Cổng chao – món ăn kèm đặc trưng của người dân xứ Lạng

-  Thưởng thức một bát bún, miến hay phở đầy đặn cho bữa sáng và ăn kèm với một đĩa bánh cổng chao là thói quen của nhiều người dân xứ Lạng. Cổng chao được xem là một món ăn kèm độc đáo, góp thêm vị ngon, tạo điểm nhấn đặc biệt cho món chính nóng hổi, nhất là trong những ngày đông lạnh giá của Lạng Sơn.

Đã từ lâu, cổng chao - món ăn kèm hoàn hảo với các loại phở, bún, miến là một trong những món ăn được biết bao nhiêu thế hệ người Lạng Sơn yêu thích. Cổng chao có hình dáng giống bánh áp chao nhưng lại là bánh chay không nhân thịt, lớp bột được trộn với lá hẹ và chao lên.

Qua tìm hiểu và được một số người dân thành phố Lạng Sơn giới thiệu, chúng tôi tìm đến gia đình ông Hoàng Văn Trọng, đường Lương Văn Tri, phường Hoàng Văn Thụ, thành phố Lạng Sơn. Gần 20 năm gắn bó với nghề làm bánh cổng chao, cửa hàng nhỏ của gia đình ông Trọng đã trở thành mối lấy bánh nhiều năm của các cơ sở bán bún, miến, phở trên địa bàn thành phố. Trung bình mỗi ngày, gia đình ông bán trên 1.000 chiếc, giá bán dao động từ 2.000 đến 2.500 đồng/chiếc.

Chia sẻ với chúng tôi, ông Trọng cho hay: Mỗi ngày, hai vợ chồng tôi đều dậy trước 4 giờ sáng để bày biện quầy hàng và bắt đầu làm cổng chao cho kịp giờ các quán ăn tới lấy bánh. Gia đình tôi thường trộn gạo nếp cùng gạo tẻ theo tỷ lệ nhất định rồi đem ngâm từ 17 giờ tới 21 giờ thì xay gạo, lọc sạch để làm bột. Bánh cổng chao có thành phần rất đơn giản, chỉ gồm bột gạo, lá hẹ, một vài loại gia vị cơ bản. Nhưng để bánh có vị ngon hấp dẫn, không dễ ngấy thì phụ thuộc lớn vào tay nghề của người làm.

Quy trình làm bánh cổng chao

Chúng tôi thích thú quan sát hai vợ chồng ông Trọng phối hợp nhịp nhàng trong từng công đoạn chao bánh. Mọi thao tác khi làm bánh đều cần nhanh và chính xác. Người làm cần múc và dàn đều bột trên muôi rồi nhanh chóng thả muôi vào nồi mỡ để bột được định hình mà không bị chảy. Mỗi lần muôi bột được thả xuống là một lần những tiếng xèo xèo vang lên vui tai. Sau khoảng một phút, lớp bột sẽ tách được khỏi muôi để dễ lật cho chín đều đến khi có lớp áo vàng nâu đẹp mắt. Việc chao bánh nhanh tay còn giúp bánh không bị ngấm nhiều dầu và lớp vỏ giòn rụm mà phần bột bên trong vẫn mềm dẻo. 

Ông Trọng cho biết thêm: Ngày xưa, việc chao bánh rất vất vả do phải dùng bếp than, mỗi nồi phải 6 viên than mới đủ làm nóng dầu. Giờ đây, gia đình tôi đã dùng bếp điện nên thời gian chao bánh rút ngắn lại, số lượng bánh thành phẩm cũng tăng lên. Không chỉ được ưa chuộng vào mùa lạnh, cổng chao còn là một món bánh đắt khách quanh năm. 

Không khó để bắt gặp bánh cổng chao tại các quán ăn trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. Quán phở vịt quay Hải Xồm, đường Bà Triệu, thành phố Lạng Sơn là một trong những quán phở vịt quay nổi tiếng, lâu đời tại Lạng Sơn. Ông Nguyễn Xuân Hải, chủ quán cho biết: Tôi bán vịt quay và phở vịt quay cũng được gần 50 năm. Tôi quan sát thấy, bánh cổng chao là một trong những món ăn kèm được nhiều khách hàng tới quán tôi ưa chuộng, bao gồm cả người địa phương và khách du lịch. Trung bình một ngày, gia đình bán kèm trên 100 chiếc bánh cổng chao.

Không chỉ được người dân địa phương ưa chuộng, bánh cổng chao còn nhận được sự yêu thích của du khách khi đến du lịch tại Lạng Sơn. Anh Cao Xuân Thành, quận Thanh Xuân, Hà Nội cho biết: Hiện tôi đang sinh sống và làm việc tại thành phố Hà Nội. Lần nào tới Lạng Sơn chơi, tôi cũng được thưởng thức món phở vào buổi sáng. Và, lần nào ăn phở tôi cũng gọi thêm một đĩa bánh cổng chao để món ăn thêm vị, thêm ngon. Món bánh này là một món ăn kèm không ở đâu có thể tìm kiếm được.

Có thể nói, dù chỉ là một món bánh bình dị nhưng những miếng bánh cổng chao lại góp phần không nhỏ làm phong phú thêm hương vị cho các món ăn mang đặc trưng ẩm thực xứ Lạng.