Quy định mới về tổ chức bộ máy Nhà nước có hiệu lực từ ngày 1-3

Từ ngày 1-3, nhiều quy định mới về tổ chức bộ máy Nhà nước đồng loạt có hiệu lực thi hành. Bộ máy theo cách tổ chức mới sẽ bắt đầu thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình theo quy định.

Luật Tổ chức Chính phủ có quy định mới về phân cấp, phân quyền, ủy quyền

Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 được Quốc hội thông qua ngày 18-2-2025, tại Kỳ họp bất thường lần thứ chín. Luật vừa được Chủ tịch nước Lương Cường ký lệnh công bố và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-3-2025.

Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 có nhiều quy định mới về tổ chức bộ máy, phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền, ủy quyền.

Trong đó có những nội dung cụ thể để phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ và mối quan hệ giữa Chính phủ với các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, cơ quan thực hiện quyền tư pháp; mối quan hệ giữa Chính phủ với chính quyền địa phương.

Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 đã làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ; bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ với 2 vai - người đứng đầu bộ và thành viên Chính phủ, trong đó đề cao trách nhiệm với tư cách là thành viên Chính phủ, chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý nhà nước với ngành, lĩnh vực được phân công.

Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ phải chịu trách nhiệm cá nhân trước Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân công quản lý; giải trình, trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội. Theo lý giải của cơ quan chủ trì soạn thảo luật, việc phân định rõ trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ sẽ tạo điều kiện để tăng cường trách nhiệm của bộ trưởng trong Quy chế làm việc của Chính phủ, không đẩy trách nhiệm quyết định các vấn đề cụ thể thuộc ngành, lĩnh vực lên Thủ tướng Chính phủ quyết định như hiện nay.

Cũng theo giới thiệu của cơ quan chủ trì soạn thảo, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 đã làm rõ mối quan hệ giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ với chính quyền địa phương thông qua các nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền, bảo đảm bám sát phương châm: "Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", tạo cơ chế giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc về thể chế, khơi thông nguồn lực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước từ Trung ương đến địa phương.

Phân cấp, phân quyền, ủy quyền theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 được Quốc hội thông qua ngày 19-2-2025, tại Kỳ họp bất thường lần thứ chín. Luật cũng vừa được Chủ tịch nước Lương Cường ký lệnh công bố và cũng có hiệu lực thi hành từ ngày 1-3-2025.

Đồng bộ với Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025, Luật Tổ chức chính quyền địa phương có nhiều quy định mới về tổ chức bộ máy, phân cấp, phân quyền, ủy quyền, nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; “cấp nào giải quyết hiệu quả hơn thì giao nhiệm vụ, thẩm quyền cho cấp đó”.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 bổ sung quy định “chính quyền địa phương được chủ động đề xuất với cơ quan có thẩm quyền về việc phân quyền, phân cấp cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở địa phương thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với khả năng và điều kiện thực tiễn của địa phương”. Quy định này được xây dựng nhằm khuyến khích tinh thần chủ động, sáng tạo của địa phương.

Theo giới thiệu của cơ quan chủ trì soạn thảo, thực hiện nguyên tắc “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm” và tránh quy định chồng chéo, trùng lặp nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cấp chính quyền địa phương và giữa các cơ quan của chính quyền địa phương, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân ở mỗi đơn vị hành chính.

Trong đó, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã phân định nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cấp chính quyền địa phương và giữa Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cùng cấp; tập thể Ủy ban nhân dân và cá nhân chủ tịch Ủy ban nhân dân nơi tổ chức cấp chính quyền địa phương, theo hướng tăng nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm cho cá nhân chủ tịch Ủy ban nhân dân.

Tổ chức bộ máy mới của Chính phủ có 17 bộ, cơ quan ngang bộ

Từ ngày 1-3-2025, quy định về tổ chức bộ máy mới của Chính phủ bắt đầu có hiệu lực, theo Nghị quyết về cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, được Quốc hội thông qua ngày 18-2 tại Kỳ họp bất thường lần thứ chín.

Theo đó, cơ cấu tổ chức Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV gồm 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ.

14 bộ gồm: Bộ Quốc phòng; Bộ Công an; Bộ Ngoại giao; Bộ Nội vụ; Bộ Tư pháp; Bộ Tài chính; Bộ Công Thương; Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Bộ Xây dựng; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ Khoa học và Công nghệ; Bộ Giáo dục và Đào tạo; Bộ Y tế; Bộ Dân tộc và Tôn giáo.

3 cơ quan ngang bộ gồm: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Thanh tra Chính phủ; Văn phòng Chính phủ.

Theo Nghị quyết về cơ cấu số lượng thành viên Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV cũng được Quốc hội thông qua ngày 18-2, Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV gồm 25 thành viên: Thủ tướng Chính phủ, 7 Phó thủ tướng Chính phủ, 14 bộ trưởng và 3 thủ trưởng cơ quan ngang bộ.

Cũng trong ngày 18-2, Quốc hội đã thông qua các nghị quyết phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm phó thủ tướng Chính phủ, các bộ trưởng nhiệm kỳ 2021-2026.

Như vậy, các thành viên Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV (2021-2026) gồm: Thủ tướng Phạm Minh Chính, Phó thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình; các phó thủ tướng: Trần Hồng Hà, Lê Thành Long, Hồ Đức Phớc, Bùi Thanh Sơn (kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao), Nguyễn Chí Dũng, Mai Văn Chính; Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an; Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà; Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh; Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng; Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên; Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy; Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh; Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng; Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng; Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn; Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan; Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng; Tổng thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn.

Do Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn kiêm nhiệm chức Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, nên thực tế, số lượng thành viên Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 có 24 người.

Quy định mới về cơ cấu tổ chức, cơ cấu số lượng thành viên của Chính phủ là bước đi quyết liệt của Đảng, Nhà nước ta trong việc cơ cấu lại tổ chức bộ máy Nhà nước, nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về đổi mới, cải cách toàn diện, tổ chức lại bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng “tinh, gọn, mạnh, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”, với tinh thần “Trung ương gương mẫu, đi đầu”.

Sau khi Quốc hội thông qua các nghị quyết quy định về cơ cấu tổ chức, cơ cấu số lượng thành viên của Chính phủ, nhiều địa phương đã quyết liệt thực hiện và hoàn thành việc sắp xếp lại cơ cấu tổ chức bộ máy chính quyền địa phương theo định hướng từ Trung ương.