của các cấp cơ sở, các cá nhân có thẩm quyền trong xử lý vi phạm.

Mặt khác, phần lớn số công trình thủy lợi chưa có kinh phí cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ hoặc chưa quản lý được nguồn xả thải vào công trình thủy lợi. Cùng với đó, việc thu gom, xử lý nước thải tập trung, rác thải tại các địa phương chưa bảo đảm quy định; hầu hết nước thải sinh hoạt, chăn nuôi chưa được xử lý hoặc xử lý chưa đạt quy chuẩn thải vào công trình thủy lợi.

Chủ tịch Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải Trịnh Thế Trường cho biết: “Hiện nay, công ty quản lý phần rất rộng từ bờ kênh đến lòng kênh, trong phạm vi này có nhiều khu dân cư đang sinh sống và canh tác. Do vậy rất khó khăn cho việc quản lý, ngăn chặn vi phạm công trình thủy lợi. Chưa kể vẫn còn tình trạng địa phương chưa làm hết trách nhiệm để ngăn chặn xử lý giải quyết khi phát hiện vi phạm ngay từ đầu; việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi chưa có sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng chức năng”.

Phó Cục trưởng Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi Lương Văn Anh cho rằng, thời gian tới, các địa phương cần tiếp tục thống kê, phân loại các vi phạm trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi; làm rõ tính chất, mức độ, nguyên nhân, hướng xử lý và kiến nghị các cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý; đồng thời đẩy mạnh kiểm tra, phát hiện, có biện pháp ngăn chặn kịp thời hành vi vi phạm pháp luật trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi. Bên cạnh đó, phải ngăn chặn kịp thời các công trình xây dựng trái phép trên đất hành lang bảo vệ an toàn công trình; tăng cường tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân và các cơ quan, tổ chức trong việc bảo vệ môi trường, chất lượng nước trong công trình thủy lợi.