Ngăn chặn buôn lậu, gian lận thương mại

Lực lượng Hải quan TP Hồ Chí Minh kiểm tra công-ten-nơ hàng hóa tại cảng Cát Lái.

Diễn biến phức tạp

Theo Ban Chỉ đạo quốc gia chống BL, GLTM, HG (Ban Chỉ đạo 389 quốc gia), mặc dù các lực lượng chức năng đã tập trung đấu tranh quyết liệt, triệt phá nhiều đường dây buôn lậu trên tuyến biên giới đường bộ nhưng hoạt động buôn lậu vẫn diễn ra phức tạp.

Trong quý I vừa qua, các lực lượng chức năng trên cả nước đã phát hiện, xử lý gần 53 nghìn vụ việc vi phạm (tăng 57% so với cùng kỳ năm 2019), thu nộp ngân sách nhà nước hơn 8.630 tỷ đồng (tăng gần 250% so với cùng kỳ), khởi tố 731 vụ (giảm 10% so với cùng kỳ), với 891 đối tượng (giảm 9% so với cùng kỳ). Ðiều này cho thấy, mặc dù lực lượng chức năng có sự quyết tâm, xử lý các vụ việc vi phạm, tuy nhiên số vụ khởi tố không tương xứng. Tình trạng BL, GLTM, HG vẫn đang diễn biến phức tạp, nóng ở cả ba tuyến đường bộ, đường biển và hàng không. Ðối với tuyến biên giới, cửa khẩu đường bộ, trọng điểm là các tỉnh Quảng Ninh, Lạng Sơn, Lào Cai, Cao Bằng, tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới, sản xuất, buôn bán hàng cấm có nhiều diễn biến khó lường. Vi phạm chủ yếu là các mặt hàng tiêu dùng, mỹ phẩm, đồ điện tử gia dụng, máy móc,… Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, lợi dụng tình hình dịch Covid-19, một số đối tượng đã thu gom, đầu cơ mặt hàng khẩu trang y tế để xuất lậu sang nước ngoài kiếm lời. Điển hình trong tháng 3 vừa qua, tại khu vực thôn Tà Lài, xã Tân Mỹ, huyện Văn Lãng (Lạng Sơn), Bộ đội Biên phòng tỉnh Lạng Sơn đã bắt giữ vụ vận chuyển lậu 20 bao tải chứa bên trong hơn 50 nghìn chiếc khẩu trang y tế từ Việt Nam sang Trung Quốc với giá trị khoảng 150 triệu đồng. Trên tuyến đường biển, trọng điểm là vùng biển Đông Bắc, biển miền trung và vùng biển Tây Nam, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép xăng, dầu, pháo nổ, thuốc lá của các đối tượng ngày càng tinh vi, có sự câu kết với tổ chức, cá nhân nước ngoài. Điển hình vụ việc ngày 12-1 tại vùng biển Hà Tĩnh, lực lượng cảnh sát biển đã phát hiện và bắt giữ một tàu nước ngoài đang sang mạn trái phép gần hai triệu lít xăng RON 92 với giá trị hơn 26 tỷ đồng.

Ngoài ra, hoạt động vận chuyển trái phép ma túy cũng diễn ra phức tạp tại địa bàn các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế. Mặt hàng buôn lậu chủ yếu tại một số tỉnh miền Tây Nam Bộ như Long An, Đồng Tháp, An Giang là thuốc lá điếu, đường cát, hàng điện tử, điện lạnh đã qua sử dụng, hàng tiêu dùng… Các đối tượng lợi dụng địa hình sông nước, kênh rạch chằng chịt; lợi dụng chập tối, nửa đêm, gần sáng và sử dụng các phương thức vận chuyển như vác bộ, xe máy hoặc xuồng máy công suất lớn chạy với tốc độ cao nên việc bố trí bắt giữ của lực lượng chức năng gặp rất nhiều khó khăn.

Quyết liệt đấu tranh, xử lý

Trong nhiều năm trở lại đây, công tác chống BL, GLTM, HG đã đạt được nhiều chuyển biến tích cực, các lực lượng chức năng đã tiến công vào nhiều điểm nóng, đường dây, ổ nhóm về hàng giả, hàng lậu lớn mà trước đây chưa bao giờ làm được. Đây là một tín hiệu tích cực, thể hiện sự chuyển biến lớn. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn nhiều hạn chế, kẽ hở khiến cho hàng trôi nổi, kém chất lượng vẫn nhởn nhơ có mặt trên thị trường. Trong đó, phải kể đến trình độ của lực lượng chức năng chống BL, GLTM, HG chưa đồng đều, ảnh hưởng tới công tác tham mưu, phát hiện và xử lý vụ việc; vẫn còn một số cán bộ thiếu tinh thần trách nhiệm, bao che, tiếp tay cho các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật, sản xuất, kinh doanh. Sự phối hợp giữa các lực lượng chức năng như quản lý thị trường, công an, bộ đội Biên phòng, hải quan, cảnh sát biển chưa thật sự chặt chẽ, nên hiệu quả của công tác phòng, chống BL, GLTM, HG chưa đạt như mong muốn.

Thiếu tướng Đàm Thanh Thế, Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia đề nghị: Trong thời gian tới, các lực lượng chức năng cần thiết lập cơ chế chia sẻ thông tin nhanh, chính xác; tăng cường phối hợp đồng bộ, từ đó đưa ra các giải pháp quyết liệt, toàn diện và thực chất hơn. Việc trinh sát, điều tra những đường dây, ổ nhóm buôn lậu lớn có sự phối hợp của các lực lượng là điều rất quan trọng. Thực tế chúng ta chưa làm được nhiều khi công tác chống BL, GLTM, HG mới chạm đến “phần nổi của tảng băng chìm”. Vì vậy, lực lượng hải quan cần phối hợp tốt với lực lượng biên phòng, tập trung tiến công các đường dây, ổ nhóm để phòng ngừa, triệt phá nạn buôn lậu, vận chuyển hàng cấm ngay tại các điểm nóng ở khu vực cửa khẩu, biên giới. Các lực lượng như quản lý thị trường, công an, thuế cần phối hợp chặt chẽ để làm tốt công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường; theo dõi, xác lập đối tượng, chuyên án cụ thể để đấu tranh xử lý theo quy định của pháp luật, hoặc chuyển cơ quan chức năng khởi tố những vụ việc về hàng giả, buôn lậu, nhất là hàng cấm, gian lận có giá trị, thuế suất lớn. Ngoài ra, để bắt được những kẻ cầm đầu, chủ mưu, các cơ quan chuyên ngành cần làm tốt công tác điều tra cơ bản địa bàn, đối tượng buôn lậu, vận chuyển hàng hóa trái phép; chủ động xây dựng phương án đấu tranh triệt phá các đường dây, ổ nhóm; đề cao trách nhiệm người đứng đầu; kiên quyết xử lý nghiêm các cá nhân bao che, tiếp tay, bảo kê tội phạm.

Nạn BL, GLTM, HG ngày nay không chỉ ở kênh bán hàng trực tiếp mà còn diễn ra ở cả kênh bán hàng trực tuyến mà rất ít bị phát hiện và xử lý, nhất là khi tốc độ phát triển thương mại điện tử hiện nay diễn ra rất nhanh. Không ít mạng xã hội, ứng dụng thương mại điện tử cũng đang bị các đối tượng sử dụng để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật, gây nhiều khó khăn cho cơ quan quản lý trong việc kiểm tra, kiểm soát cũng như gây thiệt hại lớn cho người tiêu dùng. Vì vậy, các lực lượng chức năng phải tiếp tục nâng cao năng lực, chủ động đề xuất xây dựng kế hoạch chống BL, GLTM, HG trong hoạt động thương mại điện tử, nhằm kịp thời ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng nêu trên để góp phần làm trong sạch môi trường kinh doanh, tạo niềm tin cho người tiêu dùng, thúc đẩy phát triển thương mại điện tử bền vững.