Thách thức nghiêm trọng của châu Phi

Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO) cho biết, trong tháng 1 vừa qua, giá lương thực thế giới đã giảm tháng thứ 10 liên tiếp và hiện đã giảm khoảng 18% so với mức cao kỷ lục ghi nhận hồi tháng 3 năm ngoái, sau khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Tuy nhiên, những thông tin nêu trên chưa thể làm dịu đi nỗi lo an ninh lương thực của nhiều quốc gia châu Phi trong bối cảnh hạn hán diễn ra nghiêm trọng và tình trạng thiếu điện đang đe dọa sản xuất lương thực tại châu lục này.

Theo Báo cáo của Chương trình Lương thực thế giới (WFP), biến đổi khí hậu gây hạn hán tệ nhất trong khoảng 4 thập kỷ vừa qua tại vùng Sừng châu Phi. Theo đó, 12 triệu người ở Ethiopia, 5,6 triệu người ở Somalia và 4,3 triệu người ở Kenya đang trong tình cảnh mất an ninh lương thực trầm trọng. Tình trạng đói kém ở vùng Sừng châu Phi còn trở nên trầm trọng hơn do cuộc xung đột ở Ukraine, phần nào đã làm tăng giá lương thực và nhiên liệu, làm gián đoạn hoạt động tài trợ cho khu vực này.

Thiếu lương thực nghiêm trọng cũng xảy ra tại một quốc gia châu Phi khác là Kenya. Cơ quan quản lý hạn hán quốc gia của nước này (NDMA) cho biết 6 triệu người hiện đang lâm vào tình trạng mất an ninh lương thực ở 32/47 hạt do hạn hán ngày càng gay gắt. NDMA cảnh báo, tại Kenya hiện có hơn 970.000 trẻ em dưới 5 tuổi, 142.000 bà mẹ đang mang thai và cho con bú, đang bị suy dinh dưỡng và cần được hỗ trợ khẩn cấp để duy trì sự sống.

Ngoài hạn hán, an ninh lương thực của châu Phi còn bị đe dọa bởi việc cắt điện liên tục tại Nam Phi tác động tiêu cực đến sản xuất và thị trường lương thực. Hiệp hội các ngành nông nghiệp tại Nam Phi (AgriSA) vừa cho biết, khủng hoảng năng lượng diễn ra hằng ngày, hằng giờ trên toàn quốc đang gây thiệt hại nặng nề cho ngành thực phẩm của nước này. Việc cắt điện luân phiên nhằm giảm tải cho hệ thống truyền tải điện đã xảy ra liên tục do cơ sở hạ tầng điện than cũ kỹ; theo đó, đã gây ra tình trạng thiếu hụt một số mặt hàng chủ lực, làm tăng giá hàng hóa, nhất là thực phẩm.

Theo ước tính của Liên hợp quốc, “Lục địa đen” đang đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực nghiêm trọng nhất từ trước đến nay. Hơn 20% dân số châu Phi, tương đương 278 triệu người, đối mặt với nạn đói. Trong khi đó, Cơ quan Nhi đồng của Liên hợp quốc (UNICEF) cho biết, gần 2 triệu trẻ em trên khắp Ethiopia, Kenya và Somalia cần được điều trị khẩn cấp do bị suy dinh dưỡng cấp tính nghiêm trọng. Hồi tháng 9/2022, UNICEF cho biết, 730 trẻ em chết trong bảy tháng đầu năm 2022 tại các trung tâm dinh dưỡng ở Somalia. Tuy nhiên, con số thực tế có thể cao hơn nhiều.

Để tránh một cuộc khủng hoảng nhân đạo, cuối tháng 1 vừa qua, tại Hội nghị thượng đỉnh Lương thực châu Phi, Chủ tịch Ngân hàng Phát triển châu Phi (AfDB) cho biết, các đối tác phát triển cam kết tài trợ 30 tỷ USD nhằm thúc đẩy sản xuất lương thực tại châu Phi trong 5 năm tới. Liên minh châu Âu (EU) cuối tháng 1 vừa qua cũng đã tài trợ hơn 71 triệu USD giúp giải quyết khủng hoảng lương thực ở miền Đông và Nam châu Phi.

Tính đến cuối tháng 1 vừa qua, WFP đã nhận được 71,44 triệu USD do EU tài trợ để giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực tại 11 quốc gia thuộc miền Đông và miền Nam châu Phi. Phần lớn số tiền tài trợ nêu trên sẽ được dùng để đáp ứng nhu cầu về dinh dưỡng và thực phẩm cơ bản của hàng triệu người dân đang là “nạn nhân của giặc đói”.

Giới phân tích cho rằng, những nỗ lực của các nhà tài trợ nêu trên là kịp thời và vô cùng quan trọng với người dân tại các vùng nghèo, vùng bị hạn hán của châu Phi. Tuy nhiên, so với nhu cầu và mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng lương thực tại “Lục địa đen” thì số viện trợ nêu trên vẫn chỉ “như muối bỏ bể”. Thực tế này đòi hỏi các nước thành viên Liên minh châu Phi (AU) cần nghiêm túc tìm giải pháp trước mắt và lâu dài cho nạn đói và tình trạng di cư đang diễn ra ngày càng trầm trọng ở một số vùng của châu Phi do chịu tác động của xung đột vũ trang và thời tiết cực đoan.