Gỡ “nút thắt” để thúc đẩy xuất nhập khẩu hàng hóa qua cửa khẩu Cốc Nam

- Cốc Nam là một trong những cửa khẩu chiến lược trong hệ thống các cửa khẩu đường bộ trên tuyến biên giới quốc gia, thuộc tỉnh Lạng Sơn, nhất là khi lối thông quan Cốc Nam (khu vực mốc 1104-1105) chính thức thuộc cặp cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị (Việt Nam) - Hữu Nghị Quan (Trung Quốc). Tuy vậy, hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) hàng hóa qua khu vực này vẫn khá trầm lắng so với các cửa khẩu khác trên địa bàn tỉnh. Để thúc đẩy XNK hàng hóa qua cửa khẩu này, Hải quan cửa khẩu Cốc Nam và các cơ quan liên quan của tỉnh đang nỗ lực thực hiện các giải pháp.

Tìm hiểu được biết, trong 3 tháng đầu năm 2025, kim ngạch hàng hóa XNK qua cửa khẩu Cốc Nam gần bằng 0 (không phát sinh hàng hóa XNK) do hầu như không có doanh nghiệp hoạt động XNK hàng hóa qua khu vực cửa khẩu này.

Kim ngạch XNK trầm lắng như vậy nguyên nhân chính là do ảnh hưởng bởi một số quy định của Trung Quốc về giao dịch biên mậu. Đồng thời, thời gian làm thủ tục thông quan hàng hóa trong ngày chỉ có 6 giờ đồng hồ và thứ 7, chủ nhật lại nghỉ làm thủ tục. Ngoài ra, có nhiều thời điểm lực lượng chức năng phía cửa khẩu Lũng Nghịu (Trung Quốc) nghỉ làm thủ tục “bất thường” với nhiều lý do. Những “nút thắt” nêu trên khiến một lượng lớn doanh nghiệp vẫn làm thủ tục XNK hàng hóa qua khu vực cửa khẩu Cốc Nam thời gian trước đó đã chuyển sang cửa khẩu khác để làm thủ tục.

Ngoài ra, do chưa được áp những ưu đãi về chính sách nên đối với mặt hàng hoa quả tươi, nên các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa lựa chọn cửa khẩu Cốc Nam để làm thủ tục xuất khẩu hàng sang thị trường Trung Quốc. Những điều này khiến số lượng hàng hóa làm thủ tục qua Hải quan tại cửa khẩu Cốc Nam gần như không phát sinh trong những tháng đầu năm 2025. 

Trước những khó khăn đó, nhằm gỡ những “nút thắt” trong hoạt động thông quan hàng hóa để thu hút doanh nghiệp hoạt động XNK hàng hóa qua cửa khẩu Cốc Nam, từ cuối tháng 3/2025, lãnh đạo Hải quan cửa khẩu Cốc Nam đã báo cáo lãnh đạo Chi cục Hải quan khu vực VI những khó khăn, vướng mắc đang gặp, đồng thời chủ động tổ chức trao đổi, hội đàm với cơ quan hải quan tại cửa khẩu đối diện để thống nhất tháo gỡ. 

Ông Nguyễn Công Tuân, Đội trưởng Hải quan cửa khẩu Cốc Nam chia sẻ: việc lực lượng chức năng phía cửa khẩu Lũng Nghịu (Trung Quốc) chỉ làm việc 6 giờ/ngày và nghỉ làm thủ tục thứ 7, chủ nhật đã làm ảnh hưởng rất lớn đến kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp XNK và hiệu suất thông quan qua cặp cửa khẩu Cốc Nam – Lũng Nghịu. Trước thực tế này, Hải quan cửa khẩu Cốc Nam cũng đã chủ động tổ chức hội đàm với Hải quan cửa khẩu Lũng Nghịu (Quảng Tây, Trung Quốc) nhằm trao đổi, thống nhất một số nội dung như: nâng thời gian làm thủ tục tại phía cửa khẩu Lũng Nghịu và bố trí lực lượng làm việc thứ 7, chủ nhật; rút ngắn thời gian làm thủ tục cho các mặt hàng thủy sản, nông sản, hoa quả tươi từ phía Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc; xem xét về các chính sách ưu đãi đối với những mặt hàng quả xoài tươi của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc...

Cùng về vấn đề này, ông Hoàng Khánh Duy, Phó Trưởng Ban Quản lý Khu KTCK Đồng Đăng – Lạng Sơn chia sẻ, thời gian qua, Ban Quản lý Khu KTCK Đồng Đăng – Lạng Sơn cùng với các cơ quan liên quan và lực lượng chức năng của tỉnh tổ chức 2 cuộc hội đàm trực tiếp với phía cơ quan ngang cấp Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc để trao đổi nhiều nội dung liên quan đến nâng cao tiện ích thông quan hàng hóa qua khu vực cửa khẩu Cốc Nam, trong đó có nội dung thống nhất về việc cho phép lái xe chở hàng hóa của Việt Nam mang sổ thông hành được phép nhập cảnh vào Trung Quốc qua cặp cửa khẩu Cốc Nam - Lũng Nghịu.

Với việc thực hiện các biện pháp ngoại giao nhiều cấp và kiên trì đàm phán nhiều kênh với các cơ quan chức năng liên quan phía Trung Quốc, những “nút thắt” trong hoạt động thông quan hàng hóa tại cửa khẩu Cốc Nam đã nhanh chóng được tháo gỡ.

Theo đó, từ 7/4/2025, phía lực lượng chức năng tại cửa khẩu Lũng Nghịu (Trung Quốc) đã cho lái xe của Việt Nam mang sổ thông hành nhập cảnh vào Trung Quốc qua cửa khẩu Lũng Nghịu. Cùng đó, đầu tháng 5/2025, hải quan phía bạn cũng đã tăng thời gian làm việc lên thêm 1,5 giờ/ngày (từ 6 giờ/ngày lên 7,5 giờ/ngày) và tổ chức làm việc thêm ngày thứ 7 hoặc chủ nhật tùy vào số lượng doanh nghiệp hai bên đăng ký thông quan theo lịch hẹn trước. Đồng thời, phía cơ quan chức năng tại cửa khẩu Lũng Nghịu cũng đã  đồng ý về việc thực hiện các chính sách ưu đãi đối với một số mặt hàng từ phía Việt Nam xuất khẩu qua lối thông quan tại cửa khẩu Cốc Nam sang thị trường Trung Quốc.

Bà Nông Thu Hà, đại diện Công ty TNHH Phú Anh (thị trấn Đồng Đăng, huyện Cao Lộc) cho biết: trước đây, doanh nghiệp chúng tôi thường làm thủ tục XNK thiết bị, hàng tiêu dùng qua cửa khẩu Chi Ma, nhưng từ tháng 4/2025 đến nay, nhận thấy hoạt động thông quan hàng hóa qua cửa khẩu Cốc Nam đã diễn ra thuận lợi hơn trước, nên doanh nghiệp đã thực hiện làm thủ tục XNK hàng hóa tại cửa khẩu Cốc Nam.

Điều tích cực nhận được thấy rõ nhất khi các “nút thắt” trong hoạt động thông quan hàng hóa qua cửa khẩu Cốc Nam được tháo gỡ, từ tháng 4/2025 đến ngày 16/5/2025, kim ngạch XNK hàng hóa các doanh nghiệp làm thủ tục tại Hải quan cửa khẩu Cốc Nam đã đạt 33,5 triệu USD, tăng 272,4% so với cùng kỳ năm 2024.

Theo lãnh đạo Hải quan cửa khẩu Cốc Nam, mặc dù đã đạt được một số kết quả nhất định, nhưng để kim ngạch XNK hàng hóa qua cửa khẩu Cốc Nam trở lại thời kỳ đỉnh cao như năm 2019 (đạt hơn 621 triệu USD) thì các cấp, các ngành của tỉnh phải  tiếp tục đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng tại khu vực cửa khẩu Cốc Nam, nhất là mở rộng tuyến đường kết nối giữa cửa khẩu Cốc Nam và Lũng Nghịu để lượng xe chở hàng hóa lưu thông hai chiều qua lại cặp cửa khẩu này. Từ đó giúp nâng cao năng lực thông quan tại cửa khẩu Cốc Nam - một trong những cửa khẩu chiến lược của tỉnh trong thời gian tới đây.