Cơ quan thuế sẽ công khai DN ‘ma’, hộ kinh doanh trốn thuế

Cơ quan Thuế cảnh báo các doanh nghiệp, hộ kinh doanh ngừng hoạt động nhưng chưa hoàn tất thủ tục thuế hoặc bỏ trốn địa chỉ đăng ký. Với công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và cơ sở dữ liệu quốc gia, ngành thuế đã xác định rõ đối tượng vi phạm, sẵn sàng xử lý nghiêm theo pháp luật, bao gồm khởi tố hình sự nếu cần thiết.

‎Ngày 11/4, Cục Thuế (Bộ Tài chính) đã có thư ngỏ nêu lên cảnh báo nghiêm túc từ cơ quan thuế đối với các doanh nghiệp (DN) "ma", hoặc các hộ kinh doanh ngừng hoạt động, bỏ trốn khi chưa hoàn tất thủ tục thuế.

‎Thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, ngành Thuế đã có nhiều nỗ lực nhằm hỗ trợ cộng đồng DN, hộ và cá nhân kinh doanh tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật về thuế. Thông qua đó, môi trường kinh doanh dần trở nên minh bạch, công bằng và lành mạnh hơn. Tuy nhiên, bên cạnh phần lớn các chủ thể kinh doanh chấp hành nghiêm túc nghĩa vụ thuế, vẫn tồn tại một bộ phận không nhỏ các DN, hộ, cá nhân kinh doanh chưa thực hiện đúng và đầy đủ trách nhiệm của người nộp thuế (NNT), nhất là trong giai đoạn tạm ngừng hoặc chấm dứt hoạt động.

Điển hình, nhiều DN đã ngừng hoạt động nhưng không thực hiện khai báo, không hoàn tất thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế (MST), hoặc không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký kinh doanh. Cá biệt, có trường hợp vẫn phát sinh hoạt động kinh doanh nhưng không xuất hóa đơn, hoặc xuất hóa đơn nhưng không kê khai, nộp thuế. Đây là những hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định của Luật Quản lý thuế và Luật Doanh nghiệp.

Cục Thuế cho hay: Từ ngày 1/7/2022, hệ thống hóa đơn điện tử được triển khai trên toàn quốc, giúp ngành Thuế thiết lập một "cơ sở dữ liệu lớn" (big data) từ các giao dịch mua bán, kê khai thuế, nghĩa vụ nộp thuế, kết quả sản xuất kinh doanh… Dữ liệu này không chỉ liên thông với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (theo Đề án 06/CP) mà còn được kết nối với dữ liệu của các cơ quan quản lý khác như cơ quan đăng ký kinh doanh, ngân hàng, sàn thương mại điện tử…

Nhờ vào việc áp dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo (AI), máy học (ML), ngành Thuế đã nâng cao năng lực giám sát và phân tích. Cụ thể, việc nhận diện chính xác các DN, hộ, cá nhân kinh doanh có hành vi vi phạm thuế, hóa đơn đã trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Những vi phạm phổ biến bao gồm: không hoạt động tại địa chỉ đăng ký, không khai báo khi tạm nghỉ hoặc chấm dứt hoạt động, không quyết toán thuế hoặc cố tình né tránh nghĩa vụ kiểm tra thuế.

Một điều đáng lo ngại là không ít DN, cá nhân kinh doanh đã có hành vi vi phạm mang tính tổ chức. Sau khi phát sinh doanh thu, các chủ thể này không xuất hóa đơn hoặc xuất nhưng không kê khai. Thậm chí, có trường hợp khai báo thuế nhưng không nộp, hoặc đang nợ thuế thì bất ngờ "biến mất", không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký và cũng không thông báo với cơ quan thuế.

Đáng nói hơn, khi cơ quan Thuế chủ động liên hệ, nhiều trường hợp không phản hồi hoặc không thể liên hệ. Điều này cho thấy ý thức chấp hành pháp luật của một số chủ DN, hộ kinh doanh còn rất hạn chế, gây hậu quả tiêu cực: làm thất thu ngân sách nhà nước (NSNN), phá vỡ nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng, và khiến các DN kinh doanh chân chính bị liên đới khi có giao dịch mua bán với đối tượng vi phạm.

Với quyết tâm xử lý tận gốc các hành vi vi phạm này, ngành thuế đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan như Công an, Cục Quản lý xuất nhập cảnh… để áp dụng các biện pháp nghiệp vụ cần thiết.

Trước hết, cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ được đề nghị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh đối với DN vi phạm. Đồng thời, cơ quan xuất nhập cảnh có thể áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh với người đại diện pháp luật hoặc cá nhân kinh doanh đang nợ thuế. Đặc biệt, ngành Thuế đã chuyển nhiều hồ sơ vi phạm nghiêm trọng sang cơ quan Công an để điều tra, khởi tố các vụ án liên quan đến hành vi trốn thuế, buôn bán hóa đơn bất hợp pháp…

Nhiều đối tượng đã lợi dụng việc thành lập DN nhằm mục đích trục lợi từ hóa đơn, qua đó chiếm đoạt tiền của NSNN. Các vụ án này đã được xét xử, tuyên án nghiêm minh, thể hiện quyết tâm của ngành chức năng trong việc làm trong sạch môi trường kinh doanh.

Nhấn mạnh trách nhiệm thuộc về người nộp thuế trên nguyên tắc "tự khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm", cơ quan Thuế kêu gọi các cá nhân, DN, hộ kinh doanh liên quan chủ động khắc phục sai phạm.

Một là, các chủ DN, cá nhân kinh doanh, hộ kinh doanh đã ngừng hoạt động nhưng chưa hoàn tất thủ tục chấm dứt hiệu lực MST cần khẩn trương liên hệ với cơ quan thuế để hoàn thành nghĩa vụ kê khai, nộp thuế. Đây không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là nền tảng giúp phòng tránh rủi ro pháp lý, đồng thời đảm bảo quyền lợi trong tương lai.

Hai là, nếu không nhận được sự hợp tác chủ động, cơ quan Thuế sẽ công khai thông tin vi phạm lên hệ thống theo quy định. Song song đó, các hồ sơ sẽ được củng cố, hoàn tất và chuyển sang cơ quan Công an để xử lý hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm.