Đúng quy trình, đủ tiêu chuẩn - vì sao bổ nhiệm... vẫn sai? - Bài 5: Ngăn chặn biểu hiện tiêu cực trong công tác cán bộ (Tiếp theo và hết)

Công tác cán bộ là khâu “then chốt của then chốt”, quyết định sự thành bại của cách mạng. Thực tế chứng minh, nơi nào lựa chọn cán bộ đúng nguyên tắc, công tâm, dân chủ thì tổ chức mạnh, dân tin, sự nghiệp phát triển. Ngược lại, khi công tác cán bộ bị chi phối bởi lợi ích nhóm, tư lợi, thân quen, lệ thuộc vào đồng tiền... thì hậu quả để lại là hệ lụy kéo dài, làm suy yếu cả hệ thống.

“Chống từ gốc”, từ chính người được trao quyền

Hiện tượng “chạy chức, chạy quyền”, “cánh hẩu, thân quen” vẫn là căn bệnh trầm kha. Ngày 19-7-2025, phát biểu bế mạc Hội nghị lần thứ 12 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ: Kiên quyết không để "lọt" những người không bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, không xứng đáng tham gia Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV; đồng thời, phải có giải pháp, biện pháp hiệu quả để hạn chế, sớm khắc phục tình trạng nhân sự vừa được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng hoặc mới được quy hoạch, bổ nhiệm đã phải xem xét kiểm điểm, xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Đây là vấn đề cấp thiết, nhất là khi toàn Đảng đang chuẩn bị nhân sự cho đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội XIV của Đảng và bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ mới.

Năm 2024, hơn 700 tổ chức đảng và 24.000 đảng viên vi phạm bị xử lý kỷ luật; trong đó 68 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý. Không ít người từng được đánh giá là “cán bộ trẻ triển vọng”, mới được bổ nhiệm, biểu dương... nhưng sau đó lại bị kỷ luật, thậm chí khởi tố. Điểm chung là không giữ được mình trước cám dỗ vật chất, quyền lực.

Dư luận nhiều lần lên tiếng về những vụ “nâng đỡ không trong sáng”, bổ nhiệm thần tốc sai quy định, nhưng tổ chức đảng nơi đó lại im lặng cho đến khi báo chí và nhân dân phản ánh. Điều đó đặt ra câu hỏi: Có hay không sự tiếp tay, dung túng hoặc thỏa hiệp vì thân quen, lợi ích trong tiến hành công tác cán bộ? Chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận: “Tham nhũng quyền lực” là nguy hiểm nhất. Bởi nó làm biến dạng các nguyên tắc Đảng, triệt tiêu tính cạnh tranh lành mạnh và đánh mất lòng tin của nhân dân.

Một quy trình chặt chẽ sẽ trở nên vô nghĩa nếu người thực hiện không có tâm trong sáng. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Phải đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết”-đó là tinh thần “dĩ công vi thượng” cần được khơi dậy mạnh mẽ trong đội ngũ cán bộ, nhất là những người làm công tác tổ chức-cán bộ và cấp ủy các cấp.

Thực tế hiện nay, khi tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp lại đơn vị hành chính, việc lựa chọn nhân sự càng đòi hỏi nghiêm túc, chặt chẽ hơn. PGS, TS Nguyễn Trọng Phúc, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, từng nhấn mạnh: Không phải thiếu quy trình, mà là thiếu người thực hiện đúng quy trình bằng tinh thần vì Đảng, vì dân. Khi tư lợi xen vào, mọi quy định đều có thể bị vô hiệu hóa.

Vì vậy, cần nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức công vụ, lòng trung thành với Đảng và trách nhiệm trước nhân dân của người làm công tác cán bộ. Quy định số 114-QĐ/TW ngày 11-7-2023 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ chính là một công cụ quan trọng để thực hiện điều đó.

Chặn tiêu cực không chỉ bằng khẩu hiệu

Hiện chưa có nhiều trường hợp người giới thiệu cán bộ sai bị xử lý kỷ luật, trong khi đó lại là mắt xích then chốt dẫn đến hậu quả. Phải quy trách nhiệm rõ ràng cho những tổ chức, cá nhân giới thiệu, đề bạt cán bộ để xảy ra sai phạm. Cùng với đó, cần chấm dứt tình trạng “chuyển đơn vị để tránh bão”-điều động cán bộ có dấu hiệu vi phạm về làm cấp phó hoặc giữ chức cao hơn ở nơi khác. Thực tế, những cách làm ấy càng làm suy giảm niềm tin của nhân dân với Đảng.

Một số bộ, ngành, địa phương đã thí điểm thi tuyển cạnh tranh vào các vị trí lãnh đạo. Đây là mô hình tốt cần được mở rộng. Nhưng muốn khách quan, cần đánh giá cả năng lực thực tế, đạo đức và lấy ý kiến từ cơ sở.

Đối với những cán bộ biết mình vi phạm nhưng vẫn nhận đề bạt, bổ nhiệm thì khi bị phát hiện, cần xử lý nặng hơn. Cán bộ liêm chính thì không sợ bị nhân dân giám sát, bàn luận.

Ngăn chặn biểu hiện tiêu cực trong công tác cán bộ không thể chỉ bằng lời nói, bằng nghị quyết. Đó là quá trình đấu tranh nghiêm khắc, bền bỉ, kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, giữa “quy trình” và “con người”. Vì vậy, chỉ khi người làm công tác cán bộ thực sự đặt lợi ích của Đảng, của dân lên trên hết, chỉ khi người được bổ nhiệm có tâm, có tầm, có tài, thì mới có thể chọn đúng người, trao đúng việc, xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu của đất nước trong giai đoạn mới.

Thay cho lời kết

Bổ nhiệm cán bộ chưa đúng không hẳn do quy trình sai, mà có khi vì chúng ta chưa nhìn thấu con người trong tổng thể cả đức và tài, cả động cơ và hành vi. Khi đánh giá còn cảm tính, giám sát chưa chặt chẽ, trách nhiệm chưa rõ ràng, thì những sai lệch trong xem xét, đánh giá, bổ nhiệm cán bộ vẫn có thể xảy ra, dù quy trình tưởng như đầy đủ. Điều cốt lõi là làm sao để mỗi khâu trong công tác cán bộ thực sự hướng tới việc chọn đúng người-người có tâm, có tầm, có trách nhiệm với Đảng, với dân. Muốn vậy, cần một cơ chế vừa chặt chẽ, vừa nhân văn; vừa minh bạch, vừa linh hoạt; một đội ngũ làm công tác cán bộ có bản lĩnh, có tầm nhìn và thật sự công tâm. Khi công tác cán bộ vận hành bằng cả lý trí sáng suốt và tình cảm đúng đắn, chúng ta sẽ hạn chế được việc lựa chọn, bổ nhiệm cán bộ chưa đúng và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài, bền vững của đất nước.