Các nước trên thế giới thay thế xe xăng bằng xe điện thế nào?

Tại những thị trường xe điện lớn trên thế giới như Trung Quốc, châu Âu hay Mỹ, việc thay thế xe xăng bằng xe điện được thực hiện trong nhiều năm nay.

Hiện thị trường xe điện (EV) rất đa dạng, được định hình bởi nhiều mức độ chính sách hỗ trợ và nhận thức của người tiêu dùng, thói quen lái xe cũng như đặc thù văn hóa. Những chính sách này sẽ quyết định đến hoạt động định hướng chiến lược của doanh nghiệp theo hướng điện khí hóa và thúc đẩy sự tiếp nhận của người tiêu dùng.

Tại nhiều thị trường xe điện lớn như Trung Quốc, châu Âu và Mỹ - chính phủ thúc đẩy hoạt động chuyển đổi sử dụng xe điện chủ yếu thông qua những chính sách kích thích nhu cầu, chẳng hạn như tung ra hàng loạt ưu đãi mua xe.

Hỗ trợ đăng ký xe

Bắc Kinh (Trung Quốc) là thành phố đầu tiên thực hiện lệnh cấm xe máy khi không cấp biển số mới từ năm 1985. Quảng Châu cũng ngừng đăng ký xe máy mới từ năm 1998 và chính thức cấm xe máy từ năm 2007, nhằm giảm tình trạng tắc nghẽn giao thông, tai nạn và nạn cướp giật.

Một trong những hình ảnh đặc trưng của Quảng Châu liên quan đến xe máy là những bãi phế liệu rộng lớn, nơi xe máy cũ được chất đống qua các năm.

Nhân viên quảng cáo ở Thượng Hải Kenzi quyết định mua xe điện thay vì xe xăng, lúc đầu cô không nghĩ đến điều này có lợi ích cho môi trường. Kenzi cho rằng nếu mua một chiếc xe điện, cô có thể tránh được thời gian chờ đợi dài và chi phí xin biển số.

“Không dễ để có được biển số xe ở Thượng Hải, nhưng bạn sẽ được cấp biển số miễn phí khi mua xe điện. Quốc gia chúng tôi có mục tiêu doanh số bán xe điện hàng năm, nhưng người tiêu dùng không mấy quan tâm đến việc bảo vệ môi trường”, Kenzi nói.

Tại Na Uy, xe điện cũng được miễn thuế đăng ký xe và thuế giá trị gia tăng (VAT) khi mua xe. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược thúc đẩy việc áp dụng xe điện trên toàn quốc của chính phủ Na Uy, bên cạnh những ưu đãi khác như giảm phí đường bộ và phí phà.

Theo dự báo của chính phủ Na Uy, lượng xe không phát thải có thể đạt 1,25 triệu xe vào năm 2030 (so với 225.000 xe nếu không có ưu đãi). Con số này chiếm 44,5% tổng số xe hiện có. Khi thị trường xe ZEV ổn định hơn, chính phủ cũng bắt đầu cắt giảm một số ưu đãi này.

Tương tự, Hungary đưa ra một số ưu đãi dành cho việc sử dụng xe điện, bao gồm miễn thuế đăng ký, biển số xanh và đơn giản hóa quy định về điểm sạc. Theo Đài quan sát Nhiên liệu Thay thế, xe mang biển số xanh gồm những loại xe được phân loại là 5E (100% điện), 5N (PHEV), 5P (phạm vi hoạt động ≥50 km bằng điện) hoặc 5Z (không phát thải) sẽ được miễn thuế đăng ký.

Biển số xanh cũng cho phép người dân đỗ xe miễn phí tại một số thành phố và cho phép lái xe trong những khu vực thường bị hạn chế lưu thông. Cùng với đó, Hungary đơn giản hóa quy trình thiết lập điểm sạc cho EV, giúp cá nhân và doanh nghiệp dễ dàng lắp đặt, sử dụng cơ sở hạ tầng sạc.

Đánh thuế nặng xe xăng

Một số quốc gia cung cấp ưu đãi thuế cho xe điện nhưng cũng đánh thuế nặng đối với xe chạy xăng. Na Uy là ví dụ điển hình, với hệ thống ưu đãi toàn diện cho xe điện và mức thuế cao đối với xe chạy xăng.

Các quốc gia khác như Đức và Hà Lan cũng có nhiều ưu đãi và khuyến khích về thuế đối với xe điện, đồng thời áp dụng thuế đối với xe chạy xăng.

Na Uy dù chưa ban hành luật cấm bán xe xăng mới, nhưng đã triển khai hàng loạt giải pháp điều chỉnh thuế để khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng xe điện. Trước năm 2023, người tiêu dùng khi mua xe điện sẽ được miễn thuế giá trị gia tăng, tương đương 25% giá trị xe.

Bên cạnh đó, những khoản thuế đăng ký lần đầu, thuế theo dung tích động cơ, phí cầu đường, đỗ xe và di chuyển qua tàu, phà cũng được miễn khi người dân lựa chọn xe điện.

Tại Trung Quốc, bắt đầu từ tháng 9/2014, chính phủ miễn thuế mua hàng 10% cho những loại xe điện đủ điều kiện. Mức miễn thuế này áp dụng cho cả xe điện sản xuất trong nước và xe nhập khẩu. Việc miễn thuế mua hàng, ban đầu dự kiến hết hạn vào năm 2020, nhưng tiếp tục gia hạn đến năm 2022 nhằm hỗ trợ thị trường bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19.

Chưa dừng lại ở đó, xe điện được mua tại Trung Quốc trong khoảng thời gian từ ngày 1/1/2024 - 31/12/2025 sẽ được miễn thuế mua hàng lên tới 30.000 Nhân dân tệ cho mỗi xe.

Tuy nhiên, bắt đầu từ ngày 1/1/2026 đến ngày 31/12/2027, mức miễn thuế sẽ giảm một nửa và số tiền miễn thuế cho mỗi đơn vị sẽ giới hạn ở mức 15.000 Nhân dân tệ, báo hiệu sự giảm dần hỗ trợ của chính phủ.

Tại Hà Lan, xe điện sẽ không còn được miễn hoàn toàn thuế đường bộ (MRB) kể từ năm 2025. Cụ thể, mức giảm thuế 75% sẽ được áp dụng vào năm 2025, mức giảm thuế 25% sẽ có hiệu lực từ năm 2026 đến năm 2029 và mức thuế suất đầy đủ sẽ áp dụng từ năm 2030. Trước đây, xe điện vẫn được miễn hoàn toàn thuế đường bộ.

Tương tự, xe điện tại Áo thường được miễn các loại thuế xe cơ giới thông thường như thuế xe cơ giới và Normverbrauchsabgabe (NoVA), dựa trên lượng khí thải CO2 và giá mua. Tuy nhiên, xe điện tại quốc gia này đang phải chịu thuế bảo hiểm liên quan đến động cơ, được tính dựa trên công suất đầu ra liên tục của động cơ điện và trọng lượng của xe.

Không gia hạn đăng ký xe xăng, dầu

Một số quốc gia và khu vực đang tích cực loại bỏ việc đăng ký xe chạy bằng xăng và dầu diesel mới, với mục tiêu chuyển đổi sang xe điện hoặc các loại xe không phát thải khác. Những sáng kiến này được thúc đẩy bởi những lo ngại về ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu.

Tại Singapore, việc đăng ký mới với xe chạy bằng xăng và dầu diesel sẽ không được gia hạn sau năm 2025. Cụ thể, tất cả xe ô tô và taxi chạy bằng dầu diesel mới sẽ chấm dứt giấy tờ kể từ ngày 1/1/2025.

Đây là một phần trong kế hoạch rộng lớn hơn của Singapore nhằm chuyển đổi tất cả các loại xe xăng, dầu sang năng lượng sạch vào năm 2040. Tuy nhiên, những xe chạy bằng dầu diesel từng đăng ký trước vẫn có thể gia hạn Giấy chứng nhận quyền sở hữu (COE), nhưng chúng phải đối mặt với mức thuế đường bộ cao hơn như động lực để khuyến khích chuyển đổi sang phương tiện khác.

Ở Hà Lan, chỉ có phương tiện không phát thải, gồm xe chạy bằng hydrogen hoặc xe điện, mới được phép đăng ký mới kể từ năm 2030. Người dân sẽ không thể mua xe xăng mới và cũng không thể đăng kiểm lại những chiếc xe động cơ đốt.

Thủ đô Delhi, Ấn Độ cũng đặt mục tiêu 100% xe mới đăng ký sẽ là xe điện. Theo chính sách mới, từ tháng 8/2026, thành phố sẽ ngừng đăng ký mới đối với xe hai bánh chạy xăng, dầu hoặc khí nén thiên nhiên (CNG).

Đồng thời, với xe ba bánh, các xe xích lô máy chạy CNG có tuổi đời trên 10 năm sẽ bắt buộc phải thay thế hoặc chuyển đổi sang xe điện trong thời gian thực hiện chính sách.

Sử dụng công nghệ giám sát

Tại nhiều thành phố lớn như London (Anh), Paris (Pháp), Oslo (Na Uy) và Thâm Quyến (Trung Quốc), chính phủ áp dụng lệnh cấm xe chạy bằng xăng vào khu vực trung tâm. Thay vì sử dụng rào chắn vật lý, phần lớn các quốc gia chọn giải pháp kết hợp giữa "chốt mềm" và công nghệ giám sát để kiểm soát, hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch di chuyển vào khu vực này.

Cụ thể, chính phủ Anh lắp đặt hệ thống camera ANPR (Automatic Number Plate Recognition) tại các cửa ngõ khu trung tâm của thủ đô London để kiểm soát xe lưu thông. Khi một phương tiện đi qua camera ANPR, biển số xe sẽ được đọc và lập tức đối chiếu với hồ sơ cơ sở dữ liệu.

Trong trường hợp người dùng điều khiển xe không đạt chuẩn khí thải vào nơi quy định có thể bị phạt khoảng 12,5 GBP/ngày, tương đương gần 17 USD/ngày. Dữ liệu ANPR từ mỗi chốt cảnh sát sẽ lưu trữ cùng dữ liệu tương lực của đội khác trong vòng một năm.

Tại Madrid (Tây Ban Nha), chính phủ cũng thành lập nhiều chốt kiểm soát mềm để hạn chế lượng xe xăng, dầu đi vào những trục đường chính. Tuy nhiên, có một số ngoại lệ đối với lệnh cấm, chẳng hạn như đối với xe máy, xe hybrid, xe chở từ 3 người trở lên hoặc xe dành cho người khuyết tật. Xe buýt, taxi và xe cấp cứu cũng được miễn trừ.

Chính phủ Trung Quốc đang thực hiện chính sách hạn chế giao thông tại trung tâm thành phố, sử dụng trạm kiểm soát có rào chắn và nhân viên an ninh để quản lý phương tiện ra vào. Nhiều phương tiện không có giấy phép xanh sẽ bị cấm vào khu vực này, trừ khi đăng ký trước trong khung giờ quy định.

Chính sách này nhằm mục đích kiểm soát lưu lượng giao thông và có khả năng ưu tiên hoặc khuyến khích sử dụng xe điện cũng như tăng cường an ninh trong trung tâm thành phố.