Cấm thuốc lá điện tử: Quyết định quan trọng vì sức khỏe người dân

Tại Nghị quyết về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ tám, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thanh, thiếu niên. Đây là một quyết định quan trọng, nhận được sự hoan nghênh, ủng hộ của xã hội.

Mối nguy hiểm cho giới trẻ

Thời gian qua, thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử luôn là nỗi lo của rất nhiều phụ huynh. Chị Hoàng Thị Mai (phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội) như bỏ đi được gánh nặng khi nghe thông tin cấm thuốc lá điện tử từ năm 2025. Chị Mai tâm sự: “Con trai tôi đang học lớp 11, mặc dù cháu chưa hút thuốc lá điện tử nhưng nghe cháu chia sẻ trong lớp có mấy bạn hút thuốc lá điện tử nhìn “ngầu” lắm. Tôi đã phân tích cho cháu nghe về tác hại của thuốc lá điện tử, cháu cũng vâng lời không thử, nhưng tôi biết nếu không cấm thì việc con tôi tiếp xúc với thuốc lá điện tử cũng chỉ là vấn đề thời gian”.

Chia sẻ về những tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe, ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết: Có 25 căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá, như: Đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, ung thư phổi... là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá. Đáng lo ngại là tình hình sử dụng thuốc lá điện tử tại Việt Nam đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, nhất là trong giới trẻ.

Cụ thể: Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh từ 13 tuổi đến 15 tuổi đã tăng nhanh từ 3,5% (năm 2022) lên 8% (năm 2023); ở nhóm từ 15 tuổi đến 24 tuổi là 7,3%; nhóm từ 25 tuổi đến 44 tuổi là 3,2%; nhóm từ 45 tuổi đến 64 tuổi là 1,4%. Qua tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở khám, chữa bệnh cho thấy, chỉ tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, với các triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi. Theo ước tính sơ bộ của Hội Khoa học kinh tế y tế Việt Nam năm 2022, tổng chi phí liên quan đến khám, chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá ở Việt Nam là 108.000 tỷ đồng/năm.

Ông Hồ Hồng Hải, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Thông tin và Truyền thông) cho biết, qua báo cáo kết quả giám sát, khảo sát của các ủy ban của Quốc hội và các nghiên cứu cho thấy: Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam ngày càng tăng, nhất là trong giới trẻ, học sinh, sinh viên; có tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để lưu hành, sử dụng ma túy trái phép. Quý I-2024, công an cả nước đã phát hiện, xử lý 111 vụ, 152 đối tượng liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Trong đó, có 33 vụ, với 73 đối tượng bị khởi tố do phạm tội về ma túy, còn lại bị xử lý hành chính về hành vi kinh doanh hàng hóa không có nguồn gốc, xuất xứ.

Một số người có quan niệm sai lầm là sử dụng thuốc lá điện tử để cai nghiện thuốc lá điếu thông thường. Nhưng tại công bố mới nhất của Bộ Y tế về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã chỉ rõ, không đủ bằng chứng để kết luận sử dụng thuốc lá điện tử để cai nghiện thuốc lá điếu thông thường có hiệu quả hơn so với các phương pháp khác. Chưa có bằng chứng về hiệu quả của các sản phẩm muối nicotine để hỗ trợ cai thuốc lá.

Trong khi đó, có bằng chứng rằng việc hút thuốc lá điện tử có thể kéo dài tình trạng nghiện nicotine và cản trở việc cai thuốc. Hút thuốc lá điện tử có liên quan đến giãn phế quản ở trẻ sơ sinh-yếu tố nguy cơ dẫn đến các biến chứng ở trẻ sơ sinh-nên đó không thể là biện pháp thay thế an toàn hơn cho việc hút thuốc lá điếu trong thai kỳ. Ngoài ra, việc khuyến khích người hút thuốc lá điếu chuyển sang thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không làm cho họ có thể bỏ thuốc lá, mà ngược lại tiếp tục duy trì tình trạng nghiện nicotine và phơi nhiễm với nhiều hóa chất độc hại khi sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc lá.

Hút thuốc lá điện tử có nguy cơ dẫn đến tổn thương phổi cấp có thể dẫn đến tử vong (EVALI), bị thương và bỏng do nổ pin, cháy thiết bị, ngộ độc do quá liều nicotine, ngộ độc các chất ma túy được pha trộn vào dung dịch thuốc lá điện tử. Thuốc lá điện tử chứa nicotine, chất gây nghiện mạnh, có hại cho sự phát triển não bộ thanh, thiếu niên dưới 25 tuổi. Nicotine ảnh hưởng xấu đến sự hình thành các khớp thần kinh (synapse), gây ra vấn đề về trí nhớ, khả năng tập trung, học tập, tự chủ và rối loạn tâm trạng. Hậu quả lâu dài nghiêm trọng bao gồm nghiện, có thể dẫn đến rối loạn nhận thức, cảm xúc, giảm khả năng tập trung, học tập, liên quan đến các rối loạn tâm thần.

Một quyết định đúng đắn

Những nỗ lực không ngừng nghỉ của Bộ Y tế, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các tổ chức, đơn vị liên quan, Việt Nam đã có những bước tiến lớn trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm gánh nặng cho hệ thống y tế. Nghị quyết của Quốc hội cho thấy sự quyết liệt của Đảng, Nhà nước ta trong việc bảo vệ sức khỏe người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ trước những nguy cơ từ thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá mới. Bà Phan Thị Hải, Phó giám đốc phụ trách Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá khẳng định, đây là một quyết định đúng đắn và kịp thời. Việc cấm các sản phẩm này không chỉ giúp bảo vệ người sử dụng mà còn góp phần tạo môi trường trong lành hơn cho cộng đồng.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, hai năm qua, Trung tâm đã tiếp nhận điều trị cho hơn 130 trường hợp nhập viện sau khi sử dụng thuốc lá điện tử. Trong đó, xét nghiệm nhiều mẫu thuốc lá điện tử của bệnh nhân cho kết quả dương tính với ma túy. Chi phí điều trị cho những ca ngộ độc thuốc lá điện tử trộn ma túy từ cấp tính nhẹ đến những ca nặng tiêu tốn hàng chục đến hàng trăm triệu đồng.

Thuốc lá điện tử đang khởi đầu cho trào lưu và xu hướng lạm dụng các hóa chất nhân tạo tổng hợp của con người. Với vai trò của các chất gây nghiện như nicotine và các chất ma túy, trào lưu lạm dụng và tiếp xúc với các hóa chất không an toàn này sẽ ngày càng liên tục lan rộng và không có điểm dừng. Do đó, việc cấm toàn bộ sản phẩm thuốc lá mới là phù hợp với xu hướng của các nước trên thế giới và khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.