Đề xuất “hạ chuẩn” để gỡ khó cho các địa phương

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) vừa công bố Dự thảo đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội cho phép tuyển dụng người có trình độ cao đẳng để dạy một số môn học theo Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới ban hành năm 2018.

Bộ GD&ĐT đánh giá, dự kiến khi thực hiện chính sách này, các địa phương sẽ tuyển dụng được khoảng 10.000 giáo viên để thực hiện chương trình GDPT 2018. Điều này sẽ từng bước giải quyết bài toán thiếu trầm trọng giáo viên ở các cấp học hiện nay.

Nhiều địa phương không thể tuyển đủ số biên chế được giao

Trong thời gian qua, Bộ GD&ĐT đã phối hợp với Bộ Nội vụ đề xuất Chính phủ bổ sung giáo viên mầm non, phổ thông theo lộ trình đến năm 2026. Theo đó, Bộ Chính trị đã giao bổ sung 65.980 biên chế giáo viên trong giai đoạn từ 2022 đến năm 2026, tuy nhiên các địa phương vẫn không tuyển đủ số giáo viên theo biên chế được giao. Một trong những nguyên nhân mà các địa phương chưa tuyển dụng hết số biên chế được giao bổ sung là thiếu nguồn tuyển dụng, nguồn tuyển dụng không đáp ứng yêu cầu về trình độ chuẩn được đào tạo theo quy định tại Luật Giáo dục 2019.

Theo Bộ GD&ĐT, nếu không kịp thời tuyển dụng số giáo viên này thì sẽ tiếp tục xảy ra tình trạng thừa/thiếu cục bộ giáo viên mầm non, phổ thông, gây nhiều khó khăn cho các cơ sở trong triển khai các nhiệm vụ giáo dục, ảnh hưởng đến cơ hội tiếp cận bình đẳng giáo dục của một bộ phận trẻ em, ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng giáo dục và gây ra sự quá tải đối với giáo viên.

Bên cạnh đó, có một thực tế là những sinh viên tốt nghiệp Đại học Sư phạm hoặc cử nhân đào tạo chuyên ngành các môn Tin học, Ngoại ngữ, Nghệ thuật, Công nghệ có nhiều lựa chọn nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp, thường có xu hướng làm các công việc khác có thu nhập cao hơn, do đó việc tuyển dụng, hợp đồng những giáo viên các môn đặc thù có trình độ cử nhân theo quy định về chuẩn trình độ đào tạo rất khó khăn. Số lượng sinh viên đào tạo để dạy các môn học mới ở Chương trình GDPT 2018 như Lịch sử và Địa lý, Khoa học tự nhiên còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu.

Theo số liệu thống kê của Bộ GD&ĐT, đến cuối năm học 2022- 2023, tổng số giáo viên phổ thông trong cả nước là 862.1082 (tăng 10.314 giáo viên so với năm học 2018-2019). Chất lượng đội ngũ giáo viên phổ thông ngày càng được nâng lên, từng bước đạt chuẩn và trên chuẩn trình độ đào tạo theo quy định của Luật Giáo dục 2019. Năm học 2022-2023, tỉ lệ đạt chuẩn được đào tạo của cấp tiểu học đạt 83,3%, trung học cơ sở (THCS) đạt 90,3%, trung học phổ thông (THPT) đạt 99,9%, vượt chỉ tiêu so với lộ trình quy định tại Nghị định số 71/2020/NĐ-CP.

Tuy nhiên, theo Bộ GD&ĐT, số lượng giáo viên chưa đáp ứng được định mức theo quy định. Tình trạng thừa, thiếu giáo viên diễn ra phổ biến tại nhiều địa phương, đặc biệt là giáo viên dạy các môn tích hợp như Lịch sử - Địa lý, Khoa học tự nhiên, các môn học mang tính đặc thù như Công nghệ, tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật nhưng chậm được khắc phục do nhiều nguyên nhân.

Đa số các trường THPT chưa có giáo viên môn Nghệ thuật (Âm nhạc, Mĩ thuật) để học sinh lựa chọn môn học theo quy định trong chương trình GDPT năm 2018 từ năm học 2022-2023. Số lượng giáo viên Âm nhạc, Mĩ thuật ở cấp THCS có trình độ đại học trở lên vẫn chưa đủ để bố trí giảng dạy tại các cơ sở giáo dục phổ thông. Công tác đào tạo tại các cơ sở giáo dục đại học đối với ngành sư phạm Lịch sử - Địa lý, Khoa học tự nhiên, Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mĩ thuật (thời gian đào tạo trình độ đại học là 4 năm) chưa kịp để đáp ứng nguồn giáo viên cho công tác tuyển dụng.

Dự báo đến năm học 2024 - 2025, cấp tiểu học còn thiếu 6.621 giáo viên Tin học và 5.780 giáo viên ngoại ngữ; cấp THCS: Môn Công nghệ thiếu 11.598 giáo viên, môn Khoa học tự nhiên thiếu 2.366 giáo viên, môn Nghệ thuật thiếu 4.321 giáo viên. Do đó, cần thiết phải tuyển dụng người có bằng tốt nghiệp cao đẳng sư phạm hoặc có bằng tốt nghiệp cao đẳng chuyên ngành và có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm để trở thành giáo viên, bảo đảm có đủ giáo viên thực hiện Chương trình GDPT 2018 ở một số môn học.

Sẽ tuyển dụng được khoảng 10.000 giáo viên nếu “hạ chuẩn”

Để phù hợp với thực tiễn và triển khai Nghị quyết số 75/2022/QH15 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, Bộ GD&ĐT đề xuất cho phép những địa phương thiếu giáo viên còn biên chế nhưng thiếu nguồn tuyển dụng được tuyển dụng giáo viên đã đạt trình độ đào tạo theo Luật Giáo dục năm 2005 để dạy một số các môn học theo chương trình GDPT 2018, các giáo viên này sau khi được tuyển dụng sẽ tham gia lộ trình nâng chuẩn trình độ theo quy định tại Nghị định số 71/2020/NĐ-CP của Chính phủ để đến năm 2030 bảo đảm trình độ chuẩn đào tạo theo Luật Giáo dục năm 2019.

Bộ GD&ĐT cho rằng, về cơ bản, sinh viên đã được đào tạo có trình độ cao đẳng các chuyên ngành này đã được trang bị kiến thức, kĩ năng, nghiệp vụ sư phạm trong các cơ sở đào tạo. Bên cạnh đó, nhiều sinh viên sau khi tốt nghiệp đã tham gia hợp đồng giảng dạy các cơ sở giáo dục hoặc tham gia đào tạo, bồi dưỡng nâng trình độ chuẩn đào tạo theo quy định. Nếu được tuyển dụng, những sinh viên này vẫn đảm bảo yêu cầu về chuyên môn, đủ kiến thức, kĩ năng chuyên môn nghiệp vụ để có thể tham gia giảng dạy, giáo dục, không làm ảnh hưởng tới chất lượng giáo dục.

Khi tổ chức tuyển dụng, các địa phương cần thực hiện phần thi môn nghiệp vụ chuyên ngành dưới hình thức "thực hành" để kiểm tra kiến thức, kỹ năng hoạt động nghề nghiệp người dự tuyển đảm bảo theo yêu cầu của vị trí việc làm cần tuyển; đẩy mạnh công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng trau dồi chuyên môn để các giáo viên này sau khi được tuyển dụng tiếp tục phát triển chuyên môn trong giáo dục, dạy học đặc biệt là trong việc triển khai thực hiện chương trình GDPT 2018. Bộ GD&ĐT đánh giá, dự kiến khi thực hiện chính sách này, các địa phương sẽ tuyển dụng được khoảng 10.000 giáo viên các môn học này để thực hiện Chương trình GDPT 2018.

Nhiều ý kiến cho rằng, việc đề xuất “hạ chuẩn” để tăng nguồn tuyển nhằm tháo gỡ khó khăn cho các địa phương, từng bước giải quyết bài toán thiếu giáo viên dạy các môn học mới theo chương trình GDPT ban hành năm 2018 chỉ là giải pháp tình thế, mang tính “chữa cháy” tạm thời. Về lâu dài, Bộ GD&ĐT cần phối hợp với các Bộ, ngành liên quan có giải pháp chủ động nguồn tuyển, nâng cao chất lượng nguồn tuyển, đặc biệt là giáo viên giảng dạy các môn học mới nhằm đảm bảo chất lượng dạy học theo chương trình mới và tránh bị động như hiện nay.