Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa: Đánh giá cao quy định ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong tương trợ tư pháp về dân sự

- Sáng 23/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường và thảo luận ở tổ về dự thảo nghị quyết của Quốc hội và một số dự án luật.

Cụ thể, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Đồng thời thảo luận ở tổ về 5 dự án luật: Tương trợ tư pháp (TTTP) về dân sự; TTTP về hình sự; Tình trạng khẩn cấp; Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Dẫn độ.

Phát biểu thảo luận ở tổ, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh cho rằng TTTP có nhiều ý nghĩa như: đảm bảo công lý và công bằng, ngăn chặn tội phạm quốc tế, thúc đẩy hội nhập quốc tế, bảo vệ quyền lợi cá nhân và tổ chức.

Theo đại biểu, dự thảo Luật TTTP về dân sự đề xuất xây dựng và vận hành hệ thống thông tin TTTP về dân sự (Điều 12), cho phép chuyển giao yêu cầu TTTP qua môi trường điện tử (Điều 21, 31), lấy lời khai trực tuyến (Điều 23, 32), và tích hợp với các chương trình chuyển đổi số quốc gia. Điều này nhằm tận dụng sự phát triển của công nghệ thông tin, đặc biệt sau đại dịch COVID-19, để nâng cao hiệu quả và rút ngắn thời gian thực hiện TTTP.       

Chính sách này phù hợp với xu hướng chuyển đổi số toàn cầu và các chiến lược phát triển Chính phủ điện tử của Việt Nam. Việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp tiết kiệm chi phí, thời gian, nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong xử lý yêu cầu TTTP. Quy định về lấy lời khai trực tuyến là một bước tiến, đáp ứng nhu cầu thực tiễn khi các bên liên quan ở nước ngoài khó có thể di chuyển trực tiếp. Việc triển khai hệ thống thông tin TTTP đòi hỏi đầu tư lớn về hạ tầng công nghệ, nhân sự có trình độ, và thời gian để thử nghiệm, vận hành, tại Điều 33 đã giao Chính phủ quy định lộ trình áp dụng TTTP trên môi trường điện tử. Đại biểu đề nghị việc sử dụng môi trường điện tử cần đi kèm với các biện pháp bảo mật thông tin để tránh rủi ro về an ninh mạng.

Theo đại biểu việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của TTTP về dân sự có thể làm tăng khối lượng công việc cho các cơ quan tư pháp, đặc biệt là Bộ Tư pháp, trong khi nguồn lực hiện tại chưa được đánh giá đầy đủ về khả năng đáp ứng. Do đó, đại biểu đề nghị cần có kế hoạch cụ thể để đào tạo nhân lực và phân bổ kinh phí để xử lý các yêu cầu TTTP mới trong lĩnh vực hành chính.

Đại biểu đề nghị việc giao cho doanh nghiệp cung ứng dịch vụ bưu chính công ích thực hiện tống đạt giấy tờ của nước ngoài cần đi kèm với cơ chế giám sát chặt chẽ để đảm bảo chất lượng và tính bảo mật của việc tống đạt giấy tờ, đặc biệt với các tài liệu tư pháp quan trọng. Ngoài ra, cần có quy định rõ ràng về trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp trong trường hợp xảy ra sai sót hoặc vi phạm. 

Về chi phí thực hiện TTTP, đại biểu đề nghị việc xác định chi phí do đương sự chi trả cần có hướng dẫn cụ thể để tránh bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ TTTP. Đặc biệt đối với các cá nhân, tổ chức có hoàn cảnh khó khăn. Đại biểu đề nghị bổ sung, quy định rõ việc miễn, giảm chi phí thực hiện TTTP cho đối tượng yếu thế của Việt Nam.

Đại biểu cũng góp ý thêm các nội dung như: áp dụng pháp luật nước ngoài; nguyên tắc tương trợ tư pháp về dân sự; thu thập chứng cứ, lấy lời khai trực tuyến của Việt Nam…