Sư tử mèo ở Hợp Tân: “Truyền lửa” tình yêu di sản

- “Những năm qua, Câu lạc bộ (CLB) Múa sư tử mèo thôn Hợp Tân là điểm sáng trong công tác bảo tồn di sản văn hóa trên địa bàn xã Gia Cát, huyện Cao Lộc. Việc các thành viên CLB tích cực truyền dạy múa sư tử mèo truyền thống góp phần "tiếp lửa" đam mê, khơi dậy niềm tự hào và ý thức bảo tồn di sản cho thế hệ trẻ.” – Bà Nguyễn Thị Nhung, Phó Chủ tịch UBND xã Gia Cát đánh giá.

Tôi có dịp tham gia vào một buổi học của lớp truyền dạy Múa sư tử mèo tại Trường Tiểu học và THCS Nguyễn Bá Ngọc, xã Gia Cát vào cuối tháng 1/2025. Trên sân trường, học sinh say sưa học từng động tác trong rộn ràng của tiếng trống, tiếng thanh la, chũm chọe (nhạc cụ trong biểu diễn múa sư tử mèo). Em Hà Xuân Hiệp, lớp 7A2, Trường Tiểu học và THCS Nguyễn Bá Ngọc cho biết: Em đã được học cơ bản múa sư tử mèo từ năm lớp 4, đến nay  lên lớp 7 em tiếp tục được các ông, các chú trong CLB múa sư tử mèo thôn Hợp Tân hướng dẫn thêm nhiều điệu múa hơn như: múa vui hội, múa võ tay không, múa gậy đơn, múa đinh ba… em được chỉ bảo rất tỉ mỉ, từ cách di chuyển chân, vung tay đến ý nghĩa của các động tác. 

Lớp truyền dạy múa sư tử mèo trên chỉ là một trong rất nhiều lớp truyền dạy mà các thành viên CLB Múa sư tử mèo thôn Hợp Tân đã tổ chức. 

Được biết, đội múa sư tử mèo thôn Hợp Tân được thành lập từ năm 2005, đến năm 2023 đội phát triển thành CLB Múa sư tử mèo với 22 thành viên từ 7 đến 60 tuổi. Ông Nông Văn Đại, Chủ nhiệm CLB cho biết: CLB có thành viên là Nghệ nhân ưu tú Nông Văn Hiện với gần 20 năm kinh nghiệm, ông nắm giữ kỹ thuật, đặc trưng riêng của điệu múa sư tử truyền thống và cách sử dụng các dụng cụ gắn liền với lao động sản xuất như: đinh ba, gậy, dao... Nghệ nhân không chỉ tâm huyết truyền dạy cho các thành viên trong CLB mà còn truyền dạy cho rất nhiều học viên tại các xã khác trong tỉnh.

Dưới sự dẫn dắt của Nghệ nhân ưu tú Nông Văn Hiện, các thành viên CLB không chỉ giữ gìn nét độc đáo của điệu múa mà còn tích cực truyền dạy cho thế hệ trẻ. Đặc biệt, từ cuối năm 2024, các thành viên của CLB đã đến trường học trên địa bàn xã để hướng dẫn học sinh làm quen với điệu múa sư tử mèo, qua đó từng bước hình thành phong trào múa sư tử mèo trong trường học.

Không chỉ dạy múa, CLB còn thường xuyên tham gia các buổi giao lưu, biểu diễn tại các sự kiện văn hóa, lễ hội, hội thi, hội diễn múa sư tử mèo và võ cổ truyền do huyện, tỉnh tổ chức. Tiêu biểu, CLB đạt giải ba tại Hội thi Múa sư tử mèo dân tộc Tày, Nùng tỉnh Lạng Sơn năm 2022; đạt giải nhì và giải chuyên đề cho thí sinh trẻ tuổi nhất tại Hội thi múa sư tử dân tộc Tày, Nùng tỉnh Lạng Sơn lần thứ II năm 2024...

Giữa tháng 4/2025 vừa qua, Cục Thể dục Thể thao, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch đã lựa chọn CLB làm điểm để nghiên cứu. Ông Trần Việt, Võ sư Quốc tế, Chánh văn phòng Liên đoàn Võ thuật cổ truyền Việt Nam cho biết: Qua quá trình khảo sát nghiên cứu võ sư tử mèo của đồng bào dân tộc Tày Nùng tỉnh Lạng Sơn, đặc biệt là khảo sát tại CLB Múa sư tử mèo thôn Hợp Tân, tôi múa sư tử mèo và bài quyền thuật mang rất nhiều đường nét đặc trưng, đặc sắc. Do đó, chúng tôi đã lựa chọn CLB Múa sư tử mèo thôn Hợp Tân làm điểm để tổ chức tập luyện, biểu diễn và xây dựng tài liệu hướng dẫn kỹ thuật cơ bản, cách thức tổ chức thi đấu võ sư tử mèo và bài quyền thuật; tổ chức lớp tập huấn bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ…

Nghệ nhân ưu tú Nông Văn Hiện, thành viên CLB cho biết: Thời gian tới chúng tôi sẽ tiếp tục bồi dưỡng những thành viên trẻ tuổi, có năng khiếu và tâm huyết để trở thành những người kế cận, tiếp tục sự nghiệp truyền dạy. Đồng thời tiếp tục phối hợp với các trường học trên địa bàn thành lập và duy trì các đội, nhóm múa sư tử mèo.

Với sự nhiệt huyết của các thành viên CLB, tin rằng ngọn lửa của nghệ thuật múa sư tử mèo tại thôn Hợp Tân sẽ mãi cháy sáng, góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa đa sắc màu của Xứ Lạng.