Phát triển năng lực sáng tạo: Từ một sáng kiến sắc màu

- Mĩ thuật là môn học giàu tính sáng tạo, góp phần nuôi dưỡng tâm hồn và phát triển tư duy nghệ thuật cho học sinh. Tuy nhiên, trong quá trình học, nhiều em gặp khó khăn khi thể hiện ý tưởng. Chính vì vậy, từ tháng 9/2023 đến tháng 5/2024, cô Hoàng La Lan Huyền, giáo viên môn Mĩ thuật, Trường Tiểu học Hoàng Đồng, thành phố Lạng Sơn đã nghiên cứu và đề xuất sáng kiến “Phương pháp dạy học môn Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực sáng tạo và ứng dụng thẩm mĩ cho học sinh tiểu học”.

Cô Hoàng La Lan Huyền chia sẻ: Qua nghiên cứu thực tiễn, giải pháp mà tôi đề xuất nhằm phát triển năng lực sáng tạo và ứng dụng thẩm mĩ cho học sinh tiểu học gồm: xây dựng kế hoạch giáo dục môn học linh hoạt, phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện nhà trường; vận dụng dạy học sáng tạo môn Mĩ thuật theo chủ đề, chủ điểm, kết hợp yếu tố nghệ thuật với các môn học STEM truyền thống; trưng bày sản phẩm, mở triển lãm tranh theo từng chủ đề để đánh giá năng lực học sinh. Trong đó, tập trung vào việc xây dựng kế hoạch giáo dục linh hoạt, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, trình độ nhận thức của học sinh và điều kiện cơ sở vật chất tại các trường tiểu học.

Theo đó, giáo viên chủ động đề xuất kế hoạch dạy học môn Mĩ thuật với Ban giám hiệu nhà trường theo thời lượng 2 tiết/tuần/lớp. Điều này giúp học sinh có thêm thời gian quan sát, tìm hiểu và hoàn thiện sản phẩm sáng tạo. Nội dung bài học cũng được điều chỉnh, sắp xếp theo các chủ đề gắn với thực tế đời sống và thời điểm trong năm học. Nhờ đó, mỗi giờ học Mĩ thuật trở thành một hành trình trải nghiệm cảm xúc và khám phá thế giới qua lăng kính cá nhân. Bên cạnh việc học vẽ theo các nội dung trong sách giáo khoa, học sinh còn được khuyến khích đặt câu hỏi, đưa ra ý tưởng và chia sẻ cách thể hiện ý tưởng ấy qua sản phẩm. Cách làm này góp phần hình thành tư duy phản biện, kỹ năng trình bày và làm việc nhóm, những năng lực cần thiết trong chương trình giáo dục phổ thông mới.

Điểm nổi bật của sáng kiến là lồng ghép các hoạt động trải nghiệm thực tế vào quá trình học tập. Giáo viên xây dựng kế hoạch giúp học sinh quan sát thiên nhiên, con người, cảnh quan xung quanh và thể hiện cảm xúc bằng ngôn ngữ nghệ thuật. 

Nhằm khuyến khích học sinh thể hiện cá tính, giáo viên đã tổ chức nhiều hoạt động trưng bày, triển lãm sản phẩm theo chủ đề ngay trong khuôn viên trường. Trong các buổi sinh hoạt chuyên đề hoặc giờ ra chơi, học sinh được chia nhóm trưng bày sản phẩm và tự thuyết trình trước bạn bè, giáo viên, việc này không chỉ nâng cao sự tự tin mà còn giúp các em học cách trình bày ý tưởng một cách mạch lạc, thuyết phục, nhìn nhận tác phẩm nghệ thuật một cách đa chiều, tôn trọng sự khác biệt trong cách thể hiện của bạn bè.

Sau một năm triển khai, tỷ lệ học sinh hoàn thành tốt môn Mĩ thuật tăng từ 48,5% lên 57,3%; không có học sinh chưa hoàn thành. Điều này cho thấy hiệu quả đồng đều trong tiếp cận và lĩnh hội kiến thức. Đặc biệt, học sinh của trường còn đạt thành tích cao khi tham gia các cuộc thi cấp thành phố, cấp tỉnh. Cụ thể, học sinh nhà trường đạt 1 giải ba, 1 giải khuyến khích tại cuộc thi vẽ tranh cấp tỉnh “Sáng kiến bảo đảm trật tự trường học về ngăn ngừa bạo lực học đường và lao động trẻ em 2024”; giải nhất tại Cuộc thi vẽ tranh Hoa đào đẹp Xứ Lạng Xuân Ất Tỵ 2025…

Em Trần Ngọc Tú, lớp 5A1, Trường Tiểu học Hoàng Đồng, thành phố Lạng Sơn cho biết: Trong quá trình dạy học, cô giáo đã hướng dẫn chúng em về bố cục tranh, cách kết hợp màu sắc, chất liệu, phương pháp thể hiện ý tưởng… Vì vậy, em đã tạo ra được nhiều tác phẩm với phong cách riêng, được mọi người đánh giá cao. Tại Cuộc thi vẽ tranh Hoa đào đẹp Xứ Lạng Xuân Ất Tỵ, tác phẩm “Chào mùa xuân” của em đã đạt giải mhất.

Cô Nguyễn Thị Thu Nguyệt, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hoàng Đồng cho biết: Sau quá trình thử nghiệm và đạt được những kết quả tích cực, các nội dung thuộc sáng kiến của cô Huyền hiện vẫn đang tiếp tục được áp dụng trong công tác giảng dạy của nhà trường. Cùng đó, sáng kiến cũng được nhân rộng tại các trường như Tiểu học Đông Kinh, Tiểu học Lê Văn Tám (thành phố Lạng Sơn) và Tiểu học Đồng Đăng (huyện Cao Lộc).

Với những hiệu quả thực tiễn mang lại, sáng kiến “Phương pháp dạy học môn Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực sáng tạo và ứng dụng thẩm mĩ cho học sinh tiểu học” đã được Chủ tịch UBND tỉnh xác nhận hiệu quả áp dụng và khả năng nhân rộng.