Mỹ 'mất đồng minh' vì thuế quan, cơ hội cho Trung Quốc?

Các chuyên gia bình luận, với chính sách thuế đối ứng mới, Mỹ đã khiến các đối tác kinh tế quan trọng xa lánh và vô tình “nhường” cơ hội cho Bắc Kinh.

Hãng tin AP bình luận, khi Tổng thống Donald Trump cố gắng biến cuộc chiến thương mại toàn cầu của mình thành cuộc đối đầu một chọi một với Trung Quốc, ông nhận ra rằng mình đã khiến một số đối tác quan trọng xa lánh.

Trong hơn một thập kỷ, các nhà lãnh đạo Mỹ, bao gồm cả Tổng thống Trump, đã cố gắng định hướng lại chính sách kinh tế, chiến lược an ninh và liên minh của Mỹ để đối đầu với sự trỗi dậy của Trung Quốc. Tuy nhiên, gần ba tháng sau nhiệm kỳ thứ hai, thuế quan "Nước Mỹ trên hết" và cắt giảm ngân sách của ông Trump có thể đã mang lại cho Bắc Kinh cơ hội rõ ràng nhất để thoát khỏi nhiều năm chịu áp lực của Washington.

Tuần này, ông Trump đã tăng gấp đôi thuế đối với Trung Quốc, tăng thuế nhập khẩu lên mức đáng kinh ngạc là 145%, ngay cả khi ông đã nới lỏng thuế quan theo kế hoạch đối với phần lớn hàng hóa của thế giới trong 90 ngày trước sự sụp đổ của thị trường chứng khoán.

Nhưng sự thay đổi chóng mặt của các mối đe dọa kinh tế đối với các đồng minh và đối tác của Mỹ đã gây ra thiệt hại, không chỉ là đảo lộn thương mại toàn cầu.

Trong bối cảnh này, Trung Quốc lại gửi đi một thông điệp hoàn toàn khác: Thị trường của nước này sẽ chỉ mở cửa rộng rãi hơn và thế giới có thể tin tưởng vào Trung Quốc để có được sự ổn định mà họ mong muốn.

“Là nền kinh tế lớn thứ hai và thị trường hàng tiêu dùng lớn thứ hai, Trung Quốc cam kết mở cửa rộng rãi hơn nữa với thế giới, bất kể tình hình quốc tế thay đổi như thế nào”, chính phủ Trung Quốc cho biết trong một tuyên bố về lập trường của mình về thuế quan của Mỹ.

“Thế giới phải chấp nhận sự công bằng và từ chối chủ nghĩa bá quyền”, chính phủ Trung Quốc tuyên bố, ám chỉ rõ ràng đến Mỹ. Đây rõ ràng là lời kêu gọi đoàn kết từ các quốc gia đang phải đối mặt với mức thuế quan cao từ Mỹ, khi các nhà lãnh đạo của nước này đã có các cuộc hội đàm với các đối tác từ Liên minh châu Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản và nhiều quốc gia khác.

Phản ứng trái chiều

Áp lực mà chính quyền ông Trump giáng vào phần còn lại của thế giới bằng chính sách thuế quan "có đi có lại" của mình xảy ra sau khi Mỹ rút khỏi các tổ chức quốc tế như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), giải thể Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) làm dấy lên lo ngại rằng Mỹ đang mất đi bạn bè và nhường ảnh hưởng cho Trung Quốc trên nhiều mặt trận.

“Chúng ta nên xây dựng các liên minh mạnh mẽ hơn để cạnh tranh với Trung Quốc. Nhưng thay vào đó, Chính quyền Trump lại muốn quay lưng lại với chính những mối quan hệ đối tác đã giúp Mỹ mạnh mẽ và an toàn trong nhiều thế hệ”, dân biểu Illinois Raja Krishnamoorthi, đảng viên Dân chủ hàng đầu trong Ủy ban Chọn lọc Hạ viện về Trung Quốc, cho biết ngay sau khi Trump công bố kế hoạch thuế quan của mình vào tuần trước.

Cơ hội cho Bắc Kinh?

Các kế hoạch thuế quan quyết liệt của ông Trump đã thúc đẩy các nước tìm kiếm những cách tiếp cận mới. Bắc Kinh đã được trao cơ hội nhưng không tận dụng, Josh Lipsky, giám đốc cấp cao của Trung tâm Địa kinh tế của Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết.

Ông cho biết: "Với việc Trung Quốc đáp trả Mỹ rất mạnh mẽ bằng các mức thuế trả đũa của riêng họ, và cả hai nước đều leo ​​thang thành một cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, tôi nghĩ rằng cả hai đều tập trung vào nhau và không tập trung vào các quốc gia khác trên thế giới", đồng thời nói thêm rằng tình trạng dư thừa năng lực sản xuất của Trung Quốc sẽ là thách thức đối với bất kỳ thị trường nào khác.

Hôm thứ Tư, các đảng viên Dân chủ tại Hạ viện cho biết thuế quan của Trump dù đã tạm hoãn 90 ngày những vẫn gây tổn hại đến mối quan hệ với các đồng minh và đối tác quan trọng ở Thái Bình Dương , bao gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc bằng cách đẩy họ ra xa Mỹ và gần gũi hơn với Trung Quốc.

Ngay sau khi Tổng thống Trump công bố mức thuế quan “có đi có lại” vào ngày 2/4, ông Krishnamoorthi gọi động thái này là “sự đầu hàng hoàn toàn của nước Mỹ đối với vai trò lãnh đạo toàn cầu, điều này chỉ có lợi cho Trung Quốc”.

Trung Quốc điều hướng bối cảnh mới

Khi cuộc chiến thuế quan với Mỹ leo thang, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã có cuộc điện đàm với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen. Người đứng đầu chính phủ cho biết Trung Quốc "sẵn sàng hợp tác với phía châu Âu để thúc đẩy sự phát triển lành mạnh và ổn định của quan hệ Trung Quốc-EU". Nhấn mạnh thêm rằng Trung Quốc và EU là "đối tác thương mại quan trọng nhất" của nhau, nền kinh tế của họ "có tính bổ sung cao" và lợi ích của họ "gắn bó chặt chẽ".

Bà Von der Leyen nhấn mạnh trách nhiệm của châu Âu và Trung Quốc trong việc hỗ trợ một hệ thống thương mại cải cách mạnh mẽ “để ứng phó với sự gián đoạn lan rộng do thuế quan của Mỹ gây ra”. Nhưng bà cũng nói với Thủ tướng Lý Cường rằng các doanh nghiệp châu Âu cần tiếp cận tốt hơn với thị trường Trung Quốc.

Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào, trong cuộc gọi video hôm thứ Năm, đã nói với người đứng đầu ngành thương mại Malaysia rằng Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với các đối tác thương mại và giải quyết các mối quan ngại tương ứng "trong nỗ lực chung nhằm bảo vệ hệ thống thương mại đa phương". Hiện Malaysia giữ chức chủ tịch luân phiên của ASEAN, nhóm khu vực gồm 10 quốc gia Đông Nam Á.

Vào cuối tháng 3, ông Vương cũng đã gặp những người đồng cấp từ Nhật Bản và Hàn Quốc trước khi họ đưa ra tuyên bố thừa nhận nhu cầu hợp tác để giải quyết “những thách thức mới nổi” và cam kết tăng cường hợp tác về chuỗi cung ứng.