Việt Nam coi trọng quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng với Nhật Bản

Nhận lời mời của Chính phủ Nhật Bản, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc sẽ dự Lễ đăng quang của Nhà vua Nhật Bản Naruhito tại Tokyo, Nhật Bản từ ngày 22-23/10.

Việc Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tham dự Lễ đăng quang của Nhà vua Nhật Bản Naruhito thể hiện Việt Nam coi trọng quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam-Nhật Bản và những bước phát triển vượt bậc trong quan hệ Việt Nam-Nhật Bản ; mong muốn xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với Nhà vua mới và Hoàng gia Nhật Bản.

Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp

Việt Nam-Nhật Bản thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 21/9/1973. Trong những năm gần đây, quan hệ Việt Nam và Nhật Bản phát triển nhanh chóng. Năm 1995, Nhật Bản là nước G-7 đầu tiên đón Tổng Bí thư Việt Nam đến thăm; năm 2009, thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược với Việt Nam; năm 2011, công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam; tháng 5/2016, mời Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G7 mở rộng.

Trong chuyến thăm cấp Nhà nước đến Nhật Bản của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tháng 3/2014, hai nước đã nâng cấp quan hệ lên thành Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á.

Quan hệ giữa hai nước đang ở giai đoạn tốt nhất trong lịch sử kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, có sự tin cậy cao. Lãnh đạo cấp cao hai nước duy trì thường xuyên các chuyến thăm và tiếp xúc tại các diễn đàn quốc tế và khu vực.

Gần đây có các đoàn Lãnh đạo Nhật Bản thăm Việt Nam như: Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe thăm Việt Nam 4 lần (tháng 11/2006, tháng 1/2013, tháng 1/2017 và tháng 11/2017); Chủ tịch Hạ viện thăm Việt Nam tháng 1/2002, tháng 5/2017; Chủ tịch Thượng viện Yamazaki thăm tháng 12/2015; Hoàng Thái tử Nhật Bản Naruhito (Nhà vua hiện nay) thăm chính thức Việt Nam tháng 2/2009; Nhà vua Akihito (đã thoái vị, hiện là Thượng Hoàng Nhật Bản) thăm Việt Nam (28/2-5/3/2017); Hoàng tử Nhật Bản Akishino thăm chính thức Việt Nam tháng 6/1999 và thăm với tư cách cá nhân tháng 8/2012. Lãnh đạo Việt Nam thăm Nhật Bản có: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Nhật Bản tháng 9/2015; cố Chủ tịch nước Trần Đại Quang thăm cấp Nhà nước tháng 5/2018; Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thăm dự Hội nghị G7 mở rộng tháng 5/2016, thăm chính thức tháng 6/2017, dự Hội nghị cấp cao Mekong-Nhật Bản tháng 10/2018, dự Hội nghị cấp cao G20 tháng 6/2019, dự Lễ đăng quang của Nhà vua Nhật Bản tháng 10/2019; Chủ tịch Quốc hội thăm chính thức tháng 12/2012.

Hai bên có các cơ chế hợp tác quan trọng, Ủy ban Hợp tác Việt-Nhật do hai Bộ trưởng Ngoại giao làm đồng Chủ tịch (từ năm 2007, đã họp 11 lần); Đối thoại Đối tác chiến lược Việt Nam-Nhật Bản về ngoại giao-an ninh-quốc phòng cấp Thứ trưởng ngoại giao (từ năm 2010, đã họp 7 lần); Đối thoại chính sách quốc phòng Việt-Nhật cấp Thứ trưởng (từ tháng 11/2012, đã họp 5 lần); Đối thoại An ninh cấp Thứ trưởng (từ tháng 11/2013, đã họp 6 lần); Ủy ban hỗn hợp về thương mại, năng lượng và công nghiệp (từ 2014, đến nay đã họp 3 lần); Đối thoại Nông nghiệp cấp Bộ trưởng (từ 2014, đến nay đã họp 4 lần).

Nhà vua Nhật Bản Naruhito và Hoàng hậu Masako.

Quan hệ Việt Nam-Nhật Bản phát triển toàn diện, thực chất

Nhật Bản là đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam và là nước tài trợ ODA lớn nhất, nhà đầu tư số hai (tính theo số lũy kế), đối tác thương mại lớn thứ tư của Việt Nam (năm 2018). Hai nước đã dành cho nhau thuế suất tối huệ quốc từ năm 1999. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 9 tháng đầu năm 2019 đạt 29,16 tỷ USD (tăng 5,6% so với cùng kỳ năm 2018), trong đó xuất khẩu đạt 14,98 tỷ USD (tăng 8% so với cùng kì năm 2018), nhập khẩu đạt 14,18 tỷ USD (tăng 3,3% so với cùng kì năm 2018).

Về đầu tư trực tiếp, lũy kế đến tháng 9/2019, Nhật Bản có 4.291 dự án FDI còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư đăng ký 60,36 tỷ USD, đứng thứ hai trong tổng số 132 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Nhật Bản là nước cung cấp vốn vay bằng đồng Yên cho Việt Nam lớn nhất, tổng giá trị vay cho đến tháng 1/2019 là 2.578 tỷ Yên (tương đương khoảng 23,76 tỷ USD, chiếm 26,5% tổng vốn ký kết vay nước ngoài của Chính phủ).

Năm 2018, hai bên đã ký 3 Công hàm trao đổi dự án viện trợ không hoàn lại trị giá 34 triệu USD (tổng trị giá gần 34 triệu USD). Nhật Bản cam kết khoản vay gần 142 triệu USD cho lĩnh vực đào tạo nghề tại Việt Nam.

Hợp tác nông nghiệp có bước đột phá, tháng 9/2015, hai bên đã ký kết “Tầm nhìn trung và dài hạn trong hợp tác Nông nghiệp Việt Nam – Nhật Bản”, ký lại Tầm nhìn chung sửa đổi vào tháng 5/2018.

Hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu tiếp tục phát triển mạnh mẽ, thực chất với việc Nhật Bản liên tục cung cấp ODA những năm gần đây cho các dự án ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam.

Từ năm 1992 đến nay, Việt Nam đã cử nhiều tu nghiệp sinh sang Nhật Bản. Hiện Việt Nam đứng thứ nhất về số lượng thực tập sinh nước ngoài tại Nhật Bản với khoảng 160.000 người. Hai bên đã ký Bản ghi nhớ về việc Nhật Bản tiếp nhận điều dưỡng viên, hộ lý của Việt Nam (trong khuôn khổ Hiệp định đối tác kinh tế song phương EPA tháng 10/2011), Việt Nam đã cử 470 y tá và điều dưỡng viên sang Nhật Bản; Bản ghi nhớ hợp tác về chế độ thực tập sinh kỹ năng (6/2017); Bản ghi nhớ hợp tác về chế độ Lao động kỹ năng đặc định (6/2019); tiếp tục trao đổi về khả năng đàm phán Hiệp định Bảo hiểm Xã hội.

Quan hệ hợp tác về giáo dục và đào tạo giữa hai nước đã phát triển dưới nhiều hình thức, Nhật Bản là một trong những nước viện trợ không hoàn lại lớn nhất cho ngành giáo dục đào tạo của Việt Nam.

Hai bên đã ký kết nhiều văn kiện hợp tác trong lĩnh vực này. Số lưu học sinh Việt Nam tại Nhật Bản đến tháng 6/2018 khoảng 80.683 người, đứng thứ hai tại Nhật Bản.

Nhật Bản đang hợp tác xây dựng Trường Đại học Việt-Nhật nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam trong lĩnh vực khoa học công nghệ, quản lý và dịch vụ; hỗ trợ Việt Nam dạy tiếng Nhật tại một số trường tiểu học, phổ thông cơ sở tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Tháng 10/2018, hai bên đã ký Biên bản hợp tác về các biện pháp giảm thiểu tình trạng du học sinh Việt Nam vi phạm pháp luật tại Nhật Bản.

Nhật Bản là một trong những nước có lượng khách du lịch lớn nhất đến Việt Nam. Năm 2018, có 826.674 lượt khách Nhật Bản vào Việt Nam (tăng 3,6%). Lượng khách Việt Nam sang Nhật Bản đạt 389.100 lượt, tăng 26% so với năm 2017. Trong 8 tháng đầu năm 2019, tổng lượng du khách Nhật Bản đến Việt Nam đạt 620.731 lượt, tăng 18,3% so với cùng kỳ năm 2018.

Từ ngày 1/1/2004, Việt Nam đơn phương miễn thị thực cho người Nhật đi du lịch và kinh doanh vào Việt Nam trong vòng 15 ngày; từ ngày 1/7/2004, quyết định miễn thị thực nhập cảnh ngắn hạn cho mọi công dân mang hộ chiếu Nhật Bản. Ngày 8/3/2005, hai bên đã trao đổi Công hàm miễn thị thực nhập cảnh cho công dân hai nước Việt Nam và Nhật Bản mang Hộ chiếu ngoại giao và công vụ trong thời hạn lưu trú không quá 90 ngày bắt đầu thực hiện từ ngày 1/5/2005. Nhật Bản bắt đầu thực hiện việc nới lỏng quy chế cấp thị thực nhiều lần (từ ngày 30/9/2014, nới lỏng hơn từ ngày 15/2/2016) và thị thực một lần (từ 20/11/2014) cho công dân Việt Nam; đơn giản hóa thủ tục xin visa ngắn hạn dành cho người có vị trí trong xã hội (cán bộ, công chức cơ quan Nhà nước, nhân viên doanh nghiệp tư nhân, nhà tri thức – văn hóa) từ ngày 1/3/2019.

Hợp tác địa phương hai nước được thúc đẩy mạnh mẽ. Hơn 40 cặp địa phương của Nhật Bản-Việt Nam đã ký văn bản hợp tác, trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh-Osaka; Thành phố Hồ Chí Minh-Nagano; Thành phố Hồ Chí Minh-Yokohama; Đà Nẵng-Sakai; Đà Nẵng-Yokohama; Hà Nội-Fukuoka; Đồng Nai-Hyogo; Bà Rịa-Vũng Tàu-Kawasaki; Phú Thọ-Nara; Huế-Kyoto; Hưng Yên-Kanagawa; Hải Phòng-Niigata; Nam Định-Miyazaki; Quảng Nam- Nagasaki; Cần Thơ-Hyogo…

Hiện cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản đạt khoảng 330.000 người, đứng thứ 3 trong tổng số người nước ngoài ở Nhật Bản. Người Việt hiện sinh sống, làm việc và học tập trên khắp 47 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương của Nhật Bản, trong đó chủ yếu tập trung tại Tokyo và các tỉnh Aichi, Saitama, Osaka.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc dự Lễ đăng quan Nhà vua Nhật Bản Naruhito tại Tokyo khẳng định chủ trương đường lối đối ngoại do Đại hội Đảng lần thứ XII đề ra, chủ động tham gia và phát huy vai trò tại các cơ chế đa phương tạo cơ sở, góp phần tiếp tục đề cao vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác đối ngoại đa phương, quảng bá hình ảnh Việt Nam phát triển năng động, đối tác tin cậy và có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế./.