Xe điện và giải pháp đột phá cho chung cư, nhà trọ và hộ gia đình ở các đô thị lớn

Với mục tiêu phát triển giao thông bền vững, giảm phát thải khí nhà kính và hiện thực hóa cam kết đạt phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 của Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành chính sách, cơ chế triển khai các giải pháp cấp bách nhằm kiểm soát ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn.

Hiện nay, xe điện ngày càng trở nên phổ biến tại các đô thị lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, nhu cầu sạc pin đã trở thành thách thức đáng kể. Trong khi hạ tầng sạc chưa được đầu tư đồng bộ, mô hình trạm đổi pin tự động, thông minh được đánh giá là giải pháp đột phá, có tính khả thi, an toàn và dễ triển khai, kỳ vọng giải quyết “bài toán khó” về chỗ sạc tại chung cư, nhà trọ, hộ gia đình mà không cần sạc tại nhà.

Thừa xe điện, thiếu chỗ sạc

Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20/CT-TTg về việc triển khai các giải pháp cấp bách nhằm kiểm soát ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn, đã đưa ra lộ trình cấm xe máy xăng ở một số khu vực tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh vào giữa năm sau.

Theo các chuyên gia, khi hiện thực hóa việc chuyển đổi xe máy chạy xăng sang xe điện, các đô thị lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh cần giải quyết rất nhiều bài toán vì việc này tác động lớn đến xã hội và đời sống người dân, nhất là nhóm người yếu thế trong xã hội. Đặc biệt, cần giải bài toán về hệ thống trạm sạc và đơn vị cung cấp điện, thải bỏ, tái chế và chuyển mục đích sử dụng pin,...

Hiện nay, xe máy hiện vẫn là phương tiện phổ biến của người dân, dựa trên chi phí sở hữu phù hợp với số đông, thói quen đã hình thành hàng chục năm qua, cơ sở hạ tầng và tính linh hoạt. Việc cấm xe máy xăng khiến người dân phải điều chỉnh lại thói quen di chuyển, hoặc tính toán đến việc chuyển đổi sang phương tiện thuần điện. Điều này đồng nghĩa doanh số xe xăng giảm và xe điện có cơ hội tiếp cận nhiều người dùng hơn.

Tại các khu chung cư cao tầng, nhất là phân khúc nhà ở xã hội và chung cư cũ, việc bố trí khu vực sạc xe điện và công suất nguồn điện phục vụ sạc điện gần như không được tính đến trong thiết kế ban đầu. Để sạc pin phương tiện, người dân thường tự ý kéo dây điện từ tầng trên xuống tầng hầm hoặc gửi xe tại các điểm giữ xe bên ngoài có sẵn ổ cắm. Việc này tiềm ẩn nguy cơ quá tải điện, cháy nổ, gây mất an toàn cho cả tòa nhà.

Dù đã có một số dự án thí điểm bố trí trạm sạc trong hầm để xe, nhưng chi phí đầu tư, quản lý vận hành và trách nhiệm pháp lý vẫn là rào cản lớn khiến chủ đầu tư chưa mặn mà.

Bên cạnh đó, với nhóm sinh viên, công nhân, người lao động sống trong nhà trọ, việc sạc xe còn khó khăn hơn. Không gian chật hẹp, điện sinh hoạt yếu, không có điểm sạc công cộng khiến họ phải tháo pin mang vào phòng sạc, hoặc tìm điểm gửi xe có ổ cắm (mất thêm chi phí). Nhiều chủ trọ cũng không cho phép sạc pin trong phòng vì lo nguy cơ xảy ra cháy nổ. Việc thiếu hạ tầng sạc đang khiến nhiều người dùng chần chừ khi chuyển sang xe điện, dù nhu cầu đi lại và chi phí vận hành khá hấp dẫn.

Thành phố Hà Nội mới đây đã tiến hành khảo sát, thống kê, lên danh sách những địa điểm để bố trí các bãi đỗ xe kết hợp trạm sạc dọc vành đai 1 chuẩn bị thực hiện chuyển đổi xe máy xanh. Qua khảo sát, nhiều người dân bày tỏ ủng hộ chủ trương khuyến khích chuyển xe xăng sang xe điện, những cũng có những ý kiến bày tỏ quan ngại khi một số chung cư, ban quản lý tòa nhà không cho sạc pin xe điện dưới hầm qua đêm.

Sự thiếu hụt trạm sạc công cộng, đặc biệt trong khu dân cư, khiến người dân buộc phải sạc xe ở nơi không được thiết kế an toàn. Chính điều này tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ thật sự. Trên thực tế, phần lớn những người đi xe máy điện là sinh viên, lao động trẻ phổ thông, chạy xe công nghệ, shipper,... không đủ khả năng tự đầu tư bộ sạc cao cấp hay thuê chỗ ở đắt tiền có chỗ sạc riêng.

Do thời gian khá gấp gáp, các chuyên gia đề xuất các biện pháp đồng bộ, có chính sách hỗ trợ, huy động các nguồn khác nhau giúp người nghèo chuyển đổi xe xăng cũ sang xe điện mới với chi phí hợp lý; bố trí bãi gửi xe, cho thuê xe điện trong thời gian chuyển tiếp; sớm phát triển phương thức cho thuê và thay thế pin mới song song với hình thức sạc pin.

Trong bối cảnh số lượng xe máy điện được dự báo sẽ gia tăng mạnh trong thời gian tới, nhất là tại các đô thị lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, nơi hàng triệu người dân sinh sống trong các chung cư, nhà trọ, mô hình trạm đổi pin chính là “chìa khóa” tháo gỡ nút thắt hạ tầng vốn đang cản trở quá trình điện hóa giao thông, hướng ứng Chỉ thị 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc triển khai các giải pháp cấp bách nhằm kiểm soát ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn.

Nghiên cứu, ứng dụng mô hình trạm đổi pin tự động

Trước thực trạng trên, nhiều doanh nghiệp, nhà cung cấp đã nghiên cứu, tìm hiểu mô hình trạm cho thuê, hoặc đổi pin tự động, thông minh để ứng dụng tại Việt Nam, người dùng chỉ cần vài phút đổi pin tại các điểm cố định. Các trạm đổi pin tự động có ưu điểm lớn như không cần sạc tại nhà, giảm thiểu rủi ro cháy nổ, thời gian đổi pin nhanh, công suất tiêu thụ điện thấp, có thể lắp đặt tại tất cả các vị trí có nguồn điện 220V thông thường là có thể sử dụng được.

Theo ông Bùi Văn Hữu, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần ô tô TMT (TMT Motors), công ty đã nghiên cứu, tìm hiểu và nhận chuyển giao công nghệ độc quyền phát triển trạm cấp đổi pin dùng chung cho cả ô tô và xe máy điện từ công ty công nghệ nước ngoài để ứng dụng, lắp đặt tại Việt Nam.

Khác biệt các mô hình trạm đổi pin hiện có trên thị trường, hệ thống trạm cấp đổi pin của TMT Motors được xây dựng theo tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt của châu Âu, toàn bộ quy trình đổi pin tự động hóa hoàn toàn. Người dùng chỉ mất 1–2 phút để đổi pin, bảo đảm nhanh chóng, tiện lợi và an toàn tuyệt đối. Trạm đổi pin này sử dụng nguồn điện 220V thông thường, tương thích với hạ tầng điện sinh hoạt phổ biến tại Việt Nam.

“Hệ thống cũng được tích hợp nhiều lớp bảo vệ, gồm chống cháy nổ, chống quá nhiệt, chống rò điện và kiểm soát từng chu kỳ sạc để kéo dài tuổi thọ pin. Nhờ sử dụng công nghệ điện toán đám mây và mã QR, mỗi viên pin được giám sát theo thời gian thực, giúp người sử dụng và nhà vận hành dễ dàng theo dõi tình trạng hoạt động từ xa.

Một ưu điểm nổi bật khác là khả năng tương thích đa nền tảng: pin và trạm được chuẩn hóa để sử dụng cho nhiều dòng xe điện khác nhau, của nhiều hãng xe khác nhau, chỉ cần phù hợp tiêu chuẩn về pin và chức năng là được, giúp tối ưu chi phí đầu tư và tăng hiệu suất vận hành”, ông Bùi Văn Hữu cho hay.

Hệ thống trạm cấp đổi pin do TMT-Egreen (Công ty thành viên của TMT Motors) phát triển, có thể mở rộng linh hoạt từ 5 đến 72 viên pin mỗi trạm, phù hợp với nhiều quy mô điểm đặt, đặc biệt lý tưởng cho các chung cư, hộ gia đình, nhà trọ, cửa hàng xăng dầu hiện hữu. Các thiết bị được sản xuất và nhập khẩu bởi TMT đã trải qua kiểm nghiệm thực tế và đang vận hành hiệu quả tại nhiều quốc gia, bao gồm cả thị trường châu Âu trong suốt hơn 10 năm qua.

Hệ thống được tích hợp công nghệ quản lý năng lượng thông minh, hỗ trợ thanh toán điện tử, kiểm tra tình trạng pin từ xa và lên lịch sạc tự động, tất cả đều nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng. Trạm cấp đổi pin, với giải pháp thực tiễn, phù hợp đặc thù không gian sống tại Việt Nam như chung cư, nhà trọ, hộ gia đình, đã góp phần tháo gỡ điểm nghẽn hạ tầng, tạo điều kiện để người dân dễ dàng tiếp cận và sử dụng phương tiện điện.

Bằng cách xây dựng một hệ thống hạ tầng dùng chung cho cả ô-tô và xe máy điện, trạm cấp đổi pin của TMT Motors đã tạo nền tảng thuận lợi để người dân ở cả hai phân khúc phương tiện cá nhân và doanh nghiệp vận tải dễ dàng tiếp cận cả xe máy và ô-tô điện, góp phần giảm thiểu khí thải, tiếng ồn và áp lực lên lưới điện quốc gia. Việc phục vụ đồng thời hai nhóm phương tiện là xe máy và ô tô điện, giúp tăng tần suất sử dụng trạm đổi pin, từ đó đẩy nhanh chu kỳ quay vòng pin, giảm thời gian hoàn vốn đầu tư.

Như vậy, từ việc hoàn thiện quy trình khép kín từ sản xuất lắp ráp xe ô tô, xe máy điện, đến trạm sạc, trạm cấp đổi pin, TMT Motors không chỉ cung cấp phương tiện, mà còn mang đến giải pháp giao thông toàn diện, hiện đại, tự động, thông minh, thân thiện môi trường và bền vững. Việc hoàn thiện hệ sinh thái xe điện cũng là bước đi chiến lược, đồng hành cùng chủ trương của Chính phủ về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của lĩnh vực giao thông vận tải.