Cám gạo Việt Nam sẵn sàng chinh phục thị trường Trung Quốc

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để đưa cám gạo – một phụ phẩm từ ngành sản xuất lúa gạo trở thành mặt hàng xuất khẩu giá trị cao tại thị trường Trung Quốc với nhu cầu ổn định và tiềm năng lớn.

Từ phụ phẩm đến sản phẩm xuất khẩu

Cám gạo, trước đây chủ yếu được xem là phế phẩm trong quá trình xay xát lúa, giờ đây đang được định hình lại như một sản phẩm chiến lược trong ngành chăn nuôi. Với đặc tính giàu dinh dưỡng, đặc biệt là năng lượng và protein, cám gạo lên men trở thành nguyên liệu quan trọng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi, đặc biệt tại các thị trường có nhu cầu cao như Trung Quốc.

Công nghệ lên men không chỉ cải thiện chất lượng dinh dưỡng mà còn giảm thiểu các chất kháng dinh dưỡng như phytate, giúp cám gạo trở thành lựa chọn tối ưu trong thức ăn gia cầm và heo.

Thị trường Trung Quốc, với dân số hơn 1,4 tỷ người và nhu cầu tiêu thụ thịt khoảng 400 tỷ USD mỗi năm, là điểm đến lý tưởng cho cám gạo Việt Nam. Trong khi đó, Việt Nam phải nhập khẩu nguyên liệu chăn nuôi với kim ngạch 7- 8 tỷ USD hàng năm, đặt ra thách thức giảm phụ thuộc và gia tăng xuất khẩu. Nghị định thư về an toàn và kiểm dịch cám gạo được ký kết ngày 15/4/2025 cùng với 4 nghị định thư nông nghiệp và 3 thỏa thuận môi trường khác, đã mở ra cánh cửa cho xuất khẩu chính ngạch. Điều này không chỉ khẳng định vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng nông sản toàn cầu mà còn tạo động lực để tối ưu hóa phụ phẩm lúa gạo.

Theo ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Nghị định thư yêu cầu cám gạo và cám gạo chiết ly xuất khẩu phải đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Sản phẩm không được chứa vi khuẩn Salmonella, nấm mốc hoặc thành phần biến đổi gen chưa được phê duyệt theo Tiêu chuẩn quốc gia Trung Quốc (GB13078). Quá trình sản xuất, chế biến và vận chuyển phải tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, với mỗi lô hàng cần kèm giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật và công bố vệ sinh do Bộ Nông nghiệp và Môi trường cấp. Doanh nghiệp cũng phải được Cục Chăn nuôi và Thú y đánh giá, phê duyệt và giới thiệu với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC).

Để đáp ứng, các doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn Hazard Analysis and Critical Control Points (HACCP) là một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm nhằm nhận diện, đánh giá và kiểm soát các mối nguy hại trong quá trình sản xuất thực phẩm và triển khai quy trình truy xuất nguồn gốc minh bạch. Đây là bước tiến quan trọng, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn về chi phí và thời gian đầu tư. Ông Đăng nhấn mạnh rằng việc tuân thủ các yêu cầu này không chỉ đảm bảo chất lượng mà còn là chìa khóa để xây dựng niềm tin với đối tác Trung Quốc, nơi thị trường đòi hỏi sự ổn định và an toàn cao.

Gỡ rào cản về thủ tục

Công ty TNHH Gia công Cám gạo Honoroad Việt Nam là một ví dụ điển hình về tiềm năng xuất khẩu. Với sản lượng 150.000 tấn cám gạo mỗi năm, toàn bộ được tiêu thụ tại Trung Quốc, công ty này chứng minh năng lực của doanh nghiệp Việt trong việc đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Bà Huỳnh Tuyết Nghi, Giám đốc Công ty, khẳng định: "Chúng tôi hoàn toàn có thể đáp ứng các yêu cầu chất lượng mà Trung Quốc đề ra, từ kiểm soát vi sinh đến an toàn thực phẩm". Tuy nhiên, bà cũng chỉ ra rào cản lớn nhất: thủ tục hành chính phức tạp.

Thời gian từ khi đóng gói đến khi hàng đến cảng Trung Quốc chỉ khoảng 3-4 ngày, tạo áp lực lớn trong việc hoàn tất hồ sơ xuất khẩu. Doanh nghiệp thường gặp khó khăn trong việc cập nhật thông tin quy định giữa hai nước, vốn thay đổi thường xuyên và thiếu đồng bộ. Điều này dẫn đến nguy cơ chậm trễ hoặc bị từ chối thông quan, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận. "Chúng tôi mong muốn Cục Chăn nuôi và Thú y hỗ trợ đơn giản hóa thủ tục và rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ", bà Nghi đề xuất và nhấn mạnh đây là yếu tố then chốt để nâng cao cạnh tranh.

Ngày 26/5, Cục Chăn nuôi và Thú y đã tổ chức Hội nghị triển khai Nghị định thư về cám gạo. Hội nghị tập trung vào việc hướng dẫn doanh nghiệp cách tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật, đồng thời kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp. Ông Phạm Kim Đăng cho biết: "Cục kỳ vọng doanh nghiệp chủ động cập nhật quy định, tăng cường tự kiểm soát chất lượng và cùng cơ quan chức năng khai thác hiệu quả thị trường Trung Quốc".

Để gỡ rào cản, Cục cam kết hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đăng ký với GACC, giám sát chất lượng định kỳ (ít nhất 3 tháng/lần) và xử lý nhanh các trường hợp không đạt tiêu chuẩn. Ngoài ra, việc đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo về Nghị định thư và ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt cơ hội tốt hơn. Sự hỗ trợ này không chỉ thúc đẩy xuất khẩu mà còn khuyến khích đầu tư vào công nghệ chế biến, bảo vệ môi trường và nâng cao giá trị phụ phẩm lúa gạo.

Với kim ngạch xuất khẩu nông sản năm 2024 đạt 62,4 tỷ USD – mức cao nhất từ trước đến nay, Việt Nam đang khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Cám gạo, với tiềm năng lớn từ công nghệ lên men và nhu cầu ổn định từ Trung Quốc, có thể trở thành một trụ cột mới. Tuy nhiên, thành công phụ thuộc vào khả năng vượt qua rào cản thủ tục hành chính. Nếu được đơn giản hóa, quy trình này không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí mà còn tạo động lực để ngành nông nghiệp đầu tư vào nghiên cứu, phát triển sản phẩm chất lượng cao.

Trong bối cảnh hiện tại, khi Trung Quốc tiếp tục là thị trường lớn với 11,2 tỷ USD nhập khẩu từ Việt Nam trong 11 tháng đầu năm 2024, việc tận dụng cơ hội từ Nghị định thư là vô cùng quan trọng. Tương lai của cám gạo Việt Nam tại Trung Quốc không chỉ là câu chuyện về kinh tế mà còn là minh chứng cho sự chuyển mình của ngành nông nghiệp Việt Nam.