Dấu ấn đậm nét của Ngoại giao Nghị viện Việt Nam năm 2020

Tổng kết Năm Chủ tịch Hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á 2020 (Chủ tịch AIPA 2020) và Đại hội đồng Liên nghị viện các quốc gia Đông Nam Á lần thứ 41 (AIPA 41), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh trong chặng đường 25 năm qua, Quốc hội Việt Nam đã có nhiều đóng góp quan trọng, phát triển mạnh mẽ, góp phần vào việc củng cố, hoàn thiện bộ máy, tổ chức của AIPA.

Thành công của Năm Chủ tịch AIPA 2020 và Đại hội đồng AIPA 41 trong bối cảnh đầy những khó khăn cho thấy bản lĩnh và trách nhiệm của Quốc hội Việt Nam. Đây là bước tiếp nối những đóng góp của Quốc hội Việt Nam trong quá trình phát triển của AIPA.

Thích ứng với diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19

Trong khuôn khổ Năm Chủ tịch AIPA 2020, với quyết tâm đảm nhận thành công vai trò Chủ tịch AIPA 2020, Quốc hội Việt Nam đã triển khai nhiều hoạt động: xây dựng Đề án tổng thể Năm Chủ tịch AIPA 2020 và tổ chức Đại hội đồng AIPA 41; thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia và Ban Tổ chức AIPA 41, Ban Thư ký quốc gia và các Tiểu ban Nội dung, Tiểu ban Thông tin, tuyên truyền và Tiểu ban Lễ tân, hậu cần, an ninh, y tế.

Ngay từ đầu năm khi dịch bệnh bắt đầu có dấu hiệu lan rộng, Quốc hội Việt Nam đã chủ động xây dựng các kịch bản cho năm Chủ tịch AIPA, sau đó trao đổi với các nước thành viên đề xuất điều chỉnh các hoạt động sang hình thức trực tuyến.

Việc tổ chức các hội nghị bằng hình thức trực tuyến là chưa có tiền lệ và thay đổi nhiều quy trình so với họp tập trung truyền thống nên phát sinh nhiều khó khăn.

Năm Chủ tịch AIPA 2020, Quốc hội Việt Nam đã chủ trì và phối hợp tổ chức các hoạt động lớn: Thư của Chủ tịch AIPA gửi các Chủ tịch Nghị viện thành viên AIPA về đại dịch COVID-19; phiên đối thoại giữa các nhà Lãnh đạo ASEAN và AIPA; hội nghị Hội đồng tư vấn AIPA về phòng chống hiểm họa ma túy lần thứ 3 (AIPACODD 3); Hội nghị đối tác nghị viện AIPA về hợp tác giáo dục, văn hóa vì sự phát triển bền vững (Hội nghị AIPA-ECC); Đại hội đồng AIPA lần thứ 41. Các Hội nghị, phiên đối thoại đều được tổ chức theo hình thức trực tuyến.

Với chủ đề “Ngoại giao Nghị viện vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng,” Đại hội đồng AIPA 41 diễn ra bằng hình thức trực tuyến. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử AIPA, một kỳ Đại hội đồng được tổ chức theo hình thức trực tuyến vừa thích ứng với những diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19, vừa đáp ứng yêu cầu kịp thời thảo luận các biện pháp hợp tác giữa Nghị viện các nước thành viên, tiếp tục thực hiện các mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN lấy người dân làm trung tâm.

Dưới sự dẫn dắt, điều hành của Quốc hội Việt Nam, Đại hội đồng AIPA 41 đã có nhiều sáng kiến đổi mới thực chất về quy trình thông qua văn kiện họp trực tuyến, số lượng nghị quyết không nhiều nhưng nội dung toàn diện, bao trùm, đáp ứng thiết thực lợi ích của AIPA và các Nghị viện thành viên.

Các Nghị viện đã nêu những vấn đề cốt lõi về hòa bình, an ninh, ổn định trong khu vực, an ninh an toàn hàng hải, hàng không trên Biển Đông, tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982); ứng phó đại dịch COVID-19 và khôi phục kinh tế trong và sau đại dịch, thúc đẩy bình đẳng giới, tăng quyền của phụ nữ, bảo đảm việc làm và thu nhập cho lao động nữ trong thời kỳ COVID-19.

Tại Đại hội đồng AIPA 41, các Nghị viện thành viên đã tập trung thảo luận, thông qua 26 nghị quyết và thông cáo chung có nội dung mang tính bao trùm, toàn diện, vì sự thịnh vượng cho mọi người dân. Việt Nam được đánh giá đã phát huy vai trò nước Chủ tịch AIPA 41 trong việc xây dựng sự đoàn kết, nhất trí giữa các nước thành viên.

Dấu ấn Việt Nam

Trong Năm Chủ tịch AIPA 2020, Việt Nam đã đề xuất hai sáng kiến và được toàn thể nghị viện thành viên đồng tình, ủng hộ.

Với chủ đề “Ngoại giao nghị viện vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng,” Quốc hội Việt Nam đề xuất thành lập cơ chế Hội nghị nghị sỹ trẻ nhằm đề cao vai trò của nghị sỹ trẻ nói riêng và thanh niên nói chung. Các nghị sỹ trẻ của Việt Nam ngày càng trưởng thành, thể hiện rõ vai trò, sự tham gia của mình vào các hoạt động của Quốc hội. AIPA-41 chính là cơ hội để các Đại biểu Quốc hội trẻ nước ta tham gia tích cực, mạnh mẽ hơn vào những vấn đề chung của ASEAN.

Hội nghị không chính thức nghị sỹ trẻ AIPA là một sáng kiến của Việt Nam được Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân nêu tại AIPA 40, sau đó Việt Nam liên tục nhắc đến sáng kiến và đề nghị triển khai thực hiện nội dung này.

Năm Chủ tịch AIPA 2020, với tư cách chủ nhà, Việt Nam đưa nội dung này vào chương trình nghị sự của AIPA và xác định tổ chức Hội nghị không chính thức về nghị sỹ trẻ AIPA là bước tiến quan trọng thể hiện sự quan tâm, tầm nhìn của AIPA, đánh giá cao vai trò, vị trí của các nghị sỹ trẻ, đặc biệt là vai trò của thanh niên với tỷ lệ khoảng 1/3 dân số khu vực.

Việc các nghị sỹ trẻ tham gia vào diễn đàn chung của nghị viện khu vực và thể hiện quan điểm, tiếng nói đại diện cho giới trẻ là hết sức quan trọng. Sáng kiến này sẽ mang lại không khí mới cho AIPA.

Các nước đều rất ủng hộ việc tổ chức Hội nghị không chính thức nghị sỹ trẻ AIPA. Đặc biệt là các nước tham gia tích cực vào việc xây dựng nghị quyết chung. Với chủ đề “nghị sỹ trẻ AIPA xây dựng cộng đồng ASEAN,” Việt Nam xác định các nội dung gắn sát với trách nhiệm của nghị sỹ trẻ để làm sao xây dựng được cơ chế chính sách, tạo điều kiện trao quyền cho thanh niên của các nước trong khu vực và tham gia vào sự phát triển chung của ASEAN.

Đánh giá cao sáng kiến của Việt Nam về thành lập Hội nghị Nghị sỹ trẻ AIPA, Chủ tịch Quốc hội Campuchia Heng Samrin và Tổng thư ký Quốc hội Campuchia Leng Peng Long cho rằng, nội dung này có tầm quan trọng to lớn, vì thế hệ thanh niên hiện đóng vai trò quan trọng trong cả việc phát triển đất nước và xây dựng một Cộng đồng ASEAN thịnh vượng, tiến bộ.

Cựu Tổng Thư ký ASEAN Ong Keng Yong đánh giá việc Quốc hội Việt Nam đưa ra một số sáng kiến mới tại Hội nghị AIPA lần này, như Hội nghị không chính thức nghị sỹ trẻ AIPA, là việc làm hữu ích và phù hợp để đưa ASEAN lại gần hơn với người dân của khu vực, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Trong khuôn khổ năm Việt Nam làm Chủ tịch AIPA 2020, Quốc hội Việt Nam tổ chức Hội nghị trực tuyến “Đối tác nghị viện về hợp tác giáo dục, văn hóa vì sự phát triển bền vững” (AIPA-ECC). Hội nghị lần này là sáng kiến của nước chủ nhà Việt Nam, với mong muốn các nghị viện thành viên, đối tác cùng nhau thảo luận về cơ chế hợp tác liên nghị viện AIPA trong các lĩnh vực giáo dục và văn hóa nhằm thực hiện Chương trình nghị sự 2020 vì sự phát triển bền vững của Liên hợp quốc; qua đó góp phần duy trì bản sắc văn hóa, xây dựng cộng đồng ASEAN phồn vinh, thịnh vượng.

Tại Hội nghị, Đại diện Đoàn Việt Nam đề xuất cần thiết tổ chức Hội nghị thường niên của AIPA trong hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc và trong hợp tác giáo dục, văn hóa vì sự phát triển bền vững; thúc đẩy hợp tác giữa các nghị viện thành viên AIPA trong việc xây dựng, hoàn thiện luật pháp văn hóa, giáo dục; tạo hành lang pháp lý liên thông giáo dục trong khối ASEAN, các hình thức đào tạo mới từ xa, trực tuyến để thích ứng với bối cảnh dịch bệnh và tình hình mới.

Đoàn Việt Nam đã đề xuất hoàn thiện cơ chế giám sát của AIPA để thúc đẩy ASEAN nói chung, các chính phủ thành viên nói riêng thực hiện cam kết khu vực về văn hóa, giáo dục, đồng thời khuyến nghị xây dựng bản đồ di sản văn hóa để bảo tồn toàn vẹn không gian và văn hóa dân tộc mình; xây dựng con đường di sản văn hóa nhằm kết nối giao lưu các nền văn hóa ASEAN…

Ấn tượng khó phai trong lòng bạn bè quốc tế

Những đóng góp rất thiết thực, hiệu quả của Quốc hội Việt Nam trong Năm Chủ tịch AIPA 2020 trong bối cảnh đặc biệt có ý nghĩa quan trọng đối với việc củng cố quan hệ hữu nghị, hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam với các nước ASEAN, sẽ là nền tảng để Việt Nam tiếp tục thực hiện tốt và khẳng định vững chắc vai trò, vị trí của mình trong hội nhập quốc tế. Thành công Năm Chủ tịch AIPA 2020 và Đại hội đồng AIPA 41 để lại ấn tượng khó phai trong lòng bạn bè quốc tế.

Đánh giá cao năng lực của Quốc hội Việt Nam trong việc tổ chức kỳ Đại hội đồng AIPA 41 theo hình thức trực tuyến, Chủ tịch Quốc hội Na-Uy Tone Wilhelmsen Troen nhấn mạnh, sự chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Quốc hội Việt Nam, sự chuẩn bị xuất sắc, chuyên nghiệp của các thành viên Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam và các cán bộ, chuyên viên của Văn phòng Quốc hội đã góp phần tạo nên thành công của kỳ Đại hội đồng quan trọng này.

Đại sứ Ấn Độ tại Việt Nam Pranay Verma cho rằng, Quốc hội Việt Nam đã thể hiện xuất sắc vai trò Năm Chủ tịch AIPA 2020, trong đó điểm nhấn là việc chủ trì tổ chức Đại hội đồng AIPA 41 theo hình thức trực tuyến, nhằm thích ứng với diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19.

Việc Quốc hội Việt Nam tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA 41 trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đã truyền cảm hứng cho các Nghị viện thành viên AIPA cùng nhau hành động chống lại đại dịch COVID-19, khắc phục những khó khăn do đại dịch gây ra.

Trong bài phát biểu tiếp nhận chức Chủ tịch luân phiên AIPA năm 2021, người đứng đầu Hội đồng Lập pháp (Quốc hội) Brunei Pehin Abdul Rahman Taib đã đề cao vai trò của Việt Nam trên cương vị Chủ tịch AIPA trong năm 2020, đó là thúc đẩy ngoại giao nghị viện nhằm đưa khu vực ASEAN hướng tới sự gắn kết và chủ động thích ứng nhanh hơn trong thời điểm khó khăn hiện nay.

Theo đánh giá của Hội đồng Lập pháp Brunei, dưới sự dẫn dắt của Việt Nam năm 2020, AIPA đã có những phản ứng rất gắn kết trên tinh thần “ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng.”

Trang mạng Foreignaffairassia đánh giá, Việt Nam đã có những đóng góp tích cực trong Năm Chủ tịch AIPA 41, vì cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng. Với tư cách nước Chủ nhà AIPA 41, Việt Nam đã đóng vai trò dẫn dắt và đóng góp quan trọng vào sự thành công của các sự kiện.

Việc tổ chức AIPA 41 và các hoạt động liên quan là một điểm nhấn trong công tác đối ngoại của Quốc hội Việt Nam trong lần thứ ba đảm nhiệm cương vị Chủ tịch AIPA.

Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hội đồng Liên bang (Thượng viện Nga) Konstantin Kosachev nêu rõ, với vai trò Chủ tịch AIPA 41, việc Quốc hội Việt Nam chủ động đề xuất họp Đại hội đồng qua hình thức trực tuyến, đề xuất các hình thức xây dựng nghị quyết chương trình nghị sự đã ghi dấu ấn và tạo nên một cách tổ chức hoàn toàn mới, sẽ được áp dụng nhiều trong thời gian tới đối với một số hoạt động của AIPA.

Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan đã đánh giá cao công tác tổ chức chu đáo, kịp thời của Quốc hội Việt Nam, đặc biệt là sự chuẩn bị về mặt nội dung, kỹ thuật đường truyền, bảo đảm thành công của Đại hội đồng AIPA-41 vượt qua những thách thức của đại dịch COVID-19.

Sau sự kiện này, Chủ tịch Quốc hội Vương quốc Thái Lan Chuan Leekpai, Chủ tịch Quốc hội Na-Uy Tone Wilhelmsen Troen, Chủ tịch Hạ viện Ma-Rốc Habib El Malki đã gửi thư tới Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch AIPA 41 chúc mừng những thành công của Đại hội đồng AIPA 41 và chân thành cảm ơn những nỗ lực của Quốc hội Việt Nam trong việc hỗ trợ Quốc hội các nước tham dự kỳ Đại hội đồng có tính chất lịch sử này.

Những nội dung của Năm Chủ tịch AIPA 2020, Đại hội đồng AIPA 41 đã mở ra cho AIPA xác định một Tầm nhìn chiến lược của AIPA cho 5-10 năm tới, khẳng định vai trò của Ngoại giao Nghị viện khu vực và quốc tế, góp phần vào việc xây dựng Cộng đồng ASEAN ngày càng phát triển, Cộng đồng của người dân, hướng tới người dân, hòa bình và thịnh vượng.

Trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV, cùng với việc tổ chức thành công Hội nghị thường niên lần thứ 26 của Diễn đàn nghị viện châu Á-Thái Bình Dương (APPF-26), những kết quả trong Năm Chủ tịch AIPA 2020 đã tô đậm thêm dấu ấn của hoạt động ngoại giao nghị viện, đóng góp quan trọng vào thành công chung của hoạt động đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta.

Với vai trò Chủ tịch AIPA 2020, Quốc hội Việt Nam đã làm hết sức mình và cùng với sự ủng hộ, đồng lòng của các Nghị viện thành viên AIPA đã tổ chức thành công các hoạt động của Năm Chủ tịch AIPA 2020, Đại hội đồng AIPA 41, đóng góp thiết thực vào việc nâng tầm quan hệ đối tác AIPA-ASEAN đi vào chiều sâu, tăng cường sự phối hợp hành động giữa kênh lập pháp và kênh hành pháp để giữ vững đà liên kết, đẩy mạnh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN hòa bình, ổn định, an toàn, thịnh vượng và hạnh phúc cho mọi người dân.

Thành công của Đại hội đồng AIPA 41 cho thấy, sự quyết tâm và nỗ lực của Quốc hội nước chủ nhà Việt Nam và các Nghị viện thành viên AIPA trong việc khắc phục khó khăn, tăng cường sự đoàn kết, hợp tác trên tinh thần “gắn kết và chủ động thích ứng.”

Thành công của Năm Chủ tịch AIPA 2020, Đại hội đồng AIPA 41 đã để lại ấn tượng rất tốt đẹp đối với các Nghị viện thành viên, Nghị viện quan sát viên AIPA và trong hoạt động đối ngoại của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV./.