Nhìn thẳng - Nói thật: Mặt trái “đu trend”

“Tính khí cũng hơi nông nổi, không bền chí, hay khoe khoang trang hoàng bề ngoài, ưa hư danh” là một trong những nhận định của học giả Đào Duy Anh về mặt hạn chế trong tính cách người Việt đã được nêu ra trong cuốn sách nổi tiếng “Việt Nam văn hóa sử cương” từ năm 1938.

Gần 9 thập kỷ đã trôi qua, nhận định đó chưa hề mất tính thời sự khi soi vào tính khí nông nổi, hời hợt của một bộ phận người Việt thời nay. Tính khí nông nổi càng có cơ hội phát sinh, lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội mà biểu hiện rõ nét nhất là trào lưu “đu trend”, “đú trend”.

“Đu trend” được hiểu là một sự việc, hiện tượng, phát ngôn, hành động nào đó đang trở thành xu hướng trên mạng xã hội được nhiều quan tâm, theo dõi, cổ súy trong khoảng thời gian nhất định. Còn “đú trend” mang hàm ý mỉa mai, phê phán sự đú đởn, a dua, học đòi của những người bám theo trào lưu, xu hướng một cách thái quá, bị cuốn theo tâm lý đám đông trên mạng xã hội mà không thật sự biết bản chất sự việc, hiện tượng đó hay-dở ra sao, tốt-xấu thế nào, có lợi hại gì đối với bản thân, cộng đồng và xã hội.

Có sự “đu trend” mang lại niềm vui nhất thời cho người trong cuộc. Có người bị cuốn theo “đu trend” vì cảm giác bị bỏ lỡ cơ hội theo dõi, trải nghiệm những xu hướng, trào lưu mới xuất hiện trên mạng xã hội. Các nhà tâm lý học trên thế giới gọi đó là hội chứng FOMO (Fear Of Missing Out-hội chứng sợ bị bỏ lỡ). Đây là hiện tượng tâm lý phổ biến trong giới trẻ thời nay và nó chính là hệ lụy của các nền tảng truyền thông xã hội liên tục cập nhật những trào lưu, xu hướng mới với đủ loại thông tin, hình ảnh “thượng vàng hạ cám”.

Việc “đu trend” không hẳn là xấu, nhưng nhiều khi cũng chẳng mang lại lợi ích chính đáng, giá trị tích cực gì cho người thích “đánh đu, bu bám” các trào lưu nhất thời trên mạng xã hội. Nhưng hệ lụy của các hành vi “đu trend” không đúng lúc, đúng chỗ có khi lợi bất cập hại.

Mới đây, một nữ nghệ sĩ tên tuổi vì “bám đu” trào lưu biến hóa trang phục bằng app AI rồi tự ý “khoác” trang phục dị hợm vào mấy người bạn đồng nghiệp nam nổi tiếng khiến công chúng lên tiếng chỉ trích. Hay nhiều người vì mải mê “đú trend” cũng lan truyền rất nhiều câu từ ngô nghê, vô nghĩa, thông tục trên mạng xã hội, như: Khó chệu vô cùng, mai đẹt ti ni, mãi mận mãi keo... Hành vi này vô hình trung làm biến dạng, méo mó sự trong sáng, chuẩn mực của tiếng Việt.

Lại có người cổ súy cho trào lưu ẩm thực mới mang tên “trà sữa hành lá” mà theo các chuyên gia ẩm thực, sự kết hợp giữa hai nguyên liệu này sẽ tạo ra hương vị kỳ quặc, khó nuốt, có thể gây bất lợi cho sức khỏe. Thậm chí có nhiều người trong khi phê phán, gắn mác “thảm họa âm nhạc” cho một bài hát có ca từ trúc trắc, khó hiểu thì lại vẫn “đu trend” với cái câu “vượt mức pickleball” (được hiểu là vượt quá giới hạn) từ chính bài hát sến súa này!

Khách quan mà nói, không hẳn trào lưu, xu hướng nào xuất hiện trên mạng xã hội cũng dở, tệ. Điều đáng bàn ở đây là nhiều người vẫn bị “dắt mũi” bởi tâm lý đám đông mà không biết rằng mình đã bộc lộ tính khí nông nổi, bồng bột không hay ho trên “thế giới ảo”. Tính khí đó nếu không được tiết chế đúng lúc, đúng chỗ thì sẽ trở thành con dao hai lưỡi có thể xía vào phẩm chất, tư cách gây hại cho người trong cuộc. Còn trên phương diện xã hội, sự “đu trend” nếu không được định hướng, kiểm soát bởi một cơ chế pháp lý phù hợp thì có thể tạo ra những xu hướng, trào lưu thiếu lành mạnh, gây hại cho cộng đồng.