Sẵn sàng nguồn hàng xuất khẩu xanh để duy trì năng lực cạnh tranh

Phát triển xanh, bền vững đã trở thành xu thế của thời đại, định hướng chiến lược để duy trì năng lực cạnh tranh cũng như bảo đảm sự phát triển lâu dài của các nền kinh tế. Nhiều chính sách quan trọng như Thỏa thuận xanh châu Âu (European Green Deal), Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn (Circular Economy Action Plan) hay Chiến lược đa dạng sinh học đến năm 2030 đang có ảnh hưởng lớn đến phương thức tăng trưởng, hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư toàn cầu.

Theo Bộ Công thương, những quy định về phát triển bền vững thực tế đã có từ trước, nhưng đến nay được tiêu chuẩn hóa chặt chẽ hơn, trở thành quy định bắt buộc của nhiều thị trường, nhất là châu Âu. Doanh nghiệp muốn xuất khẩu vào các thị trường này cần có sự chuẩn bị nhanh và kỹ để có thể đáp ứng được yêu cầu liên quan tới chuyển đổi xanh.

Việc chuyển đổi này giúp doanh nghiệp giảm đến mức thấp nhất những rủi ro bị loại khỏi các thị trường xuất khẩu quan trọng, đồng thời tạo cơ hội xây dựng thương hiệu bền vững, nâng cao giá trị sản phẩm và tiếp cận các phân khúc khách hàng cao cấp trên thế giới. Đây cũng là bước đi chiến lược để doanh nghiệp Việt Nam củng cố vị thế trong chuỗi giá trị, giảm tác động tiêu cực đến môi trường, cải thiện khả năng cạnh tranh, góp phần nâng cao vị thế quốc gia, hiện thực hóa cam kết của Chính phủ đối với các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.

Theo quy định của Chính phủ, hơn 2.000 doanh nghiệp trong nước sẽ phải thực hiện báo cáo phát thải khí nhà kính vào tháng 3/2025 cũng như xây dựng kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, theo khảo sát, đến thời điểm này mới chỉ có khoảng 10% số doanh nghiệp sẵn sàng cho việc này.

Trong khi đó, từ ngày 1/1/2025, doanh nghiệp Việt Nam muốn xuất khẩu nông sản vào một số thị trường trọng điểm sẽ phải chứng minh được hàng hóa đó không phát sinh phát thải. Ngoài ra, còn rất nhiều yêu cầu khác liên quan đến sản xuất xanh và nếu doanh nghiệp không có sự chuẩn bị tốt thì khả năng bị loại khỏi cuộc chơi rất lớn.

Chính vì vậy, thời gian tới, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động hơn trong việc tìm hiểu những yêu cầu, quy định về tiêu chuẩn xanh của các nước; chủ động nâng cao năng lực hấp thụ tài chính xanh cũng như tăng cường sử dụng các công nghệ xanh để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi sang sản xuất bền vững.

Các cơ quan quản lý nhà nước cần thiết kế các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp, hiệp hội, nhằm tuân thủ các quy định cạnh tranh để phát triển bền vững.