Đề xuất quy định mới bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ

Trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam bắt người khẩn cấp để dẫn độ, trong văn bản yêu cầu phải nêu rõ lý do, mục đích, thông tin về tội danh và khung hình phạt.

Nội dung trên được Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Công an nêu trong dự án Luật Dẫn độ, trình Quốc hội sáng nay (24/5).

Theo Bộ trưởng Công an, lĩnh vực dẫn độ đang được quy định trong Luật Tương trợ tư pháp năm 2007. Qua hơn 16 năm, quy định về dẫn độ đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, do đó cần thiết ban hành Luật Dẫn độ.

Dự thảo Luật Dẫn độ dự kiến gồm 4 chương và 45 điều, trong đó, sửa đổi 19 điều, bổ sung 10 điều và cắt giảm 1 điều so với Luật Tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dẫn độ. Một nội dung mới được đề cập trong dự thảo luật lần này là quy định trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ.

Theo đó, trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ thì thực hiện theo quy định tại Điều 113 Bộ luật Tố tụng hình sự, nếu nước yêu cầu cung cấp đủ thông tin và cam kết thực hiện đầy đủ nội dung quy định tại luật này.

Văn bản yêu cầu bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ gồm nhiều nội dung, như lý do, mục đích, thông tin về tội danh và khung hình phạt áp dụng đối với người bị yêu cầu… Nội dung trong văn bản này còn có cam kết bồi thường thiệt hại trong trường hợp có oan, sai đối với người bị bắt trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ…

Trường hợp nước yêu cầu chưa ký kết điều ước quốc tế về dẫn độ với Việt Nam, dự thảo nêu rõ trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Báo cáo thẩm tra dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, đây là quy định mới nhằm nội luật hóa cam kết của Việt Nam khi tham gia các điều ước quốc tế về dẫn độ, giải quyết vướng mắc, khó khăn trên thực tế, bảo đảm việc thực hiện yêu cầu dẫn độ được hiệu quả, tránh trường hợp người bị yêu cầu dẫn độ bỏ trốn.

Tuy nhiên, theo ông Tùng, Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành chưa có quy định về bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ khi chưa có yêu cầu dẫn độ chính thức. Vì thế, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với VKSND Tối cao đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung có liên quan của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Cũng theo cơ quan thẩm tra, cần quy định cụ thể ngay trong luật này về thẩm quyền, trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ.

Dự thảo luật cũng quy định xử lý trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ của Việt Nam tại Điều 25. Theo đó, trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ để truy cứu trách nhiệm hình sự của Việt Nam, cơ quan lập yêu cầu dẫn độ lập yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự gửi đến VKSND Tối cao, đề nghị chuyển hồ sơ vụ án cho nước ngoài để tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.

Dự thảo luật giao Bộ trưởng Công an chủ trì, phối hợp với Viện trưởng VKSND Tối cao hướng dẫn chi tiết điều này.

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận định việc chuyển giao hồ sơ vụ án hình sự cho nước ngoài để tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự với trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ công dân nước ngoài là cần thiết.

Theo cơ quan thẩm tra, quy định này nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, không bỏ lọt tội phạm trong bối cảnh toàn cầu hóa và tội phạm xuyên quốc gia ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, với trường hợp người bị yêu cầu dẫn độ là công dân Việt Nam, cơ quan thẩm tra đề nghị có đánh giá tác động, cân nhắc kỹ về tính khả thi.

Cơ quan thẩm tra cũng cơ bản tán thành quy định về thông báo liên quan đến hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ.

Dự thảo Luật quy định trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ.

Theo Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, quy định trên góp phần giải quyết khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác dẫn độ, đặc biệt là trước các yêu cầu từ những quốc gia đã bãi bỏ hình phạt tử hình.