Thiết kế độc lạ của đập tràn giữ nước đầu tiên trên sông Tô Lịch

Đập dâng Thanh Liệt trên sông Tô Lịch với đài quan sát hình bát giác độc đáo vừa có vai trò điều tiết dòng chảy, vừa tạo điểm nhấn kiến trúc giữa lòng đô thị.

Hơn bốn tháng qua, Hà Nội liên tục triển khai nhiều công trình với mục tiêu cải thiện môi trường và vệ sinh đô thị, khôi phục hệ sinh thái tự nhiên trong lưu vực sông Tô Lịch. Một trong những hạng mục nổi bật và thu hút sự chú ý là đập dâng Thanh Liệt – công trình đầu tiên trong chuỗi ba đập dâng trên sông Tô Lịch đang dần thành hình với thiết kế độc đáo.

Được khởi công từ giữa tháng 2/2025 tại khu vực cầu Quang, đập dâng Thanh Liệt có chức năng điều tiết dòng chảy, giữ ổn định mực nước và hỗ trợ làm sạch nước sông. Không đơn thuần là kết cấu thủy lợi, công trình này còn là một thử nghiệm kết hợp giữa kỹ thuật hiện đại và tính nghệ thuật kiến trúc, hướng tới mục tiêu “hồi sinh dòng sông chết” bằng giải pháp bền vững cả về môi trường và cảnh quan.

Thiết kế đập gồm hai lớp đập liên hoàn, hoạt động tương tự như đập tràn hoặc cống điều tiết, cho phép kiểm soát mực nước tùy theo mùa và điều kiện vận hành.

Khi cần giữ nước, đập có thể khép lại để tăng mực nước, đảm bảo lưu lượng dòng chảy tối thiểu. Khi cần xả nước, hệ thống có thể mở linh hoạt để tránh tình trạng ứ đọng.

Điểm đặc biệt trong thiết kế đập dâng Thanh Liệt là đài quan sát hình bát giác được dựng chính giữa lòng đập – một kiến trúc chưa từng có tiền lệ trên các tuyến sông nội đô Hà Nội. Đài quan sát được nâng đỡ bởi trụ bê tông lớn, là điểm trung tâm trong việc theo dõi, kiểm tra dòng chảy, mực nước và các biến động liên quan đến môi trường nước.

Nhà bát giác được xây dựng bằng tám cột bê tông chắc chắn, mái lợp tôn giả ngói, các chi tiết trang trí sơn vàng tạo điểm nhấn cổ kính pha lẫn nét hiện đại.

Trong tương lai, đài quan sát có thể trở thành nơi dừng chân, ngắm cảnh hai bên bờ sông Tô Lịch, một phần của hành lang sinh thái và không gian công cộng ven sông đang được thành phố định hướng phát triển.

Nhìn từ xa, công trình tựa như một vọng lâu nằm giữa sông, mở ra không gian thưởng lãm cho người dân và du khách.

Đơn vị thi công dựng các tường thép kiên cố bao quanh khu vực công trình, chừa lại khoảng 8 mét lòng sông để đảm bảo dòng chảy không bị gián đoạn. Cấu trúc này vừa giúp thi công thuận lợi, vừa duy trì luồng lưu thông thủy trong suốt thời gian thực hiện.

Không khí thi công những ngày đầu tháng 7 diễn ra khẩn trương. Công nhân cùng các máy móc, thiết bị chuyên dụng hoạt động liên tục để đảm bảo tiến độ.

Theo kế hoạch, đập dâng Thanh Liệt sẽ được hoàn thiện trước tháng 8/2025, đồng bộ với tiến trình xây dựng hai đập dâng còn lại tại cầu Dậu (quận Hoàng Mai cũ) và cầu Cót (quận Cầu Giấy cũ).

Ngoài việc xây đập, các hạng mục như nạo vét lòng sông, thanh thải bùn, gia cố hai bên bờ chống sạt lở cũng đang được triển khai song song nhằm tạo sự thay đổi toàn diện cho dòng Tô Lịch.