Chàng trai trẻ tâm huyết gìn giữ làn điệu Then

- Chu Văn Minh - một cái tên không còn xa lạ với những người yêu âm nhạc dân tộc, đặc biệt là những làn điệu then của Xứ Lạng. Với niềm đam mê cháy bỏng và sự nỗ lực không ngừng, anh đã trở thành một nghệ nhân hát then trẻ tiêu biểu của tỉnh, vinh dự được biểu diễn tại Pháp và đạt được nhiều giải thưởng cao quý.

Sinh năm 1990, từ nhỏ, cậu bé Minh đã theo bà đi trình diễn then ở khắp nơi. Chính bà là người đã giảng giải cho Minh ý nghĩa của từng lời hát, luyện cho Minh từng nốt đàn, lời ca. Vì vậy, dù rất trẻ nhưng ngón đàn của Minh đã vô cùng điêu luyện, Minh có thể hát chuẩn xác những làn điệu then cổ vốn ít người biết. Đây cũng chính là động lực để sau khi tốt nghiệp phổ thông, năm 2008 Minh theo học Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật tỉnh. Tốt nghiệp với tấm bằng loại ưu, anh được nhận vào làm tại Đội tuyên truyền lưu động, Trung tâm Văn hoá tỉnh vào tháng 1/2012.

Anh chia sẻ: "May mắn cho tôi, ngay từ khi còn nhỏ tuổi, tôi đã tiếp cận với nghệ thuật hát then cổ từ bà ngoại của mình Nghệ nhân Nhân dân Mông Thị Sấm. Rồi sau này khi đi học chuyên nghiệp tôi lại được học hát những điệu then mới (Then biểu diễn) từ Nghệ sĩ Nhân dân Triệu Thuỷ Tiên và Nghệ sĩ ưu tú Đinh Thị Bích Hồng tại Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật tỉnh. Tiếng đàn, điệu then đẹp lắm. Những câu then, tiếng tính được mọi người yêu mến vì trong đó chứa đựng quan điểm nhân sinh sâu sắc của cha ông từ ngàn xưa truyền lại. Ở đó, tôi cảm nhận rõ được tình yêu cuộc sống, tình yêu lứa đôi, tình yêu lao động sản xuất hay những giá trị của gia đình…".

Không chỉ là một chàng trai trẻ với năng khiếu trình diễn hát then-đàn tính thành thục, anh Minh còn là một cán bộ năng động của Trung tâm Văn hóa tỉnh với giọng hát truyền cảm và khả năng biểu diễn chuyên nghiệp. Anh luôn tràn đầy nhiệt huyết trong các hoạt động tuyên truyền lưu động tới vùng sâu, vùng biên giới; trong các tiết mục tuyên truyền anh đã khéo léo lồng ghép dàn dựng những điệu then mới và được sự ủng hộ nhiệt tình từ người dân.

Song song với công việc là một cán bộ văn hoá, hơn 10 năm qua, anh còn là thành viên tâm huyết của CLB Đàn và hát dân ca, Trung tâm Văn hoá tỉnh. Qua quá trình sinh hoạt và học tập tại CLB, anh còn cùng các thành viên CLB sưu tầm những bài then cổ và tuyên truyền, truyền dạy cho những người yêu then trên địa bàn tỉnh như: Các CLB dân ca ở phường Tam Thanh, xã Hoàng Đồng; các CLB dân ca tại huyện Văn Lãng, Bắc Sơn và một số trường học...

“Qua sưu tầm và biểu diễn, truyền dạy then, tôi càng có cơ hội nắm vững các tri thức dân gian và càng thấy rõ trách nhiệm truyền dạy cho thế hệ sau" – anh Minh chia sẻ thêm.

Anh Minh cho biết: Vì bản thân là người dân tộc Nùng, chủ yếu được học và biểu diễn dòng then Nùng nên đối với những giai điệu then Tày tôi cũng gặp nhiều khó khăn trong việc phát âm. Để khắc phục nhược điểm này, tôi đã phải tự tìm tòi, học hỏi và rèn luyện, để phát âm sao cho đúng và thể hiện được cái “chất” của dòng then Tày. Đối với mỗi tiết mục biểu diễn, tôi không tự hài lòng với bản thân mà luôn nỗ lực hết sức để khắc phục nhược điểm của mình và đáp ứng được những yêu cầu nghệ thuật cao của then.

Với suy nghĩ đó, anh Chu Văn Minh rất tích cực trong việc quảng bá giá trị đặc sắc của di sản then Lạng Sơn tới các địa bàn khác trong tỉnh và đem về nhiều thành tích cao cho tỉnh nhà tại các cuộc thi toàn quốc, tiêu biểu như: giành huy chương vàng trong hoạt cảnh “Cánh đồng tiềm thức” chương trình liên hoan ca múa nhạc toàn quốc năm 2021; giải A trích đoạn then Nùng “Khảu tạm co lùng – Vào Trạm cây đa” tại Ngày hội văn hoá, thể thao và du lịch các dân tộc Việt Nam năm 2024...

Đặc biệt, một trong những hoạt động mà anh Chu Văn Minh vinh dự được tham gia, đó là vào năm 2017 và năm 2024, anh đã cùng một số nghệ nhân, nghệ sĩ của tỉnh được Hiệp hội tinh hoa Việt Nam (L’Association Parfums du Vietnam) tại Pháp mời sang trình diễn di sản then tại thành phố Nice và thành phố Paris, Cộng hòa Pháp.

Bà Hà Thị Lư, Giám đốc Trung tâm Văn hoá tỉnh cho biết: Với giọng hát tốt, trong quá trình công tác, đồng chí Chu Văn Minh đã phát huy được tố chất, năng khiếu của mình trong lĩnh vực hát then và cũng có sự phấn đấu, nghiên cứu, học hỏi các đồng nghiệp đi trước để thể hiện nhiều tác phẩm hay, đạt các thành tích cao tại các kỳ hội diễn toàn quốc. Trong công việc chuyên môn, đồng chí là một người có tinh thần trách nhiệm cao, năng nổ, nhiệt tình, được nhiều đồng nghiệp quý mến. Đồng chí  đóng vai trò là một trong những hạt nhân của Đội tuyên truyền lưu động, có nhiều đóng góp chung vào thành tích của đơn vị.

Với những đóng góp của mình, năm 2024, anh Chu Văn Minh đã được nhận bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh vì đã có thành tích trong hoạt động bảo tồn, gìn giữ, phát huy giá trị di sản văn hoá truyền thống các dân tộc tỉnh Lạng Sơn.