Phát hiện thi thể hai cô cháu trong căn nhà ở Bình Dương, nghi án mạng

Trong thời đại số hóa và truyền thông phát triển mạnh mẽ, nghệ sĩ không chỉ gắn với các hoạt động nghệ thuật mà còn trở thành “gương mặt thương hiệu” quảng cáo cho nhiều thương hiệu, sản phẩm. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, niềm tin của công chúng dành cho người nổi tiếng đã bị trục lợi khi họ quảng cáo cho các sản phẩm kém chất lượng, thậm chí là hàng giả.

Trục lợi niềm tin từ công chúng - "Mua danh ba vạn, bán danh ba đồng"

Hàng loạt vụ việc gần đây cho thấy thực trạng đáng lo ngại về việc nghệ sĩ quảng cáo sai sự thật, nhất là đối với các mặt hàng trực tiếp liên quan đến sức khỏe của người tiêu dùng như thực phẩm chức năng, sữa, kẹo giảm cân… Điều đáng nói là sau khi việc quảng cáo sai sự thật bị phát hiện, không ít nghệ sĩ chỉ có động thái duy nhất là công khai xin lỗi, trong khi người tiêu dùng có thể phải gánh chịu những hậu quả nghiêm trọng về cả tài chính và sức khỏe. Có thể kể đến nhiều trường hợp như nghệ sĩ Cát Tường từng lên tiếng xin khán giả tha thứ vì đã quảng cáo "sữa có tác dụng trị tiểu đường" sai sự thật; nghệ sĩ Quyền Linh thừa nhận sai sót vì quảng cáo "sữa trị tận gốc tiểu đường”; hoa hậu Mai Phương Thúy xin lỗi khán giả vì quảng cáo sản phẩm giảm cân đã bị thu hồi giấy phép;…

Đáng chú ý, mới đây, Bộ Công an triệt phá một đường dây sản xuất sữa giả quy mô đặc biệt lớn với gần 600 sản phẩm do Công ty cổ phần dược quốc tế Rance Pharma và Công ty cổ phần dược dinh dưỡng Hacofood Group sản xuất, kinh doanh. Các doanh nghiệp này đã thu gần 500 tỷ đồng từ việc sản xuất, kinh doanh sữa giả. Đặc biệt, trong số gần 600 loại sữa giả nói trên, nhiều loại từng được quảng bá bởi các nghệ sĩ nổi tiếng như diễn viên Doãn Quốc Đam, MC Hoàng Linh,… Không chỉ chia sẻ trải nghiệm, các nghệ sĩ này còn trực tiếp khẳng định những loại sữa giả đó là “dòng sữa hàng đầu”, có “chất lượng rất tốt”.

Các sản phẩm thực phẩm nói chung, sữa nói riêng là những sản phẩm trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng. Do vậy, dư luận cho rằng đã đến lúc chấm dứt tình trạng người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật rồi lại lên tiếng xin lỗi. Trách nhiệm khi quảng cáo sai sự thật không thể thay bằng lời xin lỗi.

Chị Nguyễn Hồng Minh ở quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ: “Tôi từng tin tưởng và mua sữa HiUp vì có nghệ sĩ quảng cáo. Khi sản phẩm này bị phát hiện là sữa giả, tôi cảm thấy mất niềm tin vào các nội dung quảng cáo. Nghệ sĩ cần chịu trách nhiệm vì họ ảnh hưởng đến rất nhiều người”.

Ông Phan Văn Đạt ở quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội cho rằng: “Trước đây, nghệ sĩ là tấm gương đối với công chúng. Nhưng hiện nay, nhiều nghệ sĩ nói quá đà, quảng cáo sai sự thật. Do vậy, lời xin lỗi là chưa đủ. Nghệ sĩ cần bị cấm quảng cáo nếu vi phạm, thậm chí xử lý hình sự để tăng tính răn đe”.

Cần có chế tài đủ mạnh để răn đe

Trao đổi với phóng viên Báo Nhân Dân điện tử, Luật sư Nguyễn An Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Nguyễn An Bình và cộng sự (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) cho biết, tùy thuộc vào tính chất, hậu quả, hành vi quảng cáo sai sự thật của những người nổi tiếng có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Cụ thể, Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định hành vi quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ sẽ bị phạt tiền 60 triệu đến 80 triệu đồng (với cá nhân) và 120 triệu đến 160 triệu đồng (với tổ chức).

Trường hợp hành vi cấu thành tội Lừa dối khách hàng, người nổi tiếng sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Quảng cáo gian dối, theo Điều 197 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), người nào quảng cáo gian dối về hàng hóa, dịch vụ, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền 10 triệu đến 100 triệu đồng, hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm. Ngoài hình phạt chính cải tạo không giam giữ đến 3 năm, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5 triệu đến 50 triệu đồng, cấm hành nghề, hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

“Hành vi quảng cáo sai sự thật của những người nổi tiếng sẽ gây ra nhiều thiệt hại cho xã hội, cho người tiêu dùng. Do vậy, trách nhiệm pháp lý cần được đặt ra nghiêm khắc hơn so với các trường hợp vi phạm khác”, Luật sư Bình nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm trên, Luật sư Nguyễn Phú Thắng, Công ty luật Intercode chia sẻ, thực tế cho thấy, mức xử phạt hành chính hiện hành chưa đủ sức răn đe, nhất là khi thù lao quảng cáo lên đến hàng trăm triệu đồng, thậm chí cả tỷ đồng. Việc nghệ sĩ không phải chịu trách nhiệm mà chỉ xin lỗi sau những quảng cáo sai sự thật sẽ khiến công chúng mất niềm tin.

“Cần xem xét tăng mức phạt hành chính để bảo đảm tương xứng với lợi nhuận mà nghệ sĩ có được từ quảng cáo. Đồng thời, áp dụng chế tài bổ sung: cấm xuất hiện trên truyền hình, mạng xã hội hoặc biểu diễn nghệ thuật trong thời gian nhất định đối với nghệ sĩ vi phạm. Trường hợp tái phạm hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, cần truy cứu trách nhiệm hình sự và xử lý công khai”, Luật sư Thắng đề xuất.

Phải nhận thức càng nổi tiếng trách nhiệm xã hội càng cao

Theo các chuyên gia, mỗi sản phẩm được quảng bá gắn với hình ảnh nghệ sĩ là một “cam kết ngầm” với công chúng về chất lượng, giá trị, công dụng của sản phẩm. Vì vậy, khi quảng cáo sai sự thật, thậm chí là cho hàng giả, hàng kém chất lượng, nghệ sĩ không thể đứng ngoài, xét về cả trách nhiệm pháp lý và đạo đức nghề nghiệp.

Đại diện cơ quan quản lý lĩnh vực biểu diễn cũng đã lên tiếng về vấn đề này. Trao đổi với báo chí, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc nhấn mạnh: “Việc nghệ sĩ hay bất kỳ người nổi tiếng nào đem sự tin tưởng và mến mộ của công chúng để lan tỏa những giá trị tích cực, những điều tốt đẹp trong xã hội là một điều đáng trân trọng và khuyến khích. Họ hoàn toàn có thể giới thiệu những sản phẩm mà qua quá trình sử dụng và trải nghiệm thực tế, họ nhận thấy chất lượng và muốn chia sẻ đến cộng đồng.

Tuy nhiên, đối với những trường hợp lợi dụng sự nổi tiếng để cố tình quảng cáo sai sự thật, thổi phồng quá mức công dụng của sản phẩm, gây ra tác động tiêu cực đến cộng đồng và xã hội thì cần có các biện pháp xử lý”.

Về công tác kiểm soát quảng cáo, ngày 15/4, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã có văn bản đề nghị Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử cùng Cục Văn hóa cơ sở (Bộ Thông tin và Truyền thông) phối hợp kiểm tra, xử lý vi phạm trên các trang mạng xã hội, nhằm kịp thời ngăn ngừa tình trạng quảng cáo sai sự thật, thổi phồng công dụng thực phẩm chức năng.

Dự kiến bổ sung một số điều cụ thể liên quan đến người nổi tiếng tham gia quảng cáo. Trong đó nổi bật là người tham gia quảng cáo trên mạng phải chịu trách nhiệm trước luật pháp nói chung và Luật Quảng cáo nói riêng liên quan đến sản phẩm mình quảng cáo. Ngoài ra, phải chịu trách nhiệm, có xác minh, minh bạch cụ thể về sản phẩm mà mình quảng cáo.

Thứ trưởng thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình

Tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 3, chiều 6/4, Thứ trưởng thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình cho biết: "Chúng tôi đang tiến hành sửa đổi, bổ sung Luật Quảng cáo. Trong quá trình sửa đổi Luật Quảng cáo chúng tôi nhận được rất nhiều ý kiến góp ý tâm huyết và rất xác thực với thực tiễn. Chúng tôi dự kiến bổ sung một số điều cụ thể liên quan đến người nổi tiếng tham gia quảng cáo. Trong đó nổi bật là người tham gia quảng cáo trên mạng phải chịu trách nhiệm trước luật pháp nói chung và Luật Quảng cáo nói riêng liên quan đến sản phẩm mình quảng cáo. Ngoài ra, phải chịu trách nhiệm, có xác minh, minh bạch cụ thể về sản phẩm mà mình quảng cáo".

Công chúng luôn dành cho người nổi tiếng sự quan tâm đặc biệt nên cũng có quyền đòi hỏi ở họ ý thức trách nhiệm trước cộng đồng xã hội. Mọi hành vi vi phạm của người nổi tiếng trong quảng cáo sản phẩm cần được xử lý nghiêm để thể hiện tinh thần thượng tôn pháp luật và bảo vệ quyền lợi, sức khỏe của người tiêu dùng.