Mẹ trầm cảm sau sinh do con quấy khóc đêm có xu hướng tăng lên

Những yếu tố dẫn tới trầm cảm sau sinh

Viện Nghiên cứu Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, số bệnh nhân trầm cảm sau sinh đến khám chiếm khoảng 20-30% tổng số ca mỗi ngày. Ghi nhận tại Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương số bệnh nhân trầm cảm sau sinh đến khám và gọi tới tư vấn trong năm 2021 tăng lên khoảng 20% so với những năm trước.

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Hồng Thu, Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương, tất cả phụ nữ đều có nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh đặc biệt ở những người có nguy cơ cao (đã từng bị trầm cảm, gia đình có người trầm cảm hoặc gặp vấn đề tâm lý khác…).

Đáng chú ý, trầm cảm sau sinh có tỷ lệ tái phát cao từ 25-68%. Có tới 20% các bà mẹ bị trầm cảm sau sinh cần phải can thiệp chuyên môn, nếu không có thể dẫn tới nhiều trường hợp đáng tiếc, đau lòng. “Có những bà mẹ sinh con lần thứ 2 vẫn bị ám ảnh tiếng khóc của con không chịu đựng nổi”, bác sĩ Thu nói.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Minh Mẫn, Trưởng đơn vị Tâm lý Lâm sàng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh đã từng điều trị cho những bà mẹ trầm cảm sau sinh nặng và mất kiểm soát về hành vi.

Nhiều trường hợp mẹ quá stress vì con quấy khóc đêm đã từng quăng con mạnh xuống giường nhiều lần, may mắn là bé không bị chấn thương sọ não. Một vài trường hợp khác thì người mẹ sau sinh rạch tay tự tử, rạch bụng tự sát hoặc dọa tự tử. Thậm chí, có những người mẹ không buồn chăm sóc con của mình, hoặc cấu véo để lại vết bầm tím trên da trẻ.

Mới đây nhất, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận một sản phụ trẻ sau khi sinh con đầu lòng 13 ngày có biểu hiện trầm cảm nặng tới mức tự cầm dao rạch bụng để tự sát. Bệnh nhân không thiết tha ăn uống, suy nghĩ tiêu cực, không để tâm tới chăm sóc con thậm chí khó chịu khi nghe thấy tiếng con khóc.

Sản phụ này bị rối loạn hành vi và tâm thần nặng kết hợp với thời kỳ sinh đẻ với trầm cảm chiếm ưu thế có hành vi tự sát.

Tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Hồng Thu, Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương thăm khám cho bệnh nhân trầm cảm sau sinh.

Có nhiều nguyên nhân khiến phụ nữ trầm cảm sau sinh như: thay đổi nội tiết, thay đổi hormone, thay đổi về tâm lý, xã hội… Tuy nhiên, có đến 122 nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh tình trạng con quấy khóc đêm có liên hệ mật thiết với tình trạng trầm cảm của người mẹ.

Trẻ quấy khóc đêm khiến cho phụ nữ căng thẳng nhiều hơn, là yếu tố thúc đẩy việc trầm cảm sau sinh bởi sau sinh, cơ thể người mẹ đã phải đối mặt với việc nồng độ estrogen và progesterone giảm mạnh đột ngột, khiến các bà mẹ nhạy cảm, dễ buồn phiền nhưng lại không được nghỉ ngơi.

Thêm vào đó là những áp lực khi chăm sóc con và việc không được chia sẻ việc chăm sóc trẻ khiến bà mẹ không được ngủ đủ, mệt mỏi kéo dài dẫn tới cơ thể suy nhược, rối loạn tâm trạng, trầm cảm.

Các biện pháp hạn chế tình trạng trầm cảm sau sinh

Tiến sĩ, bác sĩ Thu cho hay, trầm cảm sau sinh kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của cả mẹ và con, thậm chí người mẹ có thể tự hại bản thân hoặc hại con mình.

Mẹ bị trầm cảm có khả năng cho bé ngừng bú sớm. Do đó trẻ dễ bị mắc các bệnh về tiêu chảy, truyền nhiễm. Việc trẻ quấy khóc đêm kéo dài sẽ khiến trẻ phải đối mặt với nguy cơ thấp còi, ảnh hưởng tới hệ miễn dịch và trí tuệ.

Bác sĩ Châu Tố Uyên, Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh, giấc ngủ đặc biệt quan trọng đối với trẻ em vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển tinh thần và thể chất.

Trẻ sơ sinh dành tới 70% thời gian để ngủ và cần ngủ tổng cộng 10 đến 21 giờ mỗi ngày. Trong giấc ngủ sâu, nồng độ hormone tăng trưởng tăng gấp 10 lần so với mức thông thường. Đồng thời giấc ngủ của trẻ sẽ củng cố bộ nhớ về vận động và củng cố bộ nhớ về thị giác, cũng như tăng sự dẻo của khớp thần kinh, nhờ vậy, giấc ngủ sâu sẽ giúp trẻ phát triển trí não, củng cố trí nhớ.

Nếu giấc ngủ không đủ cả về thời lượng và chất lượng, trẻ có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ chậm phát triển chiều cao, làm giảm khả năng ghi nhớ, tập trung và ảnh hưởng đến chỉ số IQ, hệ miễn dịch, tinh thần của trẻ nhỏ.

Theo bác sĩ Uyên, việc ưu tiên khắc phục vấn đề con quấy khóc đêm cũng là một biện pháp hạn chế tình trạng trầm cảm sau sinh cho bà mẹ.

Do đó, các gia đình nên lưu ý điều chỉnh nhiệt độ phòng để bé không bị lạnh quá hoặc nóng quá. Thường xuyên kiểm tra và thay bỉm cho bé, không để bé bú no quá hoặc đói quá.

Cho trẻ mặc quần áo mềm mịn, không gây kích ứng khó chịu cho bé. Người mẹ cũng nên tập trung giải quyết hai nguyên nhân bên trong khiến con quấy khóc đêm là căng thẳng về tinh thần và căng thẳng về tiêu hoá.

Nên cho bé nghe nhạc thư giãn, massage cho bé hoặc có thể dùng một số loại thực vật giúp bé ngủ ngon như: lá tía tô đất, hoa đoạn lá bạc, hoa lạc tiên tây giúp cho bé đi vào giấc ngủ nhanh, tăng thời gian ngủ sâu giấc hơn.

Nếu thấy trẻ quấy khóc nhiều và kèm theo các biểu hiện bất thường như tím tái, khó thở…, gia đình nên đưa trẻ tới gặp bác sĩ, kiểm tra sức khỏe cho trẻ.

Các bà mẹ cũng cần được ưu tiên dành thời gian ngủ đủ giấc, chăm sóc bản thân, được ra ngoài hít thở không khí, tương tác với thế giới chung quanh. Sự quan tâm của gia đình đặc biệt quan trọng trong giai đoạn này, chia sẻ với các bà mẹ về việc chăm sóc bé và việc nhà.

Nếu thấy người mẹ có dấu hiệu trầm cảm như mệt mỏi, buồn phiền, chán ăn, mất ngủ thì cần được khám sớm tại các chuyên khoa tâm lý hoặc sức khỏe tâm thần.