Chiến thuật xe máy của Nga: Đột phá trên chiến trường hay ván cược liều lĩnh?

Bộ Tư lệnh Quân đội Nga đang đào tạo binh sĩ sử dụng xe máy trong các chiến dịch tấn công nhằm tăng cường tính cơ động trên các địa hình phức tạp.

Tuy nhiên, theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ, hiệu quả thực tế của hình thức tác chiến này vẫn còn là câu hỏi mở.

Báo cáo mới nhất của ISW cho biết, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrey Belousov đã yêu cầu Tư lệnh Lục quân Andrey Mordvichev trang bị xe máy và xe địa hình (ATV) cho Trường Chỉ huy Quân sự Cấp cao Novosibirsk, đồng thời điều chỉnh chương trình huấn luyện để phù hợp với nhu cầu tác chiến mới trên chiến trường.

Thứ trưởng Quốc phòng Yunus-Bek Yevkurov cho biết thêm, một trường huấn luyện tại Krasnodar Krai hiện được trang bị đường chạy chuyên biệt dành cho xe hai bánh, ATV và xe buggy. Theo ông Yevkurov, Nga cũng cải tạo hơn 200 trung tâm huấn luyện quân sự trên toàn quốc, giúp các học viên làm quen với các hình thức tác chiến mới đang được triển khai trên chiến trường Ukraine.

Ông Yevkurov khẳng định rằng Bộ Tổng tham mưu Nga dành nhiều tháng để nghiên cứu, thử nghiệm và điều chỉnh việc triển khai xe mô tô trong điều kiện thực chiến, với mục tiêu từng bước chuẩn hóa và phổ biến phương thức tác chiến cơ động này trên toàn bộ các nhánh của lực lượng vũ trang.

Theo ISW, Tướng Mordvichev là người đầu tiên triển khai chiến thuật sử dụng xe máy và ATV trong các chiến dịch tấn công ở mặt trận Pokrovsk cuối năm 2024. Từ tháng 6/2025, Bộ Tư lệnh đã bắt đầu biên soạn hướng dẫn chiến thuật chính thức về việc sử dụng xe máy trong tác chiến và đang tìm cách mở rộng áp dụng ra các khu vực tiền tuyến khác.

Tuy vậy, phần lớn phương tiện đang được sử dụng hiện nay vẫn là hàng tặng từ các tình nguyện viên hoặc do binh sĩ tự mua. Tướng Mordvichev đang thúc đẩy việc thiết lập một cơ chế mua sắm tập trung thông qua Bộ Quốc phòng, đồng thời xây dựng lực lượng hậu cần kỹ thuật riêng biệt để duy trì các phương tiện này.

Theo các nguồn tin quân sự được truyền thông Nga trích dẫn, Moskva mua hơn 40.000 xe máy do Trung Quốc sản xuất trong năm 2024, trong đó 20.000 chiếc được chuyển đến các đơn vị tác chiến. Bộ Quốc phòng Nga được cho là đang lên kế hoạch mua thêm 120.000 xe máy, 30.000 ATV và 12.000 xe buggy trước cuối năm 2025. Một số nguồn tin khác thậm chí cho biết con số này có thể lên tới 200.000 xe máy và 60.000 xe hạng nhẹ.

Tướng Andrey Mordvichev cũng đang lên kế hoạch xây dựng đội ngũ huấn luyện viên có chuyên môn để đào tạo binh sĩ sử dụng xe máy trong tác chiến, trong đó không loại trừ khả năng huy động cả các cựu binh từng phục vụ trong lực lượng lính đánh thuê Wagner PMC.

Trong bối cảnh cuộc chiến bằng máy bay không người lái vẫn diễn ra căng thẳng, xe máy đang nổi lên như một phương tiện tác chiến mới, đầy tiềm năng trên chiến trường Ukraine. Trước đó, hồi tháng 5/2025, Trung đoàn tấn công độc lập số 425 thuộc quân đội Ukraine, hay còn được biết đến với biệt danh “Skala”, cũng tuyên bố đã chính thức thành lập đại đội tấn công bằng xe máy đầu tiên.

Chiến thuật xe máy có thực sự hiệu quả?

Dù nỗ lực mở rộng, ISW lưu ý rằng chính các nguồn tin từ Nga cũng tỏ ra nghi ngờ về tính hiệu quả và khả năng chuẩn hóa chiến thuật tấn công bằng xe máy.

Trong một bài đăng ngày 30/6, một blogger quân sự, đồng thời là cựu huấn luyện viên của các đơn vị xung kích Storm Z, đã chỉ trích gay gắt tính dễ tổn thương của xe máy và ATV trước các đòn tấn công bằng drone cảm tử (FPV) của Ukraine.

Theo ông, việc sử dụng xe máy trên chiến trường làm tăng tỷ lệ tử vong và chỉ khả thi nếu nhận được hỗ trợ từ không quân, máy bay không người lái và hệ thống tác chiến điện tử (EW).

SW thừa nhận rằng việc sử dụng xe máy giúp cải thiện tính cơ động của một số đơn vị Nga, đặc biệt trong các vùng “xám” - nơi chưa bên nào kiểm soát hoàn toàn dọc theo tiền tuyến. Tuy nhiên, chiến thuật này khó có thể được xem là giải pháp thay thế cho các phương tiện cơ giới bọc thép vốn mang lại độ bảo vệ cao hơn.

"Các cuộc tấn công bằng xe máy có thể đạt hiệu quả lớn hơn nếu được phối hợp với yểm trợ không quân, UAV trinh sát và các phương tiện tác chiến điện tử", ISW trích dẫn nhận định từ các milblogger thân Nga cho biết.

Việc Nga bắt đầu sử dụng xe máy trong các chiến dịch tấn công được ghi nhận lần đầu vào tháng 3/2025, khi khoảng 40 phương tiện loại này được huy động trong một đợt tấn công gần tiền tuyến. Lực lượng Ukraine sau đó xác định hai lý do chính cho việc Nga chuyển sang sử dụng xe mô tô là nhờ khả năng cơ động linh hoạt và tốc độ di chuyển vượt trội.

Những đặc điểm này cho phép binh sĩ Nga nhanh chóng tiếp cận mục tiêu hoặc rút lui khỏi khu vực giao tranh, đồng thời giảm thiểu khả năng bị hỏa lực chính xác từ phía Kiev tiêu diệt.

Kể từ đó, Nga đã gia tăng tần suất triển khai các nhóm tấn công bằng xe máy, đặc biệt là tại mặt trận Donetsk. Việc sử dụng các đội mô tô được xem như một nỗ lực nhằm duy trì áp lực chiến thuật và giữ thế chủ động trên chiến trường trước khi mùa đông quay trở lại.