Con người điều khiển "cỗ máy" AI đang tăng tốc như thế nào?

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển nhanh chóng và làm được nhiều công việc trước nay con người vẫn làm, nhưng điều đó không có nghĩa là AI sẽ thay thế con người, mà quan trọng là con người điều khiển "cỗ máy" AI như thế nào.

Tại Hội thảo AI và quản trị doanh nghiệp do Viện Quản trị doanh nghiệp FSB tổ chức cuối tuần qua, ông Lê Hồng Việt, Tổng Giám đốc FPT Smart Cloud cho biết, năm 2023, từ được nghe nhiều nhất là Chat GPT. "Chat GPT chỉ là 1 ứng dụng lỗi của Open AI được đưa ra để người dùng đóng góp, xây dựng nên AI tốt hơn. Nếu có AI hoàn chỉnh hơn thì AI còn len lỏi hơn nữa vào cuộc sống của chúng ta", ông Lê Hồng Việt nói.

Năm 2023, thị trường AI toàn cầu đạt 196 tỷ USD; tăng trưởng hàng năm 37,3%. Dự báo tăng trưởng của trí tuệ nhân tạo giai đoạn 2023-2030 khoảng 20 lần so với con số tăng trưởng gần 200 tỷ USD của năm ngoái. Cơ hội cho các DN phát triển AI rất lớn, vì AI được mong muốn đem lại hiệu quả rất lớn về tăng trưởng doanh thu cũng như giúp giảm chi phí cho DN.

Theo khảo sát của McKinsey, hơn 10% doanh nghiệp được hỏi kỳ vọng tăng trưởng doanh số 6-10% và trên 10%. Đặc biệt, công ty trong lĩnh vực nguồn nhân lực, thường nghĩ đến AI thay thế con người trong một số tác vụ, tuy nhiên, AI cũng tạo ra rất nhiều công việc khác.

Theo ông Lê Hồng Việt, AI tạo sinh là mảng công nghệ được đầu tư mạnh mẽ nhất trong năm 2023, khoảng 25 tỷ USD đã được đầu tư vào các công ty có công nghệ tạo ra AI tạo sinh. Đầu tư cho startup toàn cầu giảm, chỉ riêng đầu tư cho AI tạo sinh tăng trưởng mạnh 75% so với trước.

AI tạo sinh tạo phát triển mạnh mẽ hơn về tự động hóa. Theo khảo sát của McKinsey, các công việc văn phòng trong doanh nghiệp như thư ký, trợ lý, những công việc liên quan phân tích… thì tỷ lệ được tự động hóa thời gian tới tăng, trong đó 20% được thay thế bởi AI tạo sinh.

Ông Lê Hồng Việt "điểm" tên một số nghề nghiệp dễ bị AI tự động hóa thay thế như luật sư, vì AI tạo sinh tóm tắt tài liệu rất nhanh trong vài giây, hoặc nghề bán hàng dễ bị máy móc thay thế.

Tốc độ tiến hóa của AI ngày càng nhanh

Ông Hoàng Nam Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học FPT cho biết, theo dự đoán của IMF, gần 40% việc làm trên toàn thế giới có thể bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của AI. Sinh viên có thể bị thất nghiệp ngay khi chưa tốt nghiệp.

Theo ông Hoàng Nam Tiến, tốc độ tiến hóa của AI ngày càng nhanh, có thể tự học, tự sinh dữ liệu. Những điều đã biết về robot đã quá cũ, sẽ có một thế hệ robot mới ra đời khi Elon Musk dự định tạo ra thế hệ robot nhận thức. Dự kiến, năm 2027, sản phẩm robot Girlfriend của Elon Musk sẽ ra đời. Thế hệ người máy nhận thức này có thể làm nhiều lĩnh vực khác nhau một cách xuất sắc.

Robot này có thể quan sát, tự học. Chúng quan sát thợ cắt tóc, lái xe, thợ xây, bác sĩ… rồi nạp liên tục dữ liệu kiến thức tốt nhất trên thế giới, trên internet. Không quá 30 phút, chúng bắt đầu làm việc tốt hơn chúng ta.

"Con người mất hơn 1 triệu năm để đi trên 2 chân. Chỉ hơn 1 năm robot đã phát triển thế này", ông Hoàng Nam Tiến bày tỏ sự kinh ngạc.

Elon Musk cam kết giá thành sử dụng 1 giờ lao động của robot không quá 2,5 USD, sẽ phục vụ chu đáo, không một lời phàn nàn, chửi mắng.

Trước làn sóng AI, 2,7 triệu công nhân Việt Nam trong dệt may, da giày, điện tử… có khả năng mất việc. Robot đang ngày càng nhiều hơn, giá rẻ hơn và thay thế công việc của họ. Ngay như một công ty của Việt Nam là FPT Smart Cloud hiện có hơn 3.000 con bot và gần 500 con thu tiền.

"Chúng ta biết trí tuệ nhân tạo. Đây là tương lai trong vòng không quá 10 năm tới. Khi các hệ thống AI sử dụng toàn bộ dữ liệu do con người làm ra. Nhưng AI đã có khả năng tự sinh ra dữ liệu, thuật toán và sẽ quyết định nó sẽ làm gì. Nhiều khi kết quả của Chat GPT vô cùng bất ngờ với người lập trình ra nó", ông Tiến nói.

"Chúng tôi đã tổ chức các cuộc thi marketing, bí mật cho AI tham gia, lần nào AI cũng vào top 3", ông Tiến tiết lộ.

"Chat GPT đề ra những ý tưởng xuất sắc hơn phần lớn nhân viên. Tổ chức maketing sản phẩm dầu gội đầu cho người hói: Chat GPT sẽ đưa ra kế hoạch hay hơn nhiều người. Đây là mối đe dọa trong tương lai", ông Hoàng Nam Tiến nhận định.

Tuy nhiên, cũng theo ông Tiến, có hàng trăm triệu công việc mới sinh ra khi làm chủ được AI. Khi siêu AI ra đời, chúng ta vẫn có thể làm chủ nếu mỗi ngày chúng ta tự học để thay đổi mình.

"Nếu tự tư duy mình là cỗ máy thì AI sẽ thay thế mình. Còn nếu xem AI là cỗ máy thì con người là người lái cỗ máy đó, khi mình là người điều khiển máy thì sẽ tạo năng suất cao hơn", ông Lê Hồng Việt khẳng định.

Theo ông Lê Hồng Việt, sai lầm lớn nhất trong ứng dụng AI là không ứng dụng AI. "AI là thứ bây giờ không thể không có. Tự loại khỏi cuộc chơi sẽ trở thành sai lầm lớn nhất. Khi bắt đầu ứng dụng rồi thì cần có đối tác phù hợp. Để tuyển được người làm AI, bản thân chúng tôi cũng cạnh tranh vỡ mặt, tuyển vô cùng khó", người đứng đầu FPT Smart Cloud chuyên làm AI cho hay.

Ông Lê Hồng Việt cho rằng, 2 lý do không làm AI: Một là, mọi người nghĩ khó, nhưng thực tế ứng dụng AI không khó. Công ty chỉ 1-2 người cũng có thể ứng dụng AI. Hai là, không tin vào kết quả mà AI đem lại. Không tin hãy cứ làm thử. Làm thử rồi sẽ tin.

Nhưng mặt khác, ông Hoàng Nam Tiến nhắc nhở, chúng ta đang quá lạm dụng các hệ thống AI và để lộ dữ liệu. "Một kỹ sư phần mềm lấy yêu cầu của khách hàng dán lên Chat GPT để nhận đoạn code. Điều này vô cùng nguy hiểm vì lộ thông tin. Hoặc lấy báo cáo tài chính dài 300 trang giấy của công ty đưa lên ChatGPT. Sau đó, AI giúp họ có được báo cáo xuất sắc, nhưng lại để lộ dữ liệu rất lớn", ông Tiến đưa ra dẫn chứng.

Trong các trường học, giáo viên cũng đang khủng hoảng khi sinh viên, học sinh làm bài tập, kể cả đồ án, báo cáo khoa học bằng Chat GPT.

Để ứng phó, nhiều tổ chức tài chính ngân hàng phải xây dựng Chat GPT, hệ thống Open AI, hệ thống ngôn ngữ lớn riêng cho họ.

Các dữ liệu nhạy cảm phải xây dựng những nền tảng về ngôn ngữ lớn riêng cho mình, không quá giỏi như Chat GPT nhưng rất giỏi trong một lĩnh vực.

Trong khi đó, Việt Nam chưa có luật pháp về AI vì luật pháp bao giờ cũng đi chậm hơn thực tiễn cuộc sống. Nhưng cần đặt vấn đề nghiêm túc ngay từ bây giờ. Chúng ta không cấm AI vì bế quan tỏa cảng. Hiểu biết đến đâu đặt barie ở đấy và luôn đặt vấn đề sẵn sàng thay đổi, ông Hoàng Nam Tiến nhận định.

Còn theo ông Lê Hồng Việt, AI quá mới, nếu quá nhanh chóng đưa vào khuôn khổ hành lang pháp lý thì sẽ chậm lại. Các nước thường đưa ra nguyên tắc, nguyên lý để tuân theo.

Từ kinh nghiệm ứng dụng AI của FPT Smart Cloud, ông Việt cho biết: "Đầu tiên, chúng tôi phải tuân thủ độ sạch về dữ liệu. AI hiểu những gì ta dạy. Không thể đưa dữ liệu phản động, tài liệu không được kiểm chứng độ chính xác vào để đào tạo AI.

Thứ hai, khi sử dụng AI tạo sinh, có khái niệm ảo giác. AI tạo sinh có thể sinh ra 1 đoạn văn chúng ta đọc logic, nhưng sai sự thật. Chúng tôi phải đưa hành lang để đảm bảo đường tàu chạy. Thông tin ra khỏi hành lang thì hệ thống từ chối trả lời, hoặc hệ thống trả lời chung chung nhất để không bị ảo giác đánh lừa cảm nhận.

Thứ ba, người sử dụng là người quyết định nội dung, phải hướng dẫn AI để tạo ra kết quả mà chúng ta phải chịu trách nhiệm. Người sử dụng kết quả là người chịu trách nhiệm cuối cùng, không thể đổ tại Chat GPT".