Giải thể ban CHQS cấp huyện, thành lập Ban chỉ huy Phòng thủ khu vực: Làm tốt thời bình nhưng phải tính đến khi có tình huống

Quốc hội khóa XV đang xem xét thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật về quân sự, quốc phòng (QS, QP). Trong đó, để phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Bộ Quốc phòng và Chính phủ đề xuất giải thể ban CHQS cấp huyện, thành lập “Ban chỉ huy Phòng thủ khu vực” (BCHPTKV) với tinh thần "làm tốt cho thời bình nhưng phải tính đến khi có tình huống xảy ra...”. Thượng tướng, PGS, TS Trần Việt Khoa, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Quốc phòng đã trao đổi với Báo Quân đội nhân dân xoay quanh nội dung này.

Phóng viên (PV): Đề nghị đồng chí cho biết, vì sao khi giải thể ban CHQS cấp huyện thì việc tổ chức BCHPTKV là hết sức cần thiết và phù hợp?

Thượng tướng, PGS, TS Trần Việt Khoa: Thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy chính quyền, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã nghiên cứu kỹ lưỡng việc sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ quan quân sự địa phương và thấy rằng, khi giải thể ban CHQS cấp huyện thì cần thiết phải tổ chức BCHPTKV. Như đồng chí Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã khẳng định: Khi không còn cấp huyện thì các nhiệm vụ của ban CHQS cấp huyện phải chia cho ban CHQS cấp xã và bộ CHQS cấp tỉnh. BCHPTKV không phải là một cấp hành chính mà chỉ là một đơn vị trực thuộc bộ CHQS cấp tỉnh, thực hiện nhiệm vụ QS, QP, đặc biệt khi có tình huống xảy ra. Chúng ta phải làm tốt cho thời bình nhưng phải tính khi có tình huống... Nếu không chuẩn bị, không tính trước thì sẽ bị bất ngờ ngay, mà liên quan đến QS, QP thì càng phải chuẩn bị thật kỹ, thật chắc.

Phòng thủ khu vực là một nội dung trọng yếu trong chiến lược quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân. Khi không còn ban CHQS cấp huyện, đồng thời cấp tỉnh, xã sáp nhập có địa bàn, dân số lớn hơn trước nhiều thì rất cần một cơ quan đầu mối để phối hợp, chỉ huy LLVT và tổ chức tác chiến phòng thủ khu vực; tránh bỏ trống địa bàn, không để lỗ hổng trong quản lý LLVT địa phương.

BCHPTKV sẽ đảm nhiệm các chức năng quan trọng như: Tham mưu cho bộ CHQS cấp tỉnh và cấp ủy, chính quyền địa phương về công tác QS, QP; phối hợp, hiệp đồng giữa các lực lượng trong phòng thủ khu vực (công an, quân sự, dân quân, biên phòng...); tổ chức luyện tập, huy động, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) khi cần thiết.

Dự kiến, mỗi tỉnh, thành phố sau sáp nhập, tổ chức lại sẽ bố trí từ 3 đến 6 BCHPTKV (phù hợp với từng địa bàn, diện tích, dân số và yêu cầu QS, QP...); cả nước sau khi giải thể 696 ban CHQS cấp huyện sẽ thành lập 145 BCHPTKV. Như vậy là phù hợp với chủ trương tinh gọn, nhưng vẫn bảo đảm yêu cầu SSCĐ, bảo vệ địa bàn, giữ được vai trò tham mưu, chỉ huy khi có tình huống quốc phòng, an ninh (QPAN); bảo đảm kết nối giữa cấp tỉnh với cấp xã trong tổ chức lực lượng và thực hiện nhiệm vụ phòng thủ.

Có thể khẳng định, việc tổ chức BCHPTKV khi giải thể ban CHQS cấp huyện là một bước đi chiến lược, giúp tiếp tục duy trì thế trận quốc phòng toàn dân và phòng thủ khu vực vững chắc; không làm gián đoạn công tác lãnh đạo, chỉ đạo về QS, QP ở cấp địa phương; phù hợp với điều kiện tổ chức hành chính mới và yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay.

PV: Vì sao chúng ta có thể bỏ đơn vị hành chính cấp huyện nhưng không thể bỏ tác chiến phòng thủ khu vực, thưa đồng chí?

Thượng tướng, PGS, TS Trần Việt Khoa: Đơn vị hành chính cấp huyện là tổ chức của chính quyền để quản lý hành chính, dân cư, kinh tế, xã hội... Nhưng tác chiến phòng thủ khu vực là nhiệm vụ QPAN chiến lược, không phụ thuộc hoàn toàn vào ranh giới hành chính (dù có thay đổi địa giới hành chính thì địa bàn, con người, cơ sở hạ tầng, vị trí chiến lược vẫn tồn tại và phải được tổ chức lực lượng chặt chẽ để bảo vệ).

Chiến tranh hiện đại có thể xảy ra nhanh, bất ngờ, phi truyền thống (như chiến tranh mạng, khủng bố, bạo loạn lật đổ...); vì vậy, mọi khu vực đều cần có phương án phòng thủ sẵn sàng, chỉ huy thống nhất các lực lượng ứng phó được ngay, không thể chờ khi có chiến tranh mới lập lại cơ cấu. Nếu bỏ tổ chức chỉ huy phòng thủ khu vực khi bỏ cấp huyện, sẽ gây lỗ hổng chiến lược, không có lực lượng sẵn sàng chỉ huy và hiệp đồng tác chiến bảo vệ địa bàn.

Dù không còn cấp huyện thì các lực lượng như: Dân quân tự vệ; Dự bị động viên; Công an, bộ đội địa phương và hệ thống cơ sở vật chất quân sự (kho, trạm, công trình quốc phòng) vẫn cần một cơ quan tổ chức chỉ huy, phối hợp và điều hành trong khu vực. BCHPTKV chính là bộ phận duy trì chỉ huy tác chiến, không thể bỏ.

Việc tinh gọn tổ chức hành chính là để hiệu quả quản lý cao hơn, tiết kiệm ngân sách; nhưng quốc phòng thì không thể "tiết kiệm" nếu gây ra mất kiểm soát địa bàn, hoặc mất thế trận SSCĐ. Tác chiến phòng thủ khu vực bảo đảm thế trận phòng thủ: “Liên hoàn-vững chắc-rộng khắp” nên dù không còn đơn vị hành chính cấp huyện, vẫn phải có lực lượng và cơ chế tác chiến phòng thủ, đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ SSCĐ bảo vệ Tổ quốc đòi hỏi ngày càng cao.

PV: Theo đồng chí, những vấn đề cần quan tâm giải quyết trong tổ chức và hoạt động của BCHPTKV là gì?

Thượng tướng, PGS, TS Trần Việt Khoa: Việc thành lập BCHPTKV là một bước đi chiến lược trong củng cố thế trận quốc phòng toàn dân. Tuy nhiên, để mô hình này phát huy hiệu quả, cần giải quyết một số vấn đề trọng tâm trong tổ chức và hoạt động.

Trước hết, BCHPTKV là mô hình mới, do đó, cần khẩn trương xây dựng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quy định cụ thể về tổ chức, cơ chế hoạt động, chức năng, nhiệm vụ, chế độ, chính sách; làm rõ trách nhiệm, phạm vi hoạt động, xác định rõ thẩm quyền chỉ huy và mối quan hệ công tác với bộ CHQS cấp tỉnh, ban CHQS cấp xã và cấp ủy, chính quyền địa phương..., bảo đảm sự chặt chẽ, thống nhất, đồng bộ; tránh sự chồng chéo, bị động, nhất là trong chỉ đạo tác chiến.

Hai là, lựa chọn, bố trí cán bộ, sĩ quan có đủ năng lực, trình độ, đặc biệt là cán bộ chủ trì, chủ chốt của BCHPTKV (nên ưu tiên sĩ quan đã qua cán bộ quân sự cấp huyện), bảo đảm “quân tinh, cán mạnh”. Tổ chức ngay các lớp bồi dưỡng, tập huấn, thống nhất các nội dung công việc; đồng thời, nghiên cứu bổ sung nội dung, chương trình đào tạo cán bộ BCHPTKV, đưa vào chương trình đào tạo của các nhà trường Quân đội.

Ba là, có kế hoạch đầu tư từng bước cho BCHPTKV, như bảo đảm trụ sở, doanh trại, trang bị, ngân sách quốc phòng kết hợp ngân sách địa phương theo lộ trình rõ ràng; ưu tiên khu vực trọng điểm về chiến lược. Có chính sách hỗ trợ nhà ở công vụ cho sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, nhất là ở địa bàn khó khăn, để "an cư lạc nghiệp", yên tâm công tác.

Bốn là, tác chiến phòng thủ khu vực đòi hỏi hiệp đồng giữa nhiều lực lượng: Quân đội, công an, dân quân, y tế...; nếu thiếu sự phối hợp nhuần nhuyễn sẽ không đáp ứng được yêu cầu "phòng thủ liên hoàn, vững chắc". Do đó, phải xây dựng quy chế phối hợp liên ngành cụ thể; xây dựng kế hoạch tác chiến phòng thủ, hiệp đồng chặt chẽ và thường xuyên tổ chức diễn tập để thuần thục cơ chế chỉ huy-hiệp đồng. Mục tiêu là xây dựng BCHPTKV trở thành hạt nhân thực sự trong tổ chức thế trận khu vực phòng thủ liên hoàn.

Năm là, tăng cường công tác chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra của các cơ quan chức năng đối với BCHPTKV, kịp thời khen thưởng các đơn vị làm tốt, đồng thời rút kinh nghiệm, khắc phục những hạn chế; xây dựng mô hình điểm để nhân rộng.

Như vậy, để BCHPTKV hoạt động hiệu quả, chúng ta phải "tổ chức đúng-bố trí đúng-hỗ trợ đúng-phối hợp đúng-đánh giá đúng". Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền để cả hệ thống chính trị và nhân dân hiểu, đồng thuận với hoạt động của BCHPTKV.

PV: Khi các xã, phường, đặc khu có những nhiệm vụ quan trọng về QS, QP thì BCHPTKV sẽ trợ giúp ban CHQS cấp xã như thế nào, thưa đồng chí?

Thượng tướng, PGS, TS Trần Việt Khoa: BCHPTKV là cấp chỉ huy trực tiếp và gần nhất với lực lượng quân sự cấp xã. Khi xã, phường, đặc khu có nhiệm vụ quan trọng về QS, QP như xây dựng hệ thống văn kiện, kế hoạch huấn luyện và tác chiến, phương án SSCĐ, diễn tập, xử lý tình huống QPAN..., BCHPTKV sẽ trực tiếp chỉ huy hoặc cử cán bộ xuống hỗ trợ chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ quân sự, đặc biệt là đối với cán bộ quân sự cấp xã chưa đủ kinh nghiệm.

Theo tôi, trong điều kiện bình thường, BCHPTKV hỗ trợ cấp xã xây dựng kế hoạch QS, QP hằng năm; lập kế hoạch huấn luyện, diễn tập, kiểm tra chiến đấu, bồi dưỡng cán bộ; phê duyệt kế hoạch SSCĐ, diễn tập của xã, phường, đặc khu.

Khi xảy ra tình huống khẩn cấp, như bạo loạn, gây rối, thảm họa thiên tai..., BCHPTKV cử bộ phận chỉ huy xuống nắm tình hình và chỉ đạo, hướng dẫn điều chỉnh kế hoạch, phương án; tham mưu với cấp ủy, chính quyền cấp xã phân công lực lượng, bố trí đội hình...; phối hợp điều động dân quân tự vệ, hiệp đồng với các lực lượng... để xử trí hiệu quả. Trong tình huống phức tạp, liên quan đến nhiều xã, phường, đặc khu trong khu vực, BCHPTKV sẽ trực tiếp điều động lực lượng theo phương án đã duyệt; chỉ huy ứng cứu, chiến đấu bảo vệ địa bàn; phối hợp với cơ quan cấp trên xử lý tình huống; làm đầu mối hiệp đồng toàn khu vực, bảo đảm đồng bộ, tránh chồng chéo. BCHPTKV có thể điều động lực lượng từ các xã, phường, đặc khu khác trong khu vực đến chi viện cho địa phương bị ảnh hưởng.

BCHPTKV còn có vai trò kiểm tra, giám sát, đôn đốc ban CHQS cấp xã trong việc tổ chức huấn luyện, trực SSCĐ; quản lý vũ khí, trang bị, quân số dân quân tự vệ; triển khai thực hiện các chỉ thị của cấp trên.

Tóm lại, BCHPTKV là “cánh tay nối dài” của bộ CHQS cấp tỉnh trong quản lý, chỉ đạo, hỗ trợ xã, phường, đặc khu thực hiện nhiệm vụ QS, QP. BCHPTKV không thay thế vai trò của ban CHQS cấp xã, mà bảo đảm xã, phường, đặc khu được hướng dẫn, chi viện, chỉ huy hiệu quả, nhất là khi có tình huống phức tạp, khẩn cấp về QS, QP.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!