Nhà nước bỏ 'vốn mồi', chuyển trọng tâm phát triển công nghệ sang doanh nghiệp

Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo có những nội dung mới về hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, phát triển công nghệ.

Tại buổi họp báo lần đầu tiên sau hợp nhất, lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ và các cơ quan trực thuộc thông tin nhiều nội dung quan trọng, tập trung vào các luật mới được thông qua tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Khoa học kỹ thuật và công nghệ, nhấn mạnh 10 điểm mới đáng chú ý của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Trong đó, nhiều nội dung được quy định trong luật đã định hình con đường phát triển cho doanh nghiệp công nghệ Việt Nam thời gian tới.

Theo đó, phát triển công nghệ sẽ được chuyển trọng tâm về doanh nghiệp. Lần đầu tiên, Luật dành một chương riêng (Chương IV) để quy định các chính sách thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo (ĐMST) trong doanh nghiệp. "Doanh nghiệp được khuyến khích mạnh mẽ đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D), không chỉ bằng nguồn lực của mình mà còn được hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước theo nguyên tắc: Nhà nước chi 1 đồng thì doanh nghiệp chi 3-4 đồng", ông Hùng phân tích.

Các khoản chi cho R&D của doanh nghiệp được hạch toán như chi phí sản xuất kinh doanh và còn được tính khấu trừ thuế.

Lần đầu tiên, Đổi mới sáng tạo được đưa vào Luật và được đặt ngang hàng với Khoa học và Công nghệ. Đây là sự thay đổi căn bản trong tư duy phát triển. Trong khi KHCN là hoạt động chuyên môn của các nhà khoa học, tập trung vào nghiên cứu, phát triển tri thức và công nghệ mới, thì Đổi mới sáng tạo là quá trình của toàn dân.

Luật xác lập định hướng rõ ràng về việc chuyển từ một quốc gia chủ yếu sử dụng công nghệ sang làm chủ các công nghệ chiến lược. Các công nghệ này có tác động lớn đến tăng trưởng kinh tế và an ninh quốc gia. Ngân sách Nhà nước đầu tư sẽ có trọng tâm, ưu tiên cho các nhiệm vụ làm chủ công nghệ chiến lược, thay vì dàn trải như trước. Việc này sẽ được giao cho các doanh nghiệp, tổ chức nghiên cứu có năng lực và uy tín thực hiện.

KHCN được xác định trong một hệ sinh thái hoàn chỉnh và cân bằng. Hệ sinh thái này bao gồm thể chế, hạ tầng kỹ thuật, nguồn nhân lực và các chủ thể như doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, nhà khoa học, định chế tài chính, tổ chức trung gian, trung tâm ĐMST và quỹ đầu tư mạo hiểm.

Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, đầu tư xây dựng các phòng thí nghiệm trọng điểm, phòng thí nghiệm dùng chung, hỗ trợ thông tin, tiêu chuẩn, sở hữu trí tuệ, ban hành cơ chế tài chính ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp ĐMST, đồng thời thu hút và đãi ngộ nhân tài, chuyên gia trong và ngoài nước.

KHCN, Đổi mới sáng tạo lấy thị trường, định hướng sản phẩm làm động lực, làm định hướng cho phát triển công nghệ và xác định các bài toán nghiên cứu liên quan, giúp gắn kết chặt chẽ hơn với nhu cầu thực tiễn và tạo ra giá trị thiết thực.

Bên cạnh 5 luật mới được Quốc hội thông qua (Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) và Luật Công nghiệp công nghệ số), từ nay tới tháng 10, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục xây dựng 4 luật khác.

Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương cho biết: "Luật Chuyển đổi số, Luật Công nghệ cao, Luật Sở hữu trí tuệ và Luật Chuyển giao công nghệ sẽ là những hành lang pháp lý hết sức quan trọng. Khi những luật này được ban hành, hành lang pháp lý cho KHCN, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số Việt Nam cơ bản được hoàn thiện".