Đồng bào Pa Cô tưng bừng đón Tết Aza trên dãy Trường Sơn

Vào những ngày cận Tết Nguyên đán, tại nhiều bản làng ở miền núi huyện A Lưới (TP Huế) rộn rã tiếng cồng chiêng khi đồng bào dân tộc Pa Cô nơi đây hân hoan tổ chức lễ hội Aza (Tết cơm mới, lễ hội tri ân cây lúa). Nhờ được các cấp chính quyền, ngành văn hóa quan tâm giúp đỡ nên đến nay, lễ hội Aza ở vùng cao A Lưới vẫn được duy trì tổ chức hàng năm, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.

Trong ngày Tết truyền thống năm nay, đông đảo người dân là đồng bào dân tộc Pa Cô ở các xã biên giới huyện A Lưới đã tập trung về Làng văn hóa các dân tộc thiểu số đóng tại xã Hồng Thượng để chung vui trong không khí lễ hội Aza.

Theo các già làng ở A Lưới cho biết, Aza là lễ hội quan trọng nhất trong năm của đồng bào Pa Cô sống trên dãy Trường Sơn. Bởi đây là dịp Tết truyền thống, dù làm ăn, sinh sống ở bất cứ nơi đâu thì con em đồng bào Pa Cô vẫn trở về quê hương để găp mặt, vui chơi, ca hát, tặng nhau những lời chúc sức khỏe và cùng tiễn đưa năm cũ để đón năm mới.

Già làng Hồ Văn Tuấn (ở thôn Ky Ré, xã Hồng Thượng, huyện A Lưới) cho biết, nếu như những năm trước, người dân trong thôn chuẩn bị lễ vật để đưa đến ngôi nhà truyền thống ở xã để tổ chức thì năm nay, bà con tập trung về Làng văn hóa các dân tộc thiểu số huyện A Lưới (vừa khánh thành 9/2024) để cùng vui lễ hội Aza Koonh.

“Nhờ được Đảng, Nhà nước quan tâm hỗ trợ kinh phí xây dựng nên đồng bào Pa Cô, Cơ Tu, Tà Ôi ở A Lưới mới có được những ngôi nhà truyền thống rất đẹp và rộng rãi nằm bên trong khuôn viên Làng văn hóa để tổ chức lễ hội kéo dài nhiều ngày. Và năm nay, Tết Aza của bà con càng vui hơn, đầm ấm hơn khi Huế chính thức trở thành thành phố trực thuộc Trung ương từ ngày 1/1/2025”, già làng Hồ Văn Tuấn phấn khởi bộc bạch thêm.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, Aza của đồng bào Pa Cô được tổ chức gồm có các phần như lễ tẩy rửa, lễ chuẩn bị, lễ mời mẹ lúa, lễ cúng các vị giống cây trồng, lễ cúng những người đã khuất, lễ ăn cơm mới, lễ giao mâm cổ. Và để chuẩn bị cho lễ hội, mỗi gia đình đồng bào Pa Cô thường làm gà, lợn, bánh A quát và các loại bánh truyền thống hoặc những lễ vật khác để mang đến dâng cúng các Giàng (các vị thần).

Sau phần lễ là phần hội, đồng bào Pa Cô cùng nhau nhảy múa, hát đối đáp những làn điệu dân ca, dân vũ trong tiếng trống, tiếng cồng chiêng vang vọng cả núi rừng. Tiếp đó, các già làng cùng các trưởng họ đi đến từng gia đình để hỏi thăm, chúc tụng nhau, cầu mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng được bội thu.

Lãnh đạo Phòng Văn hóa Thông tin huyện A Lưới cho biết, Aza là lễ hội, là ngày Tết truyền thống của đồng bào Pa Cô sinh sống tại các bản làng, địa phương giữa núi rừng Trường Sơn. Có thời điểm lễ hội này từng bị mai một, thất truyền nhưng nhờ sự vào cuộc kịp thời của ngành văn hóa địa phương, nhờ sự nỗ lực của các già làng, các nghệ nhân, người nghiên cứu văn hóa lịch sử đồng bào Pa Cô nên lễ hội Aza dần được phục dựng lại và được bảo tồn.

Đến nay, lễ hội Aza thường được tổ chức bắt đầu từ mồng 6/11 âm lịch và kéo dài cho đến hết ngày 24 tháng Chạp. Tùy theo điều kiện mỗi bản làng, mỗi địa phương sẽ chọn một ngày đẹp nhất trong khoảng thời gian nói trên để tổ chức lễ hội.

Trò chuyện cùng chúng tôi, già làng Hồ Văn Hạnh (người dân tộc Pa Cô, ở bản Lê Triêng, xã Hồng Trung, huyện A Lưới) có nhiều năm tìm hiểu, nghiên cứu về lễ hội Aza cho biết thêm, từ nhiều năm về trước, người dân địa phương đã bỏ nghi lễ đâm trâu trong lễ hội Aza Koonh để thay bằng lễ vật khác do người dân tự sản xuất làm ra được.

“Lễ hội không chỉ là dịp để đồng bào Pa Cô cùng quây quần bên nhau mà còn là dịp để cảm tạ các vị thần linh đã ban tặng cho người dân sức khỏe và mùa màng tươi tốt, bội thu. Đặc biệt qua mỗi lần tổ chức lễ hội, đồng bào Pa Cô lại càng gắn bó đoàn kết hơn, để từ đó cùng nhắc nhở nhau chăm chỉ lao động sản xuất tạo ra của cải vật chất, góp phần xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc, giúp bản làng quê hương ngày càng phát triển giàu mạnh hơn”, già làng Hồ Văn Hạnh chia sẻ.

Phó Chủ tịch UBND huyện A Lưới - ông Nguyễn Văn Hải thông tin thêm, hiện đồng bào dân tộc Pa Cô sinh sống ở địa bàn huyện vẫn duy trì 2 lễ hội Aza là AzaKăn và Aza Koonh. Trong đó, lễ hội AzaKăn hàng năm đều tổ chức nhưng quy mô nhỏ và nghi lễ ít hơn. Còn lễ hội Aza Koonh thì được người dân tổ chức 5 năm hoặc 10 năm một lần, tùy thuộc vào năm đó người dân thu hoạch mùa màng được bội thu.

“Thời gian qua, chính quyền địa phương đã quan tâm thực hiện công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số gắn với thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Bên cạnh đó, huyện đang chú trọng khai thác các dịch vụ du lịch gắn với bảo tồn, phát huy giá trị các di tích lịch sử, các hoạt động văn hóa truyền thống của đồng bào Pa Cô và các dân tộc khác trên địa bàn để thu hút đông đảo du khách đến với A Lưới. Từ đó góp phần phát triển kinh tế, xã hội địa phương, giúp đồng bào các dân tộc thiểu số có cuộc sống ổn định hơn”, ông Nguyễn Văn Hải khẳng định.