Ngôi làng hiếm có trên thế giới: Đàn ông và phụ nữ nói 2 ngôn ngữ khác nhau

Câu nói "Đàn ông đến từ sao Hỏa, phụ nữ đến từ sao Kim" là mình chứng rõ ràng nhất với ngôi làng ở Nigeria, nơi nữ giới và nam giới dùng hai ngôn ngữ khác nhau.

Ẩn mình giữa những ngọn đồi xanh mướt của bang Cross River, miền đông nam Nigeria, Ubang được biết đến là ngôi làng sở hữu nét văn hóa ngôn ngữ độc đáo hiếm có. Ở đây, nam giới và nữ giới lớn lên với hai hệ từ vựng khác nhau.

Đến tuổi trưởng thành, họ vẫn có thể hiểu nhau nhưng hiếm khi sử dụng cùng một từ cho những vật dụng hàng ngày. Chẳng hạn, phụ nữ gọi váy là “kaket”, đàn ông gọi là “nki”. Giày, với phụ nữ là “abuo”, nhưng đàn ông lại gọi là “okpok”. Ở Ubang, ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn phản ánh rõ nét sự phân tách giới tính trong văn hóa địa phương.

Người dân ở đây tin rằng phụ nữ tới từ sao Kim và đàn ông đến từ sao Hỏa, vì vậy cả hai đều có ngôn ngữ riêng biệt. Không ai biết chính xác truyền thống sử dụng hai ngôn ngữ ở Ubang bắt đầu từ khi nào và tại sao lại phải sử dụng ngôn ngữ theo cách này.

BBC từng thực hiện bộ phim tài liệu khám phá phương ngữ đặc biệt của cộng đồng này, trong đó có cuộc phỏng vấn với nhà nhân chủng học Chi Chi Undie - người nhiều năm nghiên cứu đời sống và ngôn ngữ địa phương.

Bà Undie cho biết, nam giới và nữ giới ở đây vẫn chia sẻ một phần vốn từ chung, nhưng cũng tồn tại nhiều từ vựng hoàn toàn khác nhau theo giới tính. “Những từ này không chỉ phát âm khác mà còn không hề có cùng chữ cái. Chúng là những từ hoàn toàn tách biệt,” bà nhấn mạnh.

Cùng với đó, bà Undie thống kê được khoảng 400 từ vựng cốt lõi có sự khác biệt theo giới tính, chiếm khoảng 1/4 số từ sử dụng hằng ngày tại ngôi làng này. Nhưng ngữ pháp và cú pháp của hai biến thể này hoàn toàn giống nhau, chỉ một số danh từ và động từ bị thay đổi theo giới.

Chẳng hạn, phụ nữ gọi “cây” là onggim, trong khi đàn ông gọi là okyin. Khi lấy nước, phụ nữ nói từ lili, còn đàn ông dùng từ bala. Cả hai đều có thể nói câu “Tôi chặt cây”, nhưng sẽ thay thế danh từ “cây” bằng từ vựng của giới mình.

Nhờ hệ thống ngữ điệu, đại từ và đuôi động từ đồng nhất, các cuộc trò chuyện ở Ubang vẫn diễn ra trôi chảy, bất chấp sự khác biệt trong vốn từ của nam và nữ.

Lý giải về sự khác biệt trong ngôn ngữ tại làng Ubang, bà Undie chia sẻ: "Thay vì nói có hai loại ngôn ngữ chúng ta có thể cho rằng đây là kiểu phát triển của một loại ngôn ngữ thành hai nhánh với một vài loại từ vựng được dùng dựa trên giới tính. Chúng không phát âm giống nhau và cũng không có cách viết giống nhau. Chúng là các từ hoàn toàn khác biệt".

Có một số giả thuyết khác được đưa ra để giải thích nguồn gốc của ngôn ngữ phân biệt giới tính ở cộng đồng này, trong đó giả thuyết được nhắc đến nhiều nhất lại gắn liền với yếu tố tôn giáo.

Khi người dân làng Ubang cho rằng chúa tạo ra Adam và Eve là những người đầu tiên của cộng đồng này và ban cho họ hai ngôn ngữ riêng biệt. Ban đầu, Chúa định trao cho mỗi dân tộc trên thế giới hai ngôn ngữ, nhưng nhận ra số lượng ngôn ngữ không đủ để chia đều cho tất cả. Vì thế, món quà đặc biệt này chỉ dành riêng cho Ubang, khiến ngôi làng trở nên độc đáo và khác biệt với mọi cộng đồng khác trên thế giới.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, nhiều người lo ngại văn hóa hai ngôn ngữ của làng Ubang đang đứng trước nguy cơ mất đi vĩnh viễn. Khi giới trẻ trong cộng đồng ngày càng có xu hướng pha trộn tiếng Anh vào lời nói hằng ngày.

Để bảo tồn các giá trị ngôn ngữ, nhiều giáo viên tại Ubang kêu gọi triển khai nhiều giải pháp như xuất bản sách giáo khoa bằng tiếng Ubang, thậm chí là tiểu thuyết và phim ảnh.