Đúng quy trình, đủ tiêu chuẩn - Vì sao bổ nhiệm... vẫn sai? - Bài 3: Thiếu thận trọng, bỏ qua dấu hiệu vi phạm

“Có vào, có ra, có lên, có xuống” là điều bình thường trong công tác cán bộ. Nhưng “vừa vào lại phải đưa ra”, “lên chưa ấm ghế đã bị kỷ luật”, hoặc được bổ nhiệm bất chấp những điều tiếng trước đó, để rồi lại “ra” vì chính những điều ấy... thì rất không bình thường. Và đáng lo ngại nhất là nếu tình trạng này cứ lặp lại, uy tín của Đảng, niềm tin của nhân dân sẽ bị bào mòn.

Khi cảnh báo không được quan tâm

Ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam từng chia sẻ câu chuyện cách đây hơn một thập kỷ: Một cán bộ ngân hàng được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội, dù dư luận đã nhiều lần phản ánh các vi phạm trong công tác. Sau khi tiếp nhận, thẩm tra thông tin kỹ lưỡng, người này không được lựa chọn. Không lâu sau, cán bộ này bị khởi tố với những sai phạm đúng như đã cảnh báo.

Trường hợp ấy cho thấy rất rõ hiệu quả của việc cấp ủy, tổ chức đảng kịp thời lắng nghe, xử lý thông tin một cách công tâm, đúng quy định để có được quyết định sáng suốt và chính xác. Thế nhưng thực tế lại có không ít cán bộ “lọt lưới” dù các dấu hiệu vi phạm đã lộ diện từ trước. Đó là hệ quả của sự chủ quan, dễ dãi, thậm chí vô cảm trong thẩm định, đánh giá và giới thiệu cán bộ.

Ngày 24-5-2024, Công an tỉnh Nghệ An đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Doãn Tiến Dũng lúc đó đang là Chủ tịch UBND thị xã Cửa Lò và 5 cán bộ thuộc Thị ủy, UBND thị xã Cửa Lò liên quan đến những hành vi sai phạm trong quá trình thực hiện việc thu hồi đất, bố trí đất tái định cư trên địa bàn thị xã Cửa Lò (tỉnh Nghệ An).

Công an tỉnh Nghệ An xác định thời gian xuất hiện các sai phạm trên là từ tháng 1-2020 đến tháng 6-2022. Đáng lưu ý là đồng chí Nguyễn Thị Kim Chi có quãng thời gian từ tháng 11-2020 đến tháng 8-2021 là Bí thư Thị ủy Cửa Lò, nằm trong khoảng thời gian mà Công an tỉnh Nghệ An xác định tại thị xã Cửa Lò xảy ra các sai phạm của nhiều cán bộ. Như vậy, việc đồng chí Nguyễn Thị Kim Chi được điều động, bổ nhiệm giữ chức vụ Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 15-2-2024, chỉ 3 tháng trước khi Chủ tịch UBND thị xã Cửa Lò và một loạt cán bộ tại thị xã Cửa Lò bị bắt là một việc quá nhạy cảm.

Những câu hỏi cần trả lời là: Tại sao những cảnh báo, thông tin vi phạm lại bị làm ngơ? Có phải do thiếu kênh tiếp nhận, hay vì tâm lý “lên rồi sai thì xử sau”? Hay là có tác động nào để đưa cán bộ có dấu hiệu vi phạm đi nhằm "tránh bão"? Ai chịu trách nhiệm khi để người không xứng đáng bước vào hàng ngũ lãnh đạo?

Có ý kiến cho rằng, cũng có thể trong một số vụ việc cụ thể, việc điều động cán bộ sang vị trí mới là một biện pháp tổ chức, tạo thuận lợi cho các cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra, thanh tra, điều tra những dấu hiệu vi phạm, sai phạm của cá nhân, tập thể nơi cán bộ đó đang giữ vị trí chủ trì. Tuy nhiên, ngay cả với khả năng này thì cũng cần hết sức cân nhắc, thận trọng, xem xét thấu đáo việc tác động tới tâm lý, tình cảm của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Bởi khi những bó hoa mới được trao, những tràng pháo tay trong lễ trao quyết định bổ nhiệm, những lời nhận xét có cánh, những hứa hẹn nhận nhiệm vụ vừa dứt chưa lâu mà cán bộ đã nhận thông báo kỷ luật thì sẽ không tránh khỏi sự hoài nghi của dư luận về chất lượng cán bộ và công tác cán bộ.

“Đúng quy trình” không đồng nghĩa với “đúng người”

Công tác cán bộ là công việc hệ trọng của Đảng, không đơn thuần là việc chọn người, mà là nhiệm vụ bảo vệ nền tảng chính trị, bảo vệ lòng tin của nhân dân. Mỗi quyết định bổ nhiệm không chỉ mang tính hành chính, mà là quyết định chính trị, gửi gắm kỳ vọng và niềm tin.

Vậy nên, khi không ít cán bộ từng có vi phạm, thậm chí bị kiểm điểm vẫn tiếp tục được đưa vào quy hoạch, luân chuyển, bổ nhiệm thì với dư luận xã hội, đó không thể là “sơ suất”, mà phản ánh rõ lỗ hổng trong đánh giá và kiểm soát quyền lực.

Trước hết, đánh giá cán bộ vẫn nặng về hồ sơ, bằng cấp, phiếu tín nhiệm hình thức. Việc lấy ý kiến thường chỉ bó hẹp trong nội bộ, thiếu lắng nghe từ các cơ quan thanh tra, kiểm toán, kiểm tra Đảng, công an, báo chí, Mặt trận Tổ quốc, nhất là từ dư luận xã hội. Những kết luận thanh tra, những thông tin “hành lang” lẽ ra cần được kiểm chứng nghiêm túc lại có phần bị coi nhẹ, thậm chí phớt lờ. Cùng với đó, việc thẩm định và giới thiệu cán bộ thường tập trung vào một số cá nhân, thiếu cơ chế giám sát chéo. Không ít trường hợp người đứng đầu hoặc nhóm có quyền đã cố tình “nâng đỡ không trong sáng”, biến quy trình thành công cụ phục vụ lợi ích nhóm.

Ngày 27-5-2025, làm việc với Ban Tổ chức Trung ương, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ: Không bố trí cán bộ giữ chức vụ cao hơn nếu không bảo đảm tiêu chuẩn, nhất là cán bộ đã bị kỷ luật hoặc có vi phạm trong nhiệm kỳ. Chỉ đạo ấy cần sớm được thể chế hóa và triển khai đồng bộ để khắc phục triệt để những "vết xe đổ" trong công tác cán bộ thời gian qua.

Để thực hiện hiệu quả chỉ đạo nêu trên của Tổng Bí thư Tô Lâm, trước hết cần nâng cao chất lượng đánh giá cán bộ, lấy hiệu quả hoạt động thực tiễn làm thước đo. Xem xét, đánh giá cán bộ cần được soi chiếu đa chiều: Từ kết luận thanh tra, phản ánh báo chí, mạng xã hội đến ý kiến của cán bộ, đảng viên và quần chúng. Mọi biểu hiện sai phạm, lệch chuẩn của cán bộ, dù nhỏ, cũng phải được xem xét xử lý nghiêm túc.

Hai là, thể chế hóa việc phản ánh từ nhân dân và đảng viên thành một phần trong quy trình đánh giá cán bộ. Cần xây dựng cơ chế bảo mật, bảo vệ người cung cấp thông tin, đặc biệt là trong tố giác tiêu cực, sai phạm của cán bộ. Đồng thời, cũng phải có quy định bảo vệ cán bộ, xử lý những người cố tình cung cấp thông tin sai để bôi nhọ cán bộ.

Ba là, siết chặt trách nhiệm người đứng đầu theo đúng quy định. Nếu cán bộ do mình giới thiệu bị kỷ luật vì vi phạm đã có từ trước, người đề xuất, người thẩm định và người ký quyết định đều phải chịu trách nhiệm. Không thể mãi tồn tại tình trạng “rút kinh nghiệm là xong” hay “đổ lỗi cho tập thể”.

Bốn là, tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác cán bộ. Cấp ủy cấp trên phải chủ động rà soát việc giới thiệu, bổ nhiệm ở cấp dưới. Nơi nào để lọt cán bộ vi phạm vào hàng ngũ, nơi đó cần bị kiểm điểm, chấn chỉnh. Không thể chỉ xử lý cá nhân sai phạm mà bỏ qua vai trò của tổ chức.

Bổ nhiệm cán bộ không đơn thuần là “đúng quy trình”, mà phải là “đúng người, đúng lúc, đúng trách nhiệm”. Nếu cứ để những cảnh báo bị phớt lờ, những sai phạm bị bỏ qua, thì cái giá phải trả không chỉ là sự xuống cấp của bộ máy, mà còn là niềm tin của nhân dân vào Đảng. Khi kịp thời phát hiện lỗi kỹ thuật của một chiếc máy bay, không cho nó cất cánh thì sẽ cứu được sinh mạng của nhiều hành khách. Khi kịp thời phát hiện vi phạm, sai phạm của cán bộ, ngăn họ “cất cánh” thì thậm chí giá trị được “cứu” còn lớn hơn nhiều.

(còn nữa)