Nhà tù Phú Quốc - "Địa chỉ đỏ" thấm đẫm máu đào của các anh hùng liệt sỹ

Nhà tù Phú Quốc là trại giam lớn nhất của Mỹ-Ngụy ở miền Nam, giam giữ khoảng 40.000 lượt tù binh là các chiến sỹ cách mạng và người dân yêu nước.

Phú Quốc (Kiên Giang) không chỉ nổi tiếng là “đảo Ngọc” du lịch mà còn được biết đến với Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Trại giam tù binh Cộng sản Việt Nam - Phú Quốc (Nhà tù Phú Quốc), thấm đẫm máu đào của các chiến sĩ cách mạng trong hai cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc.

Sự hy sinh vô bờ bến của các anh hùng liệt sỹ đã góp phần làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước cách đây nửa thế kỷ.

“Địa ngục trần gian”

Trong lịch sử đấu tranh cách mạng, Nhà tù Phú Quốc do thực dân Pháp và đế quốc Mỹ dựng lên để giam cầm những chiến sỹ, cán bộ và nhân dân ta với tên gọi Trại giam Căng Cây Dừa (1953-1954), Trại Huấn chính Cây Dừa (1955-1957) và Trại giam tù binh Cộng sản Việt Nam-Phú Quốc (1967-1973).

Trại giam tù binh Cộng sản Việt Nam-Phú Quốc nằm ở phường An Thới, tiếp nhận tù binh từ các trại giam Non Nước (Đà Nẵng), Pleiku (Gia Lai), Hố Nai (Biên Hòa), Trà Nóc (Cần Thơ).

Theo Ban Liên lạc tù binh Việt Nam, Nhà tù Phú Quốc là trại giam lớn nhất của Mỹ-Ngụy ở miền Nam, giam giữ khoảng 40.000 lượt tù binh là các chiến sỹ cách mạng và người dân yêu nước.

Ông Đinh Duy Điệp, Ban Liên lạc tù binh Việt Nam, cho biết tại Nhà tù Phú Quốc, kẻ địch thực hiện âm mưu vô cùng thâm độc, tra tấn dã man kết hợp với mua chuộc, dụ dỗ, cưỡng ép anh em chiêu hồi, phản bội lại lý tưởng cách mạng.

Âm mưu thâm độc của chúng là hủy diệt thể xác, tinh thần của tù binh, tra tấn đến tàn phế để nếu có sống sót trở về cũng trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội...

Lịch sử Nhà tù Phú Quốc ghi lại bọn chỉ huy, giám thị, quân cảnh áp dụng khoảng 45 hình thức tra tấn đối với tù binh như: đánh bằng chày vồ, roi cá đuối, đóng đinh vào người, dùng que sắt nướng đỏ đâm xuyên qua bắp chân, ném người vào chảo nước đang sôi, đổ nước xà bông, quay điện, ép ván...

Đặc biệt, trong 6 năm (1967-1972), khoảng 4.000 tù binh là chiến sỹ cách mạng, người dân bị địch giết hại.

Ngày 27/1/1973, Hiệp định Paris về Việt Nam được ký kết, chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ ở Việt Nam.

Những ngày cả nước bước vào Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975, Đảng bộ, quân và dân đảo Phú Quốc phát huy truyền thống tự lực, tự cường, với tinh thần tiến công cách mạng đã dốc toàn lực phối hợp với chiến trường cả nước chiến đấu giành thắng lợi cuối cùng.

Trưa 30/4/1975, lực lượng vũ trang trên đảo tấn công, bao vây các đồn Cửa Cạn, Hàm Ninh, đồng thời tiến công giải phóng thị trấn Dương Đông vào lúc 17 giờ cùng ngày.

Phú Quốc giải phóng, nhân dân hân hoan đón quân giải phóng vào tiếp quản thị trấn và toàn huyện đảo nay là thành phố biển đảo Phú Quốc.

Trường học sáng ngời ý chí cách mạng

Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Nhà tù Phú Quốc, thấm đẫm máu đào của hàng vạn chiến sĩ cách mạng Việt Nam và người dân bị địch bắt tù đày trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ; là bằng chứng về tội ác dã man của kẻ thù.

Chính nơi đây, trong cảnh đen tối của “Địa ngục trần gian” đã rực sáng lên ngọn lửa đấu tranh kiên cường, bất khuất của những chiến sỹ cách mạng, của khí phách Việt Nam, góp phần tô thắm thêm những trang sử hào hùng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Những hy sinh to lớn vô bờ bến đó trở thành biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng thời đại Hồ Chí Minh.

Nhiều lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng và Nhà nước, trong những lần đến thăm Trại giam tù binh Cộng sản Việt Nam - Phú Quốc đều bày tỏ niềm cảm kích, xúc động: Dù bị đày xuống tận cùng của địa ngục, nhưng với niềm tin sắt đá vào sự lãnh đạo của Đảng, của Bác Hồ vĩ đại, cách mạng nhất định sẽ thắng lợi, các tù binh, chiến sỹ cách mạng và người dân bị địch bắt, tù đày đã nêu cao tinh thần yêu nước, dũng cảm, mưu trí, kiên cường, bất khuất, đoàn kết đấu tranh với tinh thần “thà chết vinh còn hơn sống nhục,” sẵn sàng hy sinh để bảo vệ Đảng, bảo vệ cách mạng, biến nhà tù đế quốc thành trường học cộng sản.

Cô giáo Trần Thị Mỹ Hạnh, Bí thư Đoàn trường Trung học phổ thông An Thới (thành phố Phú Quốc), bày tỏ: “Xem những bộ phim tài liệu, những hình ảnh tư liệu tại Nhà tù Phú Quốc, tái hiện các đòn tra tấn tàn ác, dã man của chế độ Mỹ-Ngụy đối với những chiến sỹ cách mạng yêu nước, tôi và học trò như thấy ngọn lửa nhiệt huyết trào dâng mạnh mẽ và càng cảm nhận sâu sắc hơn ý nghĩa về lòng yêu nước, ý chí kiên cường của các chiến sỹ cách mạng bị địch bắt giam, tù đày. Sự hy sinh của thế hệ cha anh là động lực vô cùng to lớn để thế hệ trẻ hôm nay tiếp bước thực hiện sứ mệnh bảo vệ non sông, xây dựng đất nước. Chúng tôi ý thức rằng nhiệm vụ của thanh niên không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện, lao động, sáng tạo để xây dựng đất nước phồn vinh hạnh phúc, đặc biệt trân trọng và ghi nhớ công lao to lớn của các thế hệ cha, anh đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.”

Những ngày tháng 3, tháng 4 lịch sử này, người dân Phú Quốc tích cực tham gia các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, tri ân, chăm sóc, phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng, các gia đình chính sách, người có công với cách mạng.

Đặc biệt, tuổi trẻ đảo Ngọc lan tỏa những câu chuyện lịch sử, tấm gương anh hùng, bất khuất của các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày nơi Nhà tù Phú Quốc.

Qua đó, giáo dục truyền thống anh hùng cách mạng cho thế hệ trẻ, tri ân những người đã đấu tranh, ngã xuống, nhân kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025), với khát vọng cháy bỏng là đưa đất nước tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc, hòa nhịp cùng dòng chảy thời đại của quốc tế, vươn mình vào kỷ nguyên mới của dân tộc.

Tròn 50 năm thống nhất đất nước và hơn 5 thập kỷ chấm dứt chế độ nhà tù của chủ nghĩa thực dân, đế quốc, Tổ quốc hôm nay có được hòa bình, độc lập, tự do, hạnh phúc phải đánh đổi bằng sự hy sinh xương máu, tính mạng của các thế hệ người Việt Nam yêu nước.

Lãnh đạo tỉnh Kiên Giang nhấn mạnh Đảng bộ, quân và dân Kiên Giang trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc, luôn ghi nhớ công lao to lớn, sự hy sinh cao cả của các cựu tù chính trị, tù binh đã góp phần làm nên những trang sử vẻ vang trong sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Tỉnh luôn quan tâm thực hiện tốt các chế độ, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với người có công với cách mạng, đến nay đã cơ bản hoàn thành việc xác nhận và thực hiện chế độ cho người hoạt động cách mạng, hoạt động kháng chiến bị địch bắt tù đày.

Tỉnh đang tiếp tục nỗ lực tìm kiếm, quy tập hài cốt các liệt sỹ đã hy sinh tại Nhà tù Phú Quốc đưa vào nghĩa trang liệt sỹ.

Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Nhà tù Phú Quốc hiện là điểm tham quan, lịch sử nổi tiếng tại đảo Ngọc.

Bà Trần Thị Ngọc Giàu, Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa Thể thao và Truyền thanh Phú Quốc, cho biết bình quân hằng năm, Di tích đón khoảng 130.000 du khách đến từ khắp mọi miền đất nước và nhiều nước trên thế giới.

Phú Quốc luôn giữ gìn, tôn tạo, phát huy Di tích quốc gia đặc biệt, không những góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống cách mạng cho người dân mà còn xây dựng thành điểm tham quan, du lịch phục vụ du khách trong và ngoài nước, góp phần khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Lãnh đạo tỉnh Kiên Giang nhấn mạnh tỉnh đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, phát huy giá trị của Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Nhà tù Phú Quốc, tiếp tục đầu tư phục dựng, cải tạo, nâng cấp các hạng mục công trình, sưu tầm hình ảnh, di vật, hoàn thiện các tư liệu lịch sử... để nơi đây mãi là "địa chỉ đỏ" trong hành trình về nguồn của nhân dân mọi miền Tổ quốc cũng như bạn bè quốc tế khi đến đảo Ngọc.

Phú Quốc đứng lên từ hoang tàn trong chiến tranh, thấm đẫm sự hy sinh, mất mát của bao lớp cha, anh đi trước, bởi các chế độ tù đày tàn ác, dã man của thực dân, đế quốc.

Những Trại giam Căng Cây Dừa, Trại Huấn chính Cây Dừa, Trại giam tù binh Cộng sản Việt Nam/Phú Quốc, nơi mọi người gọi là “Địa ngục trần gian” là ký ức bi thương nhưng rất đỗi hào hùng của người dân đảo Ngọc.

Sau 5 thập kỷ, thành phố biển đảo Phú Quốc được xác định là Trung tâm dịch vụ, du lịch sinh thái chất lượng cao, du lịch biển, đảo tầm cỡ quốc gia và quốc tế, cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc./.