Yêu cầu loại bỏ các khu vực khai thác khoáng sản ảnh hưởng sinh cảnh loài nguy cấp

Bộ NN-MT đề nghị đối với các dự án không bảo đảm an toàn, gây ô nhiễm môi trường phải cải tạo, nâng cấp công nghệ; nếu không thực hiện có thể chấm dứt hoạt động dự án và thu hồi giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa có Công văn số 5212/BNNMT-ĐCKS gửi ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố, đề nghị các địa phương cần ưu tiên loại bỏ các khu vực khai thác ảnh hưởng đến sinh cảnh loài nguy cấp, bảo vệ cảnh quan và phục hồi môi trường tại các mỏ đã hoặc sắp đóng cửa.

Trước đó, liên tiếp trong các ngày 29-31/7, Báo Điện tử VietnamPlus đã đăng tải loạt bài viết “Kiến thiết không gian bảo tồn: Mệnh lệnh sống còn, trách nhiệm với tương lai” gồm 5 bài viết, trong đó phản ánh hoạt động nổ mìn khai thác đá, sản xuất ximăng và hoạt động vận tải chuyên chở vật liệu xây dựng (nhất là tại Kim Bảng và Thanh Liêm của tỉnh Hà Nam, nay là tỉnh Ninh Bình) trong nhiều năm qua đã gây ô nhiễm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của hàng nghìn người dân sinh sống quanh khu vực.

Ngoài ra, các hoạt động nổ mìn khai thác đá, sản xuất ximăng, cũng tác động xấu tới đa dạng sinh học, các loài động vật, thực vật hoang dã, nhất là các loài hoang dã đặc hữu quý, hiếm (như các quần thể Voọc mông trắng hay còn gọi là Voọc quần đùi trắng được xem là “báu vật toàn cầu” chỉ có ở Việt Nam, hiện đang nằm trong số 25 loài nguy cấp nhất trên thế giới cần được bảo vệ).

Theo công văn vừa được Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Quý Kiên ký gửi các địa phương, trong bối cảnh thiếu hụt nguồn cung vật liệu xây dựng đồng thời phát sinh các tác động về môi trường, cảnh quan, đa dạng sinh học từ hoạt động khai thác khoáng sản tại một số địa phương - những vấn đề vừa được Báo Điện tử VietnamPlus phản ánh và dư luận xã hội đặc biệt quan tâm, cùng với Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 đã có hiệu lực thi hành với nhiều yêu cầu quản lý mới, việc tăng cường phối hợp, nâng cao vai trò quản lý Nhà nước tại các địa phương là yêu cầu cấp thiết.

Do vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố sớm triển khai tổ chức nghiên cứu, tích hợp nội dung bảo vệ tài nguyên khoáng sản, đa dạng sinh học, môi trường vào quy hoạch tỉnh.

Đặc biệt, các tỉnh, thành phố cần ưu tiên loại bỏ các khu vực khai thác ảnh hưởng đến sinh cảnh loài nguy cấp; rà soát quy hoạch, cân đối cung cầu vật liệu xây dựng, tránh dư thừa, bảo vệ cảnh quan và phát triển bền vững; tăng cường giám sát sản lượng thực tế, xử lý gian lận, thất thoát tài nguyên.

Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố khẩn trương chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cần chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức kiểm tra, giám sát toàn bộ hoạt động khoáng sản và thu hồi khoáng sản trên địa bàn; rà soát, đánh giá các dự án khai thác, chế biến khoáng sản, cơ sở chế biến sâu khoáng sản.

Trường hợp không bảo đảm an toàn, gây ô nhiễm môi trường, sử dụng công nghệ lạc hậu, gây lãng phí tài nguyên, yêu cầu tổ chức, cá nhân xây dựng và thực hiện lộ trình cải tạo, nâng cấp công nghệ để được tiếp tục hoạt động.

"Trong trường hợp không thực hiện, cần tham mưu cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý theo quy định, bao gồm việc yêu cầu chấm dứt hoạt động dự án và thu hồi giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về bảo vệ môi trường và pháp luật khác có liên quan," nội dung công văn nêu rõ.

Với các trường hợp giấy phép khai thác khoáng sản có quy định địa điểm chế biến nhưng dự án hay hạng mục chế biến không được triển khai, các địa phương cần làm rõ nguyên nhân, có phương án xử lý phù hợp.

Trường hợp vượt thẩm quyền, các tỉnh, thành phố cần tổng hợp báo cáo và gửi tới Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng và Thủ tướng Chính phủ để xem xét, chỉ đạo.

Cùng với đó, các địa phương cần phải nâng cao chất lượng thẩm định đánh giá tác động môi trường, kiểm soát chặt chẽ nghĩa vụ cải tạo, phục hồi môi trường sau khai thác; rà soát, yêu cầu phục hồi môi trường tại các mỏ đã hoặc sắp đóng cửa, chú trọng quy hoạch sử dụng đất hợp lý, từng bước tích hợp vào các khu bảo tồn để phục hồi sinh thái.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đề nghị các địa phương kịp thời xử lý vấn đề báo chí phản ánh, dư luận quan tâm, những bất cập pháp luật liên quan đến khoáng sản, môi trường (nếu có) theo quy định.

Ngoài ra, để tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về địa chất và khoáng sản, đồng thời bảo đảm việc triển khai thi hành Luật Địa chất và Khoáng sản được thống nhất, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đề nghị ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng nghiên cứu luật và các nghị định, thông tư thuộc lĩnh vực địa chất và khoáng sản để triển khai, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ trong hoạt động khoáng sản.

Công văn cũng được gửi tới Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà (để báo cáo); Văn phòng Chính phủ; Các Bộ Quốc phòng, Công an, Xây dựng, Công thương, Tài chính, Tư pháp (để phối hợp)./.