Nghệ thuật quân sự chiến tranh nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước

Thắng lợi to lớn của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã khẳng định tính cách mạng, khoa học, hiện đại, bản sắc dân tộc của nghệ thuật quân sự chiến tranh nhân dân Việt Nam hết sức độc đáo.

Cách đây 50 năm, dưới sự lãnh đạo của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh, quân và dân ta tiến hành thắng lợi cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, kết thúc bằng chiến dịch mang tên lãnh tụ Hồ Chí Minh kính yêu, giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước, hoàn thành thắng lợi cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền nam, đưa dân tộc bước sang kỷ nguyên mới, cả nước độc lập, thống nhất, đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Thắng lợi to lớn của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã khẳng định tính cách mạng, khoa học, hiện đại, bản sắc dân tộc của nghệ thuật quân sự chiến tranh nhân dân Việt Nam hết sức độc đáo. Điều đó được thể hiện trên những vấn đề sau đây:

Một là, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với sức mạnh thời đại, tạo nên sức mạnh tổng hợp giành thắng lợi: Kế thừa kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ đạo trong kháng chiến chống thực dân Pháp, bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng ta đã tiếp tục phát huy sức mạnh của đại đoàn kết toàn dân, huy động sức mạnh của cả dân tộc cho sự nghiệp đấu tranh thống nhất non sông, chiến đấu cho chân lý “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Đây cũng là yếu tố khẳng định tính chính nghĩa cuộc đấu tranh đầy hy sinh gian khổ của nhân dân ta. Và cũng chính là yếu tố để nhận được sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, tạo nên sức mạnh tổng hợp để chiến đấu, giành chiến thắng.

Đó là quá trình phát huy cao độ thế trận chiến tranh nhân dân, vận dụng sáng tạo nghệ thuật quân sự đánh thắng từng bước, vừa chiến đấu, vừa xây dựng phát triển lực lượng, giành thắng lợi trước các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ, tạo nên niềm tin giành thắng lợi cuối cùng, là yếu tố quan trọng để huy động sức mạnh của dân tộc và sức mạnh của thời đại, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đi đến thành công bằng cuộc Tổng tiến công nổi dậy Xuân 1975.

Hai là, tiến hành chiến tranh nhân dân, lấy lực lượng vũ trang làm nòng cốt, thực hiện tiến công địch toàn diện trên tất cả các mặt: Để giành thắng lợi trước đối tượng tác chiến là quân Mỹ và đồng minh có vũ khí, trang bị hiện đại, Đảng ta đã thành công trong tổ chức cho toàn dân đánh giặc, huy động đến mức cao nhất toàn thể nhân dân đứng lên đấu tranh, lấy lực lượng vũ trang làm nòng cốt, triển khai thế trận chiến lược, căng kéo địch trên các chiến trường, tạo thế trận xen kẽ, cài răng lược với địch, buộc chúng phải đối phó với thế trận chiến tranh nhân dân của ta, làm cho địch không phát huy được sức mạnh của vũ khí trang bị.

Trên chiến trường miền nam, từ phong trào Đồng Khởi 1960, chiến tranh du kích được phát triển rộng khắp trên cả 3 vùng chiến lược, xây dựng làng xã chiến đấu, hình thành vành đai diệt Mỹ, tạo nên bàn đạp, thế trận bao vây quân thù, đánh địch từ căn cứ, từ nơi xuất phát, hạn chế khả năng sức mạnh trang bị, vũ khí của địch.

Cùng với phát triển lực lượng vũ trang địa phương, lực lượng chủ lực ngày càng được củng cố, phát triển, đóng vai trò chủ đạo trong tiến hành tác chiến chiến lược và chiến dịch, tiêu diệt lực lượng quân sự chủ yếu của địch. Sự kết hợp tác chiến “2 chân, 3 mũi, 3 vùng” đã tạo ra thế trận chiến lược chiến tranh nhân dân, đánh bại từng chiến lược chiến tranh và các biện pháp tác chiến của địch, giành thắng lợi quyết định, tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn.

Ba là, kết hợp khởi nghĩa vũ trang với chiến tranh cách mạng, tiến lên Tổng tiến công và nổi dậy giành toàn thắng: Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đấu tranh chính trị có vai trò ưu thế tuyệt đối và là thế mạnh của ta, là mặt yếu của địch. Phong trào đấu tranh chính trị tiến hành rộng khắp trên cả 3 vùng chiến lược từ khi bắt đầu đấu tranh thi hành Hiệp định Giơnevơ cho đến ngày toàn thắng. Lực lượng đấu tranh chính trị đi từ đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ với nhiều hình thức, nội dung phong phú. Đấu tranh chính trị phát triển trở thành cao trào cách mạng kết hợp chặt chẽ với đấu tranh quân sự, binh-địch vận và trở thành bộ phận khăng khít của chiến tranh nhân dân Việt Nam. Trong đó, khởi nghĩa vũ trang kết hợp tiến công và nổi dậy của quần chúng là hình thức phát triển cao nhất, đặc biệt nhất và đã trở thành quy luật giành thắng lợi, là nền tảng chiến tranh nhân dân phát triển cao, là phương thức tiến công chiến lược hiệu lực, hiệu quả để phát huy thắng lợi quân sự trên các chiến trường.

Đấu tranh quân sự của các binh đoàn chủ lực và của lực lượng vũ trang địa phương ở nhiều quy mô đã tạo ra thế vững, lực mạnh, hợp thành sức mạnh tổng hợp to lớn đánh thắng địch. Nghệ thuật quân sự tập trung nghiên cứu, phát triển nghệ thuật tổ chức chỉ huy, điều hành tiến hành các chiến dịch, trận đánh lớn, thực hiện yêu cầu nhiệm vụ chiến lược, đánh thắng địch từng bước, chuyển hóa so sánh tương quan lực lượng có lợi cho ta… Kết hợp đấu tranh quân sự và đấu tranh chính trị, nổi dậy của quần chúng trong đấu tranh cách mạng đã làm thất bại chiến lược chiến tranh của địch, đập tan ý chí xâm lược của Mỹ.

Những yếu tố nêu trên đã đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vượt qua khó khăn của thời kỳ giữ gìn lực lượng, tiến lên đánh bại các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ, bằng những thắng lợi có tính quyết định như: Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968, đánh bại ý chí xâm lược của đế quốc Mỹ, buộc Mỹ phải ngồi vào bàn đàm phán tại Pa-ri; là thắng lợi của cuộc tiến công chiến lược 1972 trên chiến trường miền nam và đập tan cuộc tiến công chiến lược bằng đường không, lập nên Chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không; buộc Mỹ phải ký Hiệp định Pa-ri, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam, rút quân về nước, tạo tiền đề quan trọng để quân và dân ta tiếp tục đẩy mạnh tiến công, phản công địch trên các chiến trường, giành thế chủ động chiến lược. Xây dựng lực lượng bộ đội chủ lực, chuẩn bị đầy đủ mọi mặt cho quân và dân cả nước tiến hành Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975.

Mùa Xuân 1975, quân và dân ta giành thắng lợi trong đòn đột phá mở đầu ở Tây Nguyên; kế tiếp là đòn Trị Thiên-Huế và Đà Nẵng, tạo thế chia cắt chiến lược, làm thay đổi cục diện có lợi cho cách mạng. Trước những thắng lợi to lớn đó, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã bổ sung quyết tâm chiến lược, giải phóng miền nam ngay trong năm 1975, thực hiện: “Thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng” giành thắng lợi hoàn toàn, thúc đẩy nghệ thuật quân sự Việt Nam phát triển đến đỉnh cao.

Nghệ thuật quân sự Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước kế thừa truyền thống đánh giặc, giữ nước của dân tộc, tri thức quân sự thời đại trong giành độc lập dân tộc, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; là biểu thị của tư duy chiến lược quân sự sáng tạo mà độc đáo, tiêu biểu cho nghệ thuật quân sự Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.

Nghệ thuật quân sự trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước phát triển dần từng bước từ thấp đến cao, tiến lên giành nhiều thắng lợi to lớn, đóng góp vào sự phát triển nghệ thuật quân sự Việt Nam trong thời đại mới. Trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc tương lai, những bài học kinh nghiệm đó vẫn vẹn nguyên giá trị cả về lý luận và thực tiễn. Song, với sự phát triển nhanh chóng của cách mạng khoa học-công nghệ, những kinh nghiệm đó cần được tiếp tục nghiên cứu, phát triển và vận dụng sáng tạo, phù hợp trong điều kiện tác chiến chiến tranh hiện đại, khả năng của đất nước và bối cảnh quốc tế mới nhằm giải quyết những vấn đề đặt ra về đường lối chiến lược, nghệ thuật chiến dịch và chiến thuật trên cơ sở phát triển ở trình độ cao hơn so với cuộc chiến tranh trước đây, làm cho nghệ thuật quân sự Việt Nam phát triển không ngừng, đủ khả năng làm tròn sứ mệnh trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.