Điểm mới quan trọng của Luật Đất đai 2024: Hoàn thành bố trí tái định cư trước khi thu hồi đất

Khi Nhà nước thu hồi đất mà người có đất bị thu hồi bị ảnh hưởng chỗ ở hợp pháp thì có thể được xem xét tái định cư. Nhưng thực tiễn thời gian qua, công tác thu hồi đất và tái định cư còn không ít bất cập, hạn chế, gây ảnh hưởng trực tiếp tới quyền và lợi ích của người có đất bị thu hồi. Luật Đất đai năm 2024 đã có quy định, phải hoàn thành bố trí tái định cư trước khi thu hồi đất.

Theo quy định tại Luật Đất đai năm 2013, chỉ cần hoàn thành xây dựng nhà ở/cơ sở hạ tầng của khu tái định cư thì sẽ được ra quyết định thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong cùng một ngày (theo điểm a khoản 3 Điều 69, khoản 3 Điều 85 Luật Đất đai năm 2013). Điều này dẫn tới thực trạng, việc xây dựng các khu tái định cư không được đầu tư theo quy định, chưa quan tâm đầy đủ đến nhu cầu và điều kiện của người được tái định cư. Có nơi xảy ra tình trạng các khu nhà ở xã hội, nhà tái định cư được xây dựng nhưng bị bỏ hoang; do không được sử dụng, nhiều nhà tái định cư bị xuống cấp, gây lãng phí.

Luật Đất đai năm 2024 đã quy định phải bố trí tái định cư xong mới ra quyết định thu hồi đất. Đây là quy định hoàn toàn mới thực hiện theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16-6-2022, Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao, nhằm bảo đảm điều kiện về chỗ ở ổn định cho người dân có đất bị thu hồi.

Khoản 3 Điều 80 Luật Đất đai năm 2024 quy định, một trong những điều kiện thu hồi đất là phải hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư theo quy định của luật này. Khoản 6 Điều 91 quy định, việc này phải được hoàn thành trước khi có quyết định thu hồi đất, tức là tái định cư phải đi trước một bước.

Chính sách về tái định cư trong Luật Đất đai năm 2024 là một chính sách vừa thể hiện sự công bằng, rõ ràng của Nhà nước đối với người bị thu hồi đất, vừa thể hiện tính nhân văn của Đảng và Nhà nước trong việc quan tâm tạo lập chỗ ở ổn định cho người dân có đất bị thu hồi.