Châu Âu loay hoay cải thiện năng lực quốc phòng

Châu Âu ra tín hiệu mong muốn tăng chi tiêu quân sự nhưng ít công ty quốc phòng nào của họ có khả năng cạnh tranh.

Bà Ursula von der Leyen, chủ tịch Ủy ban châu Âu, đề xuất các nước trong khối tăng chi tiêu quốc phòng thêm 1.5% GDP, so với mức trung bình 2.0% mà họ đang chi tiêu.

Bà lo ngại rằng châu Âu hiện phải tự bảo vệ mình, vì Mỹ có thể sẽ không hành động như một vị cứu tinh nếu châu Âu gặp rắc rối nữa. Chính quyền của Tổng thống Donald Trump cũng ra tín hiệu về thay đổi lớn trong NATO.

Trong tương lai, theo các báo cáo đang lan truyền ở Washington, họ muốn NATO do một người Anh hoặc Pháp đứng đầu. Trong nhiều năm qua, các lãnh đạo hàng đầu của NATO luôn là một người Mỹ, và Washington muốn thay đổi điều này.

Nhìn chung, Ủy ban châu Âu đề xuất tăng chi tiêu quốc phòng có thể lên tới 843 tỷ euro (909,4 tỷ USD). Để giúp các quốc gia thành viên điều hướng việc tăng chi tiêu theo đề xuất, EU sẽ thả nổi các khoản vay khoảng 150 tỷ euro, huy động trên thị trường vốn. Dù vậy, ai sẽ nhận được các khoản vay này, các điều khoản và điều kiện sẽ như thế nào và nền kinh tế nào có thể hỗ trợ việc trả nợ, vẫn chưa rõ ràng.

Cổ phiếu quốc phòng châu Âu tăng vọt sau thông tin. Nhưng có một khoảng cách rất lớn giữa kỳ vọng và thực tế.

Kinh tế khó khăn

Các quốc gia châu Âu đang phải đối mặt với vấn đề kinh tế nghiêm trọng do giá năng lượng tăng mạnh. Đức rơi vào suy thoái và âm thầm chuyển một số ngành công nghiệp của mình ra nước ngoài, đặc biệt là sang Mỹ.

Tuy nhiên, vấn đề lớn hơn nằm ở chính các công ty quốc phòng châu Âu. Theo báo cáo của Viện nghiên cứu kinh tế thế giới Kiel, hầu hết các công ty này khó có thể cạnh tranh, trong khi yêu cầu chi phí cho phần cứng quốc phòng cao một cách phi thực tế. Một vấn đề đơn lẻ khác là kể cả sản xuất nhiều xe tăng và súng hơn, thì các lực lượng cũng đòi hỏi phải có nhiều quân hơn, có thể từ 300.000 đến 500.000 lính trên bộ.

Một lực lượng như vậy đơn giản là không tồn tại ở châu Âu và hầu như khó có triển vọng xây dựng một lực lượng như vậy. Trong khi để những nhà kho chứa đầy thiết bị mà không có người vận hành là điều không thể, vì xây dựng quân đội đòi hỏi phải huy động và trả lương cho một đội quân.

Điều này giúp giải thích một trong những lý do tại sao Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố Ukraine có thể cung cấp những binh lính mà châu Âu cần. Nhưng trên thực tế, Ukraine không có đủ nhân lực, phần lớn trong số đó bị ràng buộc vào việc chiến đấu với Nga.

Năng lực sản xuất bị đặt dấu hỏi

Bên cạnh đó các công ty quốc phòng châu Âu cũng được cho là kém hiệu quả, chậm rãi và hiếm khi hỗ trợ chăm sóc phần cứng sản xuất từ các nhà máy của họ. Họ cũng thường đấu đá lẫn nhau về công việc phân chia cổ phần sản xuất, làm chậm thêm quá trình sản xuất và triển khai.

Nếu châu Âu tăng chi tiêu quốc phòng, cũng sẽ phải đặt ra những câu hỏi về loại phần cứng nào cần được sản xuất, bao nhiêu và ai sẽ sản xuất. Nhưng không phải tất cả các thiết bị của châu Âu đều được chứng minh là có chất lượng như quảng cáo. Một trong những thất vọng rõ ràng là xe tăng Leopard do Đức sản xuất, khi không chứng minh được tác động ở Ukraine như nhiều người dự đoán.

Còn một khía cạnh khác là phòng không. Châu Âu được cho là lạc hậu về phòng không hiện đại, đặc biệt là chống lại tên lửa đạn đạo tầm xa. Tên lửa siêu thanh Oreshnik mới của Nga, được sử dụng lần đầu tiên ở Ukraine vào tháng 11, khiến châu Âu thực sự phải lo lắng.

Để giải quyết vấn đề, châu Âu có xu hướng hướng ra các công ty bên ngoài, hoặc là Mỹ (Aegis Ashore) hoặc Israel (Arrow 3). Như vậy, rất nhiều hệ thống mà châu Âu cần sẽ được sản xuất bên ngoài EU.

Một nguồn khác châu Âu có thể nhập khẩu là Trung Quốc. Hiện tại, rất nhiều thành phần được sử dụng trong máy bay quân sự có người lái ở châu Âu đến từ Trung Quốc. Tương lai, Trung Quốc cũng có thể cung cấp phần cứng, một số hạng mục tên lửa và các hệ thống điện tử giá rẻ cho châu Âu, khi cơ sở sản xuất của Châu Âu không đủ. Dù vậy, một số quốc gia châu Âu có thể e ngại khi nhập khẩu từ nguồn này.