EU nỗ lực tự chủ hơn về quốc phòng, an ninh

Mới đây, Nghị viện Châu Âu (EP) đã phê chuẩn EDF với ngân sách hơn 7,9 tỷ euro trong giai đoạn 2021-2027. Cơ chế này tạo ra một công cụ tài chính và pháp lý tốt hơn nhằm thúc đẩy cạnh tranh hiệu quả và cải tiến công nghệ đối với nền CNQP châu Âu, cùng với đó là các lĩnh vực nền tảng cho công nghiệp và công nghệ quốc phòng, từ đó dần tự chủ hơn về quốc phòng, an ninh của khối. Phạm vi hỗ trợ của EDF bao gồm cả các tập đoàn lớn cũng như các công ty vừa và nhỏ trong lĩnh vực quốc phòng.

Trước đó, tại nhiều chương trình nghị sự của EU, đại diện các nước thành viên từng đề xuất mức 13 tỷ euro cho EDF. Tuy nhiên, EU buộc phải rút xuống mức 7,9 tỷ euro như hiện nay nhằm dành thêm ngân sách giúp các nước thành viên hồi phục kinh tế do tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19. Một phần ba số tiền này sẽ được đầu tư cho các dự án nghiên cứu nhằm đối phó với những mối đe dọa an ninh mới nổi và trong tương lai, trong khi phần còn lại sẽ hỗ trợ các nước cùng hợp tác phát triển những sản phẩm và công nghệ quốc phòng.

EU đang hướng tới tự chủ về quốc phòng, an ninh. Ảnh: Getty Images

Trong một thông cáo của EP, Phó chủ tịch điều hành Ủy ban châu Âu phụ trách các vấn đề kỹ thuật số Margrethe Vestager cho rằng, EDF sẽ góp phần xây dựng một châu Âu mạnh mẽ hơn thông qua việc cho phép tất cả các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng quốc phòng và mở rộng hợp tác CNQP xuyên biên giới. Về phần mình, Ủy viên Ủy ban châu Âu về thị trường nội khối Thierry Breton nhấn mạnh, EDF là một cột mốc quan trọng trong bối cảnh châu Âu cần mạnh mẽ hơn, kiên cường hơn và tự chủ hơn trong các lĩnh vực chiến lược. “Ý tưởng cùng nhau thúc đẩy hợp tác vì an ninh, quốc phòng của EU đã trở thành hiện thực”, ông Breton nhấn mạnh.

Như vậy, EDF giúp Brussels luôn được bảo đảm có nguồn ngân sách để chi cho các chương trình quốc phòng chung của khối. Theo báo cáo mới nhất của Cơ quan quốc phòng châu Âu (EDA), mặc dù chi tiêu quốc phòng nói chung của EU đã tăng đáng kể, nhưng khoản ngân sách dành cho việc nghiên cứu quốc phòng vẫn rất khiêm tốn và chưa thể phục hồi bằng mức của năm 2007. Điều này khiến các nước thành viên EU hầu như vẫn phải phụ thuộc vào các khí tài quân sự hiện đại của Mỹ. Hai quốc gia chi tiêu quốc phòng hàng đầu EU là Pháp và Đức đều cho rằng, việc chia sẻ nguồn lực có thể là cách duy nhất để phát triển nền CNQP chung của khối. Đơn cử, Công ty MBDA, liên doanh giữa 3 nước Pháp, Italy và Anh được đánh giá là công ty duy nhất của châu Âu có khả năng tự nghiên cứu, chế tạo các hệ thống tên lửa đẳng cấp thế giới.

Một lý do để các quan chức châu Âu nỗ lực thúc đẩy thành lập EDF đến từ sự không rõ ràng trong cam kết bảo đảm an ninh cho châu Âu của đồng minh Mỹ. Chuyên gia James Nixey đến từ Viện nghiên cứu về các vấn đề quốc tế tại London (Anh) cho rằng trước đây, cựu Tổng thống Donald Trump chỉ coi trọng yêu cầu các nước châu Âu tăng chi tiêu quốc phòng mà không khẳng định ủng hộ Điều 5 về nguyên tắc phòng thủ tập thể của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) là phòng thủ tập thể đã buộc EU phải đi đến quyết định tự lực tăng cường năng lực quốc phòng, an ninh cho chính mình. Bên cạnh đó, việc Anh-nước luôn phản đối ý tưởng hội nhập quốc phòng ở cấp độ châu Âu-rời khỏi khối này cũng được coi là cơ hội thuận lợi để EU có thể đồng thuận thông qua EDF.

Xét cho cùng, dù EU luôn khẳng định khối này không phải và cũng sẽ không trở thành một liên minh về quân sự, thì việc xây dựng một quỹ quốc phòng chung là dấu hiệu cho thấy Brussels đang hướng tới một cách tiếp cận “độc lập” và “thuần châu Âu” hơn về quốc phòng, an ninh.